Li santilal ut li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil

Ex raarookil was wiitz’in, xintijok re xk’ulb’al li wankilal re eetenq’ankil chixsik’b’al eejunes li sahil ch’oolejil. Wankeb’ li maare neke’reek’a naq ak tz’aqal saheb’ xch’ool, a’b’an maa’ani raj tixtz’eqtaana xkomon li sahil ch’oolejil li q’axtesinb’ilaq raj reheb’. Yalaq ani tixk’ul sa’ junpaat jun tz’aqal xyeechi’inkil li sahil ch’oolejil li ink’a’ na’oso’.

A’an a’an li k’a’ru neke’xq’axtesi li qaChoxahil Yuwa’; li Jesukristo, li Ralal raaro xb’aan; ut li Santil Musiq’ej reheb’ li junjunq musiq’ejil ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’ li yo’yo anajwan, li toj taayo’laaq, malaj li ak wanjenaq sa’ xb’een li ruchich’och’ a’in. Wan naq li yeechi’ihom a’an nawb’il ru jo’ li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil. Kik’ab’a’iik chi jo’kan xb’aan li profeet aj Alma naq kixtzol li ralal, li b’aqlenb’il rib’ sa’ xrahilal li maak. Laj Alma kixnaw naq li maa’usilal maajun wa naru nawan choq’ sahil ch’oolejil choq’ re li ralal—chi moko choq’ re maajun ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’.¹

A’an kixk’ut chiru li ralal naq li junaj chi b’e re xtawb’al sahil ch’oolejil a’an xnimob’resinkil li santilal wan wi’. A’an kixch’olob’ chi saqen ru naq taanimanq li santilal qik’in naq santob’resinb’ilo ut tz’aqob’resinb’il qe qu sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.² Ka’ajwi’ rik’in li paab’aal chirix li Jesukristo, li jalb’a-k’a’uxlej chi rajlal, ut xpaab’ankileb’ sumwank naru taqak’ul sahil ch’oolejil li ink’a’ na’oso’ li naqaj xnumsinkil ut xk’uulankil.

Lin tz’aam anajwan, a’an naq naru texintenq’a chixtawb’al ru naq xnimal li sahil ch’oolejil nachal rik’in xnimal li santilal sa’ junesal, re naq texk’anjelaq a’ yaal li paab’ahom a’an. Toja’ naq tinwotz li ninnaw laa’in chirix li naru taqab’aanu re qak’ulub’ chixk’ulb’al li maatan a’an, naq taanimanq li santilal wan qik’in.

Eb’ li loq’laj hu neke’xk’ut chiqu naq sa’ xyanq junjunq chik na’leb’, naru toosantob’resiiq malaj naru taanimanq li qasantilal naq naqak’anjela li qapaab’aal chirix li Kristo,³ naq naqak’ut li rajom qach’ool chi ab’ink,⁴ naq naqajal qak’a’uxl,⁵ naq nokomayejak choq’ re a’an,⁶ naq naqak’uleb’ santil k’ojob’anb’il k’anjel, ut naq naqapaab’eb’ li qasumwank rik’in a’an.⁷ Li xk’ulb’al li maatan re santilal naraj li tuulanil,⁸ li q’unal ch’oolej,⁹ ut li kuyum.¹⁰

Laa’in kinnumsi jun hoonal b’ar wi’ kiwaj xkomon lin santilal naq kinwan sa’ li Santil Ochoch re Lago Salado. Kin’ok xb’een sut sa’ li santil ochoch chi ink’a’ ch’olob’anb’il chiwu chi us k’a’ru taak’ulmanq chi sa’. Wilomeb’ li aatin tz’iib’anb’ileb’ chiru li santil ochoch: “Santilal re li Qaawa’ ” ut “Li rochoch li Qaawa’.” Kiweek’a xwaklesinkil inch’ool. A’b’an, toj yoo ink’a’uxl chirix ma kawresinb’ilin chi ok.

Lin na’ ut lin yuwa’ ke’b’eek chiwu naq koo’ok sa’ li santil ochoch. Kipatz’man qe naq taqak’ut li qahu re ok, li ke’xk’ut xyaalalil li qak’ulub’il.

Eb’ inna’ inyuwa’ ke’xnaw ru li winq li wan sa’ li okeb’aal. Jo’kan naq ke’kana aran junpaat chi aatinak rik’in. Injunes kin’ok sa’ jun nimla na’ajej b’ar wi’ jwal saq saq chixjunil. Kin’ilok taq’a, lix teram li xb’een li kab’l chanchan li choxa. Sa’ li hoonal a’an, kiweek’a chi saqen ru naq ak wankin chaq sa’ li na’ajej a’an.

Toja’ naq kiwab’i jun xyaab’ kuxej q’axal q’un na’aatinak—moko we ta laa’in. Eb’ li q’unil aatin a’aneb’ a’in: “Maajun sut wanjenaqat arin. Yoo chi jultiko’k aawe jun hoonal naq maji’ nakatyo’la. Katwan sa’ jun santil na’ajej jo’ a’in. Kaweek’a naq chal re li Kolonel sa’ li na’ajej xaqab’anb’ilat wi’. Ut kaweek’a xsahil aach’ool xb’aan naq kawaj rilb’al ru.”

Li kinnumsi sa’ li Santil Ochoch re Lago Salado chiru junpaat ajwi’ kiwan. A’ut toj nanaq sa’ inch’ool ut naxk’am chaq li tuqtuukilal ut li q’unil sahil ch’oolejil.

Kintzol naab’aleb’ li na’leb’ sa’ li kutan a’an. Jun reheb’, a’an naq li Santil Musiq’ej na’aatinak chi q’un ut chi ka’ch’in lix yaab’ xkux. Laa’in naru nawab’i naq wan li musiq’ejil tuqtuukilal sa’ lin ch’ool. A’an naxk’am chaq jun eek’ahom re sahil ch’oolejil ut naxk’ojob’ inch’ool naq yoo chi nimank insantilal. Ut a’an junelik naxk’am chaq li sahil ch’oolejil li kiweek’a xb’een sut naq kinwan sa’ lix santil ochoch li Dios.

Laa’ex eerilom sa’ lee yu’am ut sa’ xyu’ameb’ jalaneb’ li sachb’a-ch’oolej re sahil ch’oolejil li nachal naq yoo chi nimank li santilal, a’an li ok jo’ chanru li Kolonel. Chiruheb’ li xamaan toje’, xinwan sa’ roq lix ch’aateb’ li kristiaan li te’ruuq chi kamk chi nujenaq xpaab’aaleb’ chirix li Kolonel ut toj saheb’ xch’ool.

Jun reheb’, a’an jun winq li sutb’il chaq xb’aan xjunkab’al. A’an yoo chi aatinak rik’in li rixaqil naq xin’ok laa’in wochb’een li walal. Ak nawb’ileb’ chaq ru inb’aan chiru k’iila chihab’. Ak wilom chaq lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo chi k’anjelak sa’ xyu’ameb’ a’an jo’ ajwi’ sa’ xyu’ameb’ li rech alal.

Sa’ komonil xe’xsik’ ru xkanab’ankil xk’ulb’al li b’an li tixnajtob’resi xyu’am. Sa’ ch’anch’ookilal xoo’aatinak rik’in. Se’se ru naq x’aatinak chirix lix b’antioxihom choq’ re li evangelio ut lix wankilal aj santob’resinel choq’ re a’an ut lix junkab’al li naxra. A’an x’aatinak chirixeb’ li sahil chihab’ naq kik’anjelak sa’ li santil ochoch. Chi patz’b’il xb’aan li winq a’in, li walal xyul lix jolom rik’in li osob’tesinb’il aseeyt. Laa’in xintz’ap lix yulb’al. Naq xinb’aanu, xweek’a chi ch’olch’o naq sa’ junpaat chik a’an taaril ru laj Kolol re, tz’aqal sa’ kristiaanil.

Xinyeechi’i re naq taareek’a sahil ch’oolejil, rahok, ut lix sahil xch’ool li Kolonel chirix. A’an xse’ek naq yooko chi elk. Li roso’jik li raatin choq’ we a’an, “Ye re li xKathy naq ninra.” Li wixaqil, li xKathleen xk’ab’a’, chiru k’iila chihab’ kixwaklesi xch’ool lix junkab’al li winq a’an re te’xk’ulub’a lix b’oqom li Kolonel naq te’chalq rik’in, naq te’ok sa’ ut te’xpaab’ loq’laj sumwank, ut chi jo’kan te’wanq xk’ulub’ re xk’ulb’al li sahil ch’oolejil nachal rik’in xnimal li santilal.

Chirix xnumik junjunq hoor, xkam a’an. Chirix xnumik junjunq xamaan chirix xkamik, li rixaqil xk’am chaq jun maatan choq’ re li wixaqil ut we laa’in. Se’se ru naq yooko chi aatinak. A’an xye chi sa xch’ool, “Xink’oxla naq rahil ch’oolejil ut junaatalil tinweek’a. Sa b’an inch’ool. Ma nekek’oxla naq us a’an?”

Xinnaw naq k’a’jo’ naq naxra xb’eelom ut naq sa’ wiib’al xe’xnaw ru, xe’xra, ut xe’k’anjelak chiru li Qaawa’, jo’kan naq xinye re naq li sahil ch’oolejil nareek’a, a’an jun yeechi’inb’il maatan k’eeb’il re a’ yaal naq nimob’resinb’il chik lix santilal xb’aaneb’ lix tiikil k’anjel. Lix santilal kixk’e xk’ulub’il chixk’ulb’al li sahil ch’oolejil a’an.

Maare wankeb’ li neke’ab’in anajwan li neke’xpatz’: “K’a’ut naq laa’in ink’a’ naweek’a li tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil li yeechi’inb’il reheb’ li neke’wan chi tiikeb’ xch’ool? Xinkana chi tiik inch’ool chiru ninqi ch’a’ajkilal, a’ut ink’a’ naweek’a xsahil inch’ool.”

Li Profeet aj Jose Smith kixnumsi ajwi’ li yale’k-ix a’in. A’an kitijok re taak’ojob’aaq xch’ool naq tz’aptz’o sa’ li tz’alam sa’ Liberty, Missouri. Tiik chaq xch’ool chiru li Qaawa’. Kiniman chaq lix santilal. A’b’an, kireek’a naq ramb’il li sahil ch’oolejil choq’ re.

Li Qaawa’ kixk’ut li kuyuk chiru, li naqaj ru chiqajunilo sa’ junjunq li hoonal, ut maare chiru naab’al li hoonal sa’ lix yalb’al qix sa’ li ruchich’och’. A’in li raatin li Qaawa’ choq’ re lix profeet tiik xch’ool li yoo chixnumsinkil li rahilal:

“Wi ut tatkuteʼq saʼ li jul, malaj saʼ ruqʼebʼ laj kamsinel, ut taatenebʼamanq li kamk saʼ aabʼeen; wi tatkuteʼq saʼ li chamal haʼ; wi lix bʼolbʼookil roq li haʼ tixkʼuubʼ xnaʼlebʼ chasachbʼal; wi li kawil iqʼ taaʼok choqʼ aj xikʼ ilonel chawu; wi li choxa tixchʼutubʼ xqʼeqal ru, ut chixjunil li yoʼobʼtesinbʼil wiʼ li kʼaʼaq re ru tixjunaji ribʼ chixrambʼal ru li bʼe; ut saʼ xbʼeen chixjunil, wi tzʼaqal li rokebʼaal xbʼalbʼa tixte xʼanchalil li re chawix, chanaw, at walal, naq chixjunil li kʼaʼaq re ru aʼin tixkʼe aanaʼlebʼ, ut taawanq choqʼ re aachaabʼilal.

“Li Ralal li Winq xkubʼe rubʼel chixjunil aʼin. Ma nim tabʼiʼ aawu chiru aʼan?

“Joʼkan ut, chatkanaaq saʼ laa bʼe, ut li tijonelil taakanaaq aawikʼin; xbʼaan naq ebʼ aʼan xaqxo lix marilebʼ, inkʼaʼ nekeʼru chi qʼaxok. Nawbʼilebʼ ru laa kutan, ut moko taakʼoseʼq ta rajlankil aachihabʼ; joʼkan ut, maaxuwa kʼaʼru taaruuq tixbʼaanu li winq, xbʼaan naq li Dios taawanq aawikʼin chi junelik qʼe kutan.”¹¹

Juntaq’eet a’in rik’in li na’leb’ kixk’e li Qaawa’ re laj Job, li kixtoj jun nimla xtz’aq re xkanab’ankil naq lix tojb’al rix li maak tixnimob’resi lix santilal. Naqanaw naq sant chaq laj Job, rik’in li aatin li na’aatinak chirix: “Sa’ li tenamit Us kiwan jun li winq aj Job xk’ab’a’, tiik xch’ool ut chaab’il xk’a’uxl: naroxloq’i li Dios ut naxtz’eqtaana li ink’a’ us.”¹²

Toja’ ut naq kisach chiru laj Job lix b’ihomal, lix junkab’al, jo’ ajwi’ xkawilal li roq ruq’. Maare nanaq sa’ eech’ool naq kiwiib’an xch’ool laj Job chirix naq lix nimal lix santilal, li kixk’ul rik’in xnimal li ch’a’ajkilal, kixk’e raj xk’ulub’il chixk’ulb’al xnimal li sahil ch’oolejil. Choq’ re laj Job, chanchan naq li santilal kixk’am chaq li rahil ch’oolejil.

A’ut, li Qaawa’ kixq’us ajwi’ laj Job jo’ kixb’aanu rik’in laj Jose Smith. A’an kixkanab’ laj Job chirilb’al li rahilal wan wi’ rik’in musiq’ejil xsa’ uhej. Aʼan kixye:

“Kawal wanqat anajwan! K’ut chiwu lix seeb’al laa k’a’uxl ut chasume lin patz’om.

“B’ar wankat naq kink’ojob’ li ruchich’och’? Ye we, wi relik chi yaal nakanaw li yaal.

“Ma nakanaw ani kib’isok re, ani kixrinib’ lix k’aam sa’ xb’een re xb’isb’al?

“B’ar k’ojk’ookeb’ li rub’elankil, ani kik’ojob’ank re li xb’een pek,

“Naq saheb’ sa’ xch’ool chi b’ichank eb’ li chahim toj eq’la, ut yookatqeb’ chi xajok eb’ li anjel?”¹³

Chirix naq kixjal xk’a’uxl laj Job chirix li kixye chirix li Dios, kikanab’aak chirilb’aleb’ lix ch’a’ajkilal chi taqenaq wi’chik ut sant wi’chik. Kixjal xk’a’uxl.

“Toja’ naq laj Job kichaq’ok ut kixye re li Dios:

“Xink’e reetal naq nakatruuk xb’aanunkil chixjunil: wank aawankil chixb’aanunkil jo’nimal li nakawaj.

“Ani a’an li naxmux ru lin b’aanuhom rik’in aatin chi maak’a’ xyaalal? Yaal a’an, xin’aatinak chi maak’a’ inna’leb’; xin’aatinak chirix li sachb’a-ch’oolej nakab’aanu, ut ink’a’ innawow intawom ru.

“Chinaawab’i ut kanab’in chi aatinak; chasume lin patz’om a’in.

“Junxil xinnaw ka’ajwi’ li k’a’ru xe’xye chawix; A’b’an anajwan xwil aawu.

“Jo’kan naq naraho’k ut nayot’e’k lin ch’ool; sa’ li pojtz’ ut cha tintoj rix lin maak.”¹⁴

Chirix naq kixjal xk’a’uxl laj Job ut kiniman xsantilal, li Qaawa’ kirosob’tesi chi k’a’jo’ wi’chik chiru li osob’tesinb’il wi’ junxil. A’b’an, naru naq li osob’tesink q’axal nim kixk’ul laj Job, a’an lix nimob’resinkil lix santilal sa’ xyi li ch’a’ajkilal ut li jalb’a-k’a’uxlej. Kik’ehe’ xk’ulub’ chixnumsinkil xnimal li sahil ch’oolejil chiru xtz’aqob’ lix yu’am.

Xnimal li santilal ink’a’ taachalq ka’ajwi’ rik’in xpatz’b’al. Taachalq b’an rik’in xb’aanunkil li na’ajman ru re naq li Dios naru tooxjal.

Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixk’e qe jun na’leb’ q’axal chaab’il chirix chan ru b’eek sa’ xb’ehil li sumwank li nak’amok sa’ xnimal li santilal. A’an kixk’ut li b’e naq kixye:

“Chayal li wankilal ut metz’ew li nachal rik’in li jalok k’a’uxlej wulaj wulaj—xchaab’ilob’resinkil b’ayaq wulaj wulaj laa b’aanuhom ut laa wanjik.

“Naq naqasik’ ru xjalb’al qak’a’uxl, naqasik’ ru jalaak. Naqakanab’ li Kolonel chiqajalb’al re naq laa’aqo li q’axal chaab’il li naru chiqu. Naqasik’ ru nimank sa’ musiq’ej ut xk’ulb’al li sahil ch’oolejil—li sahil ch’oolejil re toje’k qix xb’aan a’an. Naq naqasik’ ru xjalb’al qak’a’uxl, naqasik’ ru wank jo’ chanru li Jesukristo!”

Li Awa’b’ej Nelson kixwaklesi ajwi’ qach’ool sa’ lix yalb’al qaq’e chixk’ulb’al xkomon li qasantilal: “Li Qaawa’ ink’a’ narelaji naq tz’aqalaq qe qu sa’ li na’ajej wanko wi’ sa’ li qajunelikil b’eenik. … A’ut naraj naq yooqo chixsaqob’resinkil qu rajlal. Li jalb’a-k’a’uxlej wulaj wulaj a’an li b’e re xsaqob’resinkil qu.”¹⁵

Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks, sa’ jun li jolomil ch’utub’aj-ib’, kinixtenq’a ajwi’ chirilb’al chi saqen wi’chik ru chan ru naniman li qasantilal ut chan ru taqanaw naq yooko chi xik sa’ xjayal a’an. A’an kixye: “Chan ru naqak’ul li musiq’ej? Chan ru naqak’ul li santilal b’ar wi’ junelik wan li Santil Musiq’ej jo’ qochb’een? Chan ru toowulaq chirilb’al ut chixtz’ilb’al rix li k’a’ re ru re li ruchich’och’ a’in sa’ rilob’aal li junelik q’e kutan?”¹⁶

Lix sumehom li Awa’b’ej Oaks natikla rik’in xnimal li paab’aal chirix li Jesukristo jo’ li qaKolonel aj rahonel. A’in naxk’am qab’e chixsik’b’al lix kuyb’al qamaak wulaj wulaj ut chixjultikankil a’an rik’in ab’ink chiruheb’ lix taqlahom. Xnimal li paab’aal chirix li Jesukristo nachal naq naqatzeka xsahil li raatin wulaj wulaj.

Li b’ich “K’e insantilal” naxye chan ru naru tootijoq re xk’ulb’al qatenq’ chixk’ulb’al xkomon li qasantilal. Laj tz’iib’anel re naxye naq li santilal naqasik’ a’an jun maatan k’eeb’il xb’aan jun li Dios aj rahonel, k’eeb’il chiru xnumik li kutan, chirix chixjunil li naru naqab’aanu. Nanaq sa’ lee ch’ool li roso’jik raqal:

Maak’a’ naxye li wanko wi’, maak’a’ naxye b’ar wanko sa’ xb’ehil li sumwank li nak’amok sa’ choxa, che’sumeeq taxaq li qatij re xk’ulb’al xnimal li qasantilal. Ninnaw naq sa’ xk’ulb’al li qatz’aam, taanimanq xsahil qach’ool. Maare taachalq chi timil, a’b’an taachalq. K’eeb’il innawom chirix a’an xb’aan li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo, li Ralal raaro xb’aan.

Ninch’olob’ xyaalal naq laj Jose Smith a’an jun xprofeet li Dios, naq li Awa’b’ej Russell M. Nelson a’an li qayo’yookil profeet sa’ li kutan a’in. Yo’yo li Dios li Yuwa’b’ej ut a’an nokoxra. A’an naraj naq jo’ junkab’al toosutq’iiq rik’in. Li qaKolonel aj rahonel nokoxb’oq chixtaaqenkil sa’ li qab’eenik toj aran. Ak ke’xkawresi li b’e. Sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.