Konifelenisi Lahi
Loto-toʻa ke Fakahā ʻa e Moʻoní
Konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2022


Loto-toʻa ke Fakahā ʻa e Moʻoní

ʻI heʻetau ʻiloʻi pē ʻa e moʻoní, ʻoku ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e faingamālie ke tau fai e meʻa naʻá Ne mei fai kapau naʻá Ne ʻi heni he ʻahó ni.

ʻI he 1982, naʻe fakaʻosi ai ʻa hoku mataʻitohi AA ʻi he ako ki he fōtunga ʻo e fonuá mei ha ʻapiako fakatekinikale.

ʻI he fakaʻosinga ʻo e taʻú, naʻe fakaafeʻi au ʻe ha kaungāako ke ma talanoa. ʻOku ou manatuʻi ne ma mavahe mei he toenga ʻo e kalasí ki ha ʻēlia hoko ki ha malaʻe vaʻinga. ʻI heʻema aʻu ki aí, naʻá ne talanoa mai ʻo kau ki heʻene tui fakalotú, pea ʻikai ngata heʻene fakaʻaliʻali mai ha tohí, ka naʻá ne ʻomai ʻa e tohí kite au. Ko hono moʻoní, ʻoku ʻikai ke u manatuʻi kotoa ʻa e ngaahi lea naʻá ne lea ʻakí, ka ʻoku ou manatuʻi lelei ʻa e mōmeniti ko iá mo e ongo ne u maʻu ʻi heʻene pehē, “ʻOku ou fie fakamoʻoni atu ʻoku moʻoni ʻa e tohi ko ʻení, pea kuo fakafoki mai ʻa e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.”

Hili ʻema talanoá, naʻá ku ʻalu ki ʻapi, huke ha ngaahi peesi siʻi ʻi he tohí, pea hili ia ʻi ha tukuʻanga tohi. Koeʻuhí ko e fakaʻosinga ia ʻo e taʻú, pea ko hoku taʻu fakaʻosi ia ʻi he ako ki hoku mataʻitohi ʻi he fōtunga ʻo e fonuá, naʻe ʻikai ke u fuʻu tokanga ki he tohí, pe ki hoku kaungāako naʻá ne vahevahe ia mo aú. Ko e hingoa ʻo e tohí te ke lava pē ʻo mateʻi. ʻIo, ko e Tohi ʻa Molomoná.

Hili ha māhina ʻe nima, ne haʻu e ongo faifekaú ki hoku ʻapí; naʻe teu ke na ʻalu ka ko ʻeku foki mai ia ki ʻapi mei he ngāué. Ne u fakaafeʻi ke na foki mai. Ne mau tangutu hifo he fakafaletolo ʻi muʻa hoku ʻapí, pea naʻá na akoʻi au.

ʻI heʻeku fekumi ki he moʻoní, ne u fehuʻi ange pe ko e fē ʻa e siasi moʻoní pea ko e hā e founga te u maʻu aí. Naʻe akoʻi au ʻe he ongo faifekaú ʻe lava ke u maʻu e tali ko iá maʻá ku. ʻI he fiemaʻu mo e loto-holi lahi, ne u tali ʻena tukupaá ke lau ha ngaahi vahe mei he Tohi ʻa Molomoná. Ne u lotu ʻi he loto-fakamātoato mo e loto-moʻoni (vakai, Molonai 10:4–5). Naʻe mahino e tali ki heʻeku fehuʻí, pea hili ha ngaahi ʻaho mei ai,—ke toe mahino ange, ʻi he ʻaho 1 ʻo Mē, 1983—naʻe papitaiso mo hilifakinima au ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní.

ʻI heʻeku fakakaukau he ʻahó ni ki he hokohoko ʻo e ngaahi meʻa ne hokó, ʻoku mahino e mahuʻinga ʻo e loto-toʻa ʻo ʻeku kaungāakó ʻi heʻene fakamoʻoni mai e moʻoni ʻo e fakafoki maí pea ʻomai ha fakamoʻoni moʻoni ʻo hono Fakafoki mai ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ko e Tohi ʻa Molomoná. Ko e ngāue faingofua, ka ʻoku mahuʻinga fau kiate au, naʻá ne fokotuʻu ʻa e fehokotaki ʻiate au mo e ongo faifekaú ʻi heʻeku fetaulaki mo kinauá.

Kuo ʻomi kiate au ʻa e moʻoní, pea ʻi he hili ʻo ʻeku papitaisó, ne u hoko ai ko ha ākonga ʻo Sīsū Kalaisí. Lolotonga e ngaahi taʻu hokó, pea ʻi he tokoni ha kakai makehe hangē ko e kau taki, faiako, kaungāmeʻa pea ʻi heʻeku ako fakatāutahá, ne u ako ai ko e taimi naʻá ku fili ai ke hoko ko ha ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, ne u tali ai ʻa e fatongia ke ʻikai ngata pē ʻi hono taukaveʻi ʻa e moʻoní, ka ke fakahā atu ia.

ʻI heʻetau tali ke tui ki he moʻoní, pea muimui aí, pea ʻi heʻetau fai ha meʻa ke hoko ko e kau ākonga moʻoni ʻo Sīsū Kalaisi, ʻoku ʻikai ke tau maʻu ai ha tohi fakamoʻoni ʻokú ne fakapapauʻi mai he ʻikai ke tau toe fai ha fehalaaki, pea ʻikai ke ʻahiʻahiʻi ke tau mavahe mei he moʻoní, pea ʻikai ke fakaangaʻi, pe ʻikai ke tau aʻusia ʻa e ngaahi faingataʻá. Ka ʻoku akoʻi mai ʻe he ʻilo ʻo e moʻoní, ʻi heʻetau hū ki he hala hangatonu mo lausiʻí te ne ʻave ai kitautolu ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní, ʻe ʻi ai maʻu pē e founga ke hola ai mei he ngaahi palopalemá ni (vakai, 1 Kolinitō 10:13); ʻe ʻi ai maʻu pē ʻa e malava ke tau veiveiua heʻetau veiveiuá kimuʻa pea veiveiua ʻi heʻetau tuí (vakai, Dieter F. Uchtdorf, Haʻu, ʻo Kau mo Kimautolu,” Liahona, Nōvema 2013, 21); pea fakaʻosí, ʻoku fakapapauʻi mai he ʻikai ke tau tuenoa ʻi he ngaahi faingataʻaʻia, he ʻoku ʻaʻahi ʻa e ʻOtuá ki Hono kakaí ʻi heʻenau ngaahi faingataʻaʻiá (vakai, Mōsaia 24:14.

ʻI heʻetau ʻiloʻi pē ʻa e moʻoní, ʻoku ʻomi ʻe he ʻEikí ʻa e faingamālie ke tau fai e meʻa naʻá Ne mei fai kapau naʻá Ne ʻi heni he ʻahó ni. Ko e moʻoni kuó Ne fakahaaʻi mai ʻaki ʻEne ngaahi akonakí e meʻa kuo pau ke tau faí: “Pea te mou ʻalu atu ʻi he mālohi ʻo hoku Laumālié, ʻo malanga ʻaki ʻeku ongoongoleleí, ʻo tautau toko ua, ʻi hoku hingoá, pea hiki hake homou leʻó ʻo hangē ko e leʻo ʻo ha talupite, pea fakahā ʻa ʻeku leá ʻo hangē ko e kau ʻāngelo ʻa e ʻOtuá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 42:6). ʻOku makehe ʻa e faingamālie ke ngāue fakafaifekau hotau toʻu tupú!

Kātaki, kau talavou, ʻoua naʻa fakatoloi hoʻo teuteu ke ngāue fakafaifekau maʻá e ʻEikí. ʻI hoʻo fehangahangai mo e ngaahi tūkunga te ne ʻai ke faingataʻa e fili ke ngāue fakafaifekaú, hangē ko e uesia fakataimi hoʻo akó, lea fakamāvae ki ho kaumeʻá ʻo ʻikai fakapapauʻi pe te ke toe kaumeʻa mo ia, pe ko e mavahe pē mei ha ngāueʻanga lelei—manatuʻi e sīpinga ʻa e Fakamoʻuí. Lolotonga ʻEne ngāué, naʻá Ne fehangahangai foki mo ha faingataʻa, kau ai e fakaangá, fakatangá, pea iku ki he ipu kona ʻo ʻEne feilaulau fakaleleí. Ka ʻi he ngaahi tūkunga kotoa ko iá, naʻá Ne fekumi ke fai e finangalo ʻEne Tamaí pea tuku kiate Ia ʻa e langilangí. (Vakai, Sione 5:30; 6:38–39; 3 Nīfai 11:11; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:18–19.)

Kau Finemui, ʻoku talitali lelei kimoutolu, kapau ʻoku mou loto ki ai, ke ngāue ʻi he ngoue vaine ʻa e ʻEikí, pea ʻi hoʻo teuteuʻi koe ke ngāue fakafaifekau taimi kakato, he ʻikai ke ke hao mei he ngaahi pole tatau.

Kiate kimoutolu kotoa ʻe fili ke ngāue kiate Iá, ʻoku ou palōmesi atu ʻe ʻosi atu ʻa e māhina ʻe 24 pe 18 ʻo e ngāué ʻo tatau ai pē pe naʻá ke nofo ʻi ʻapi, ka ʻoku makehe ʻa e ngaahi faingamālie ʻoku fakatatali mai ʻi he misioná ki he kau talavou mo e kau finemui moʻui taau ʻo e Siasí ni . ʻOku ʻikai totonu ke tukunoaʻi ʻa e faingamālie ke fakafofongaʻi aʻ e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí mo Hono Siasí. Kau ʻi he ngaahi lotu lahi, fakatupulaki mo toutou fai hoʻo fakamoʻoní lolotonga e ʻahó, ngaahi houa lahi ako folofola, pea fetaulaki mo e kakai naʻe ʻikai ke ke mei fetaulaki mo ia kapau naʻá ke nofo ʻi ʻapi. Ko e aʻusia tuʻunga tatau ʻoku fakatatali ki he toʻu tupu ʻoku uiuiʻi ʻe he ʻEikí ke ngāue ko ha faifekau ngāue tokoni ʻi he ngaahi misiona. ʻOku talitali lelei koe pea mo fiemaʻu. Kātaki ʻoua naʻa fakasiʻisiʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e ngāue fakafaifekau tokoní, he ʻoku ʻomi foki ʻe he ngāue fakafaifekau tokoní ha ngaahi aʻusia ʻoku ʻikai lava ke fakamatalaʻi. “ʻOku mahuʻinga lahi ʻa e ngaahi laumālié ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 18:10), kau ai e mahuʻinga ho laumālié.

ʻI hoʻo foki mei hoʻo ngāué, mahalo kuo ʻikai ke tali atu ho kaumeʻá, ka kuó ke ako lelei e founga ke maʻu ha ngaahi fetuʻutaki leleí. ʻE mahino ange hoʻo ngaahi ako fakaʻatamaí ʻi he ʻilo kuó ke maʻu ki he founga teuteu feʻunga ange ki he ngāueʻangá, pea te ke ʻilo pau ange ki he maʻu e loto-toʻa ke fakahaaʻi ʻa e ongoongolelei ʻo e melinó, mo hono fakamoʻoniʻi e moʻoni kuo fakafoki maí.

Kiate kimoutolu kuo mali pea ʻi ha tuʻunga kehekehe ʻo e moʻuí, ʻoku fiemaʻu lahi kimoutolu ʻi he ngāue ʻa e ʻEikí. Teuteuʻi ʻa kimoutolu. Moʻui lelei, ʻo fekumi ki he falala kiate kita fakatuʻasino mo fakalaumālié, koeʻuhí ko e ngaahi faingamālie ke fai e meʻa ne mei fai ʻe he ʻEikí maʻa ʻEne fānaú ʻoku ʻikai fakangatangata pē ki ha faʻahinga taʻu motuʻa. Ko e ngaahi aʻusia fakaʻofoʻofa taha kuó u maʻu mo hoku uaifí ʻi he ngaahi taʻu ne toki ʻosí, ne maʻu ʻi he ngāue fakataha mo ha ngaahi hoamali makehe, ʻi he ngaahi feituʻu makehe, pea tokoniʻi e kakai makehe.

Kuo akoʻi mai ʻe he aʻusia ne u maʻu ʻi heʻeku ako ki he fōtunga ʻo e fonuá ʻoku tau maluʻi maʻu pē ʻa e moʻoní ʻi heʻetau fakahaaʻi atu iá pea ʻoku fiemaʻu ʻa e ngāué ki hono maluʻi ʻo e moʻoní. Kuo pau ke ʻoua naʻa maluʻi e moʻoní ʻi ha founga fakamālohi ka ʻi he founga moʻoni ʻo e ʻofa, vahevahe mo e fakaafeʻi ʻa e kakai ʻoku tau fakamoʻoni ki ai fekauʻaki mo e moʻoní, ʻo fakakaukau pē ki he lelei fakatuʻasino mo fakalaumālie ʻa e fānau ʻo ha Tamai Hēvani ʻofa (vakai, Mōsaia 2:41).

ʻI he konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2021, naʻe akoʻi ʻe hotau palōfita ʻofeina ko Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, ha meʻa ʻoku fehangahangai mo e fakakaukau ʻa ha niʻihi, ʻoku ʻi ai moʻoni e meʻa ʻoku tau ui ko e totonu mo e hala. ʻOku ʻi ai moʻoni e moʻoni kakato—ko ha moʻoni taʻengata. (Vakai, “Moʻoni Haohaoa, Tokāteline Haohaoa, mo e Fakahā Haohaoa,” Liahona, Nōvema 2021, 6.)

ʻOku akoʻi mai ʻe he folofola māʻoniʻoní ko e “Moʻoní ‘a e ʻiloʻi ‘o e ngaahi meʻa ʻo hangē ko honau anga ʻoku ʻi aí, pea naʻa nau ʻi aí, pea te nau hoko ki aí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 93:24).

ʻOku ʻikai ʻai ʻe he ʻilo ʻo e moʻoní ke tau lelei ange ʻi he kakai kehé, ka ʻokú ne akoʻi mai e meʻa kuo pau ke tau fai ke foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá.

ʻI hoʻo hoko atu ʻia Kalaisi pea ʻi he loto-toʻa ke ʻoua naʻa ngata pē ʻi hono fakahaaʻi ʻo e moʻoní ka ke moʻui ʻaki e moʻoní, te ke maʻu ai e nonga mo e fiemālie lolotonga e ngaahi faingataʻa te ke fehangahangai mo iá ʻi he ngaahi ʻaho ko ʻení.

ʻE lava ke tau tō ʻi he ngaahi faingataʻa ʻo e moʻuí, ka ke ʻiloʻi ʻi heʻetau tui kia Sīsū Kalaisí, “ʻe kiʻi fuofuoloa siʻi pē ʻetau ngaahi faingataʻaʻiá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 121:7) ʻi he vakai fakalūkufua ki ʻitānití. Kātaki ʻo ʻoua ʻe fokotuʻu ha taimi pau ki he ngataʻanga hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá mo e ngaahi polé. Falala ki he Tamai Hēvaní pea ʻoua ʻe foʻi, he kapau te tau loto foʻi, he ʻikai ke tau ʻilo pe naʻe mei fēfē e ikuʻanga ʻetau fonongá ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Pikitai ki he moʻoní, ako mei he ngaahi maʻuʻanga ʻo e moʻoní:

ʻOku fakamoʻoni ʻoku moʻoni ʻa Sīsū Kalaisi pea ko Hono Siasí ʻeni. ʻOku ʻi ai haʻatau palōfita moʻui, pea te tau ongoʻi tauʻatāina maʻu pē ʻi heʻetau fakahaaʻi ʻa e moʻoní ʻi he loto-toʻa. ʻI he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, ʻēmeni.