Laipelí
Lēsoni 98: Ngāue 27–28


Lēsoni 98

Ngāue 27–28

Talateú

Lolotonga ʻene folau ki Loma ko ha pōpula, naʻe tūkia e vaka naʻe folau ʻa Paulá ʻi ha motu. ʻI he motú, naʻe huhu ia ʻe ha ngata ka naʻe ʻikai ke ne kafo, pea naʻá ne fakamoʻui ʻa e tokolahi naʻa nau puke. Naʻe faifai pea ʻave ʻa Paula ki Loma, ʻa ia naʻá ne nofo pōpula pē ʻi hono ʻapí ʻi ha taʻu ʻe ua peá ne akoʻi mo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Ngāue 27

ʻOku tūkia ʻa e vaka naʻe folau ai ʻa Paula ki Lomá

Kimuʻa pea kamata e kalasí, hiki eni ʻi he palakipoé. (ʻOku maʻu ʻa e ngaahi fakamatala ko ení ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú [tohi, 2011], 41116.)

“Fakaʻehiʻehi mei he faʻa toutou teiti mo e tokotaha tatau peé.”

“ʻOua naʻá ke ʻalu, mamata, pe kau ʻi ha meʻa ʻoku fakamātatuʻa, angaʻuli, fekeʻikeʻi, pe ponokalafi ʻi ha faʻahinga founga pē.”

“Kapau ʻe fakalotoʻi koe ʻe ho kaungāmeʻá ke ke fai ha ngaahi meʻa ʻoku hala, taukaveʻi ʻe koe ʻa e totonú, neongo te ke tuʻu toko taha pē.”

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ngaahi fakamatala ʻoku hiki ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā nai ka fili ai ha niʻihi ʻo e toʻu tupú ke ʻoua te nau tokanga ki he ngaahi fakamatala ko eni ʻo e fakatokangá mo e akonakí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ʻa e Ngāue 27 pea kumi ha ngaahi moʻoni ʻe ala tokoni ke fakamālohia ʻenau tuí ke nau tokanga ki he ngaahi fakatokanga mo e akonaki ʻo e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe tukuakiʻi halaʻi ʻa Paula ki he lavaki pea naʻe puke pōpula ia. Naʻe tohi tangi ʻe Paula ʻa ʻene hopó kia Sisa ʻi Loma, ʻa ia ko ʻene totonu ia ko ha tangataʻifonua Loma. Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Ngāue 27:1–8 ʻaki ʻa e fakamatala naʻe folau vaka ʻa Paula mo e kau pōpula ʻe niʻihi ki Loma, ʻi he malumalu ʻo ha ʻeikitau Loma (ko ha ʻōfisa ʻo e kau tau Lomá naʻá ne tokangaʻi ʻa e kau sōtia ʻe 50 ki he 100). Hili ʻenau folau vaka ʻi ha ngaahi ʻaho lahi, naʻa nau tuʻu ʻi he taulanga ʻo e motu ko Kelití. ʻI heʻenau mavahe atu mei he taulangá, naʻe fakatokanga ʻa Paula ki he niʻihi naʻe ʻi he vaká ʻoku ʻikai totonu ke hoko atu ʻenau fonongá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Ngāue 27:9–10. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi pe ko e hā naʻe ʻilo ʻe Paula ʻe pau ke hokó kapau te nau hoko atu ʻenau folau vaka ki Lomá. Te ke fie fakamatala ange ko e foʻi lea ʻaukai ʻi heʻene tuʻu he veesí, ʻoku ʻuhinga ia ke loto-fiemālie pē ke taʻe kai. ʻI heʻene tuʻu ko ení, ko e “ʻaukai” naʻe ʻuhinga mahalo ia ki he ʻaho tapu ʻa e Kau Siú naʻe ui ko e ʻaho ʻo e Fakaleleí, ʻa ia naʻe fakaʻilongaʻi ʻa e kamataʻanga ʻo e fahaʻitaʻú ʻoku ʻikai malu ke fefolauʻaki holo ai ʻi he Tahi Metiteleniane koeʻuhí ko e afā lalahí.

  • Fakatatau ki he veesi 10, ko e hā ʻa e fakatokanga mo e kikite naʻe ʻoange ʻe Paulá kau ki he meʻa ʻe ala hoko ʻo kapau te nau hoko atu ʻenau fonongá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Ngāue 27:11–12. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi pe naʻe fēfē hono tali ʻe he ʻeikitau Lomá mo e niʻihi naʻe ʻi he vaká ʻa e fakatokanga ʻa Paulá.

  • Ko hai naʻe falala ki ai ʻa e ʻeikitau Lomá kae ʻikai ke tokanga ki he fakatokanga ʻa Paulá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe ngali faingofua ange ai pē ki he ʻeikitaú ke tui ki he tokotaha ʻaʻana e vaká kae ʻikai ko Paulá?

  • Fakatatau ki he veesi 12, ko e hā naʻe tukunoaʻi ai ʻe he niʻihi tokolahi ʻi he vaká ʻa e fakatokanga ʻa Paulá? (Fakamatala ange ko e foʻi lea taulanga ʻoku ʻuhinga pē ia ki he taulangá pea lelei ʻoku ʻuhinga pē ia ki he fiemālie pe nonga.)

Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻolahi e Ngāue 27:13–21. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ʻi he hoko atu e folau ʻa e vaká ki Lomá.

  • Ko e hā naʻe hoko ʻi he hoko atu e folau ʻa e vaká ki Lomá?

  • Hili ʻenau vakai ʻoku “angi iiki ʻa e matangi tongá” (veesi 13), ko e hā naʻe ngali fakakaukau ki ai ʻa e kakai ʻi he vaká kau ki he fakatokanga naʻe fai ʻe Paulá?

  • Fakatatau ki he veesi 20, ko e hā ʻa e ngaahi ongo ʻo e niʻihi naʻe ʻi he vaká lolotonga ʻa e maluú?

  • ʻO hangē ko ia ʻoku fakatātaaʻi mai ʻe he fakamatala ʻa Paula ʻi he veesi 21, ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako kau ki he meʻa ʻe ala hoko kapau te tau tukunoaʻi ʻa e ngaahi fakatokanga mo e akonaki ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau tukunoaʻi ʻa e ngaahi fakatokanga mo e akonaki ʻa e kau tamaioʻeiki ʻo e ʻEikí, ʻoku tau tuku leva kitautolu ki he fakatuʻutāmakí. Tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé. Fakamatala ange ʻe lava ke kau ʻi he fakatuʻutāmakí ʻa e ʻikai ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki naʻa tau mei maʻú.)

Toe vakaiʻi mo e kau akó ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻe tukunoaʻi ai ʻe he ʻeikitaú mo e niʻihi naʻe ʻi he vaká ʻa e fakatokanga mo e akonaki ʻa Paulá (vakai, Ngāue 27:11–12).

  • ʻOku tatau fēfē nai mo e kakai ʻo e kuonga ní ʻi heʻenau kumi ha ngaahi ʻuhinga ke hūfanga ʻaki ʻa hono tukunoaʻi ʻa e ngaahi fakatokanga mo e akonaki ʻa e kau tamaioʻeiki ʻo e ʻEikí?

Ngāue ʻaki ʻa e Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú pe ngaahi lea mei he konifelenisi fakamuimuitahá, fakalahi atu mo ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi fakatokanga ʻa e kau palōfitá mo e akonaki ʻokú ke ongoʻi ʻoku felāveʻi mo e kau akó. .

  • ʻI hono tukunoaʻi ʻa e ngaahi fakatokanga mo e akonaki mei he kau palōfitá, ko e hā nai ha ngaahi fakatuʻutāmaki ʻe ngali tuku ʻe he kakaí kinautolu ki ai?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Ngāue 27:22–26. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe tala ʻe Paula ki he niʻihi ʻi he vaká.

  • Kapau naʻá ke ʻi he loto vaká ʻi he lotolotonga ʻo ha fuʻu afā fakaʻūlia, ko e hā ha ngaahi lea meia Paula te ne fakafiemālieʻi koe?

  • Ko e hā naʻe kikiteʻi ʻe Paula ʻe hoko ki he kakaí mo e vaká?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Ngāue 27:27–30 ʻaki hono fakamatala ange ʻi he pō hono 14 ʻo e afaá, naʻe laku ʻe he kau kauvaká ki loto tahi ha taula ʻe fā ko e feinga ke taʻofi ʻa e vaká mei hono haveki ʻi he maká. Naʻe ʻalu leva ʻa e kau kauvaká ki muʻa ʻi he vaká pea naʻe hangē ʻoku nau toe laku ha ngaahi taula ki he loto tahí. Ka naʻe ʻikai, naʻa nau fokotuʻutuʻu ke liʻaki ʻa e vaká ka nau hola ʻi ha vaka siʻisiʻi koeʻuhí naʻa nau ilifia ʻe ngoto ʻa e vaká.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Ngāue 27:31–32. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe fakatokanga ʻe Paula ki he ʻeikitaú mo e kau taú. Fakamatala ange ko e foʻi lea ʻakinautolú ni ʻi he veesi 31 ʻoku ʻuhinga ia ki he kau kauvaka naʻa nau feinga ke holá.

  • Ko e hā naʻe fakatokanga ʻe Paula ki he ʻeikitaú mo ʻene kau taú?

  • Naʻe tali fēfē ʻe he kau taú ʻa e fakatokanga mo e akonaki ʻa Paulá? (Naʻa nau tokanga ki heʻene fakatokangá pea naʻa nau taʻofi ʻa e hola ʻa e kau kauvaká ʻaki ʻenau tuʻusi ʻa e maea ʻo e vaka īkí pea tuku ange ia ke ne tēkina ʻataʻatā pē.)

Fakamatala ange ʻi he pongipongi hake ʻe tahá naʻe kōlenga ʻe Paula ʻa e kau kauvaká ke nau kai, he koeʻuhí naʻa nau ʻaukai (vakai, Ngāue 27:33–34). Naʻá ne toe fakapapauʻi ange kiate kinautolu he ʻikai ke mate ha taha ʻiate kinautolu.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Ngāue 27:35–36 . Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú.

  • Naʻe tali fēfē ʻe he kau kauvaká ʻa e akonaki ʻa Paulá?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Ngāue 27:37–41 ʻaki hono fakamatala ange naʻe tūkia ʻa e vaká ʻi heʻenau folau atu ki he motu ko Melitá. Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Ngāue 27:42–44 ʻo kumi pe ko e hā naʻe hoko ki he kakai ʻi he vaká.

  • Ko e hā naʻe hoko ki he kakai ʻi he vaká?

Fakamanatu ki he kau akó ʻa e kikite ʻa Paula ʻoku lekooti ʻi he Ngāue 27:22–26 ʻe ʻikai mate ha taha neongo ʻe mole ʻa e vaká.

  • Ko e hā ha ngaahi tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he talanoa ko ení fekauʻaki mo e meʻa ʻe lava ʻo hoko kapau te tau tokanga ki he akonaki mo e ngaahi fakatokanga ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá? (ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Kapau te tau tokanga ki he akonaki mo e ngaahi fakatokanga ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, pea ʻe fakakakato leva ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngaahi talaʻofa kiate kitautolú. Kapau te tau tokanga ki he akonaki mo e ngaahi fakatokanga ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí, pea te tau lava leva ʻo matuʻuaki ʻa e ngaahi faingataʻa ʻokú ne fakamanavaheeʻi kitautolú. Hiki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻa nau ʻilo ʻi he Ngāue 27, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí:

ʻĪmisi
President Henry B. Eyring

“Ko e taimi kotoa pē ʻi heʻeku moʻuí kuó u fili ai ke fakatoloi hano muimuiʻi ha faleʻi fakalangi pe te u fakakaukau ʻoku tuku kehe pē au, ne u ʻilo kuó u tuku au ki he faingataʻá. Ko e taimi kotoa pē kuó u fakafanongo ai ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá, ne u ongoʻi naʻe fakapapauʻi mai ia ʻi he lotú, pea toki muimuiʻi ia, ne u ʻilo kuó u laka atu ki he malú” (“Finding Safety in Counsel,” Ensign, May 1997, 25).

  • Kuo tokoni fēfē nai ʻa e tokanga ki he ngaahi fakatokanga mo e akonaki fakalangi ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí kiate koe ke ke matuʻuaki ʻa e ngaahi faingataʻa ʻokú ne fakafeʻātungiaʻi hoʻo ongoʻi malu fakalaumālie mo e fakatuʻasinó? (Fakamanatu ki he kau akó te nau lava ʻo ako ʻa e akonaki ʻo e kau palōfita ʻa e ʻEikí ʻi he kuonga ní ʻi he ngaahi makasini ʻo e Siasí kae pehē foki ʻi he Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú.)

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau pe ʻoku nau tukunoaʻi ha fakatokanga pe akonaki mei he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻEikí pe te nau fakakaukau ki ha ngaahi founga ʻe toe lelei ange ai ʻenau tokanga ki he ngaahi fakatokangá mo e akonaki kuo nau maʻú. Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ha taumuʻa fekauʻaki mo e founga te nau toe tokanga ange ai ki he akonaki ko iá.

Ngāue 28

Ko e ʻave ʻa Paula ki Loma, ʻa ia ʻokú ne akonaki mo fakamoʻoni ai kia Sīsū Kalaisi

Fakaʻaliʻali ki he kau akó ha fakatātā ʻo ha ʻahiohio (pe tā ha fakatātā ʻi he palakipoé).

ʻĪmisi
tornado

Fakamatala ange naʻe lave ʻa ʻEletā Niila L. ʻEnitaseni ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he ngaahi faingataʻa mo e ʻahiʻahi ʻi he moʻuí ko ha “ngaahi faingataʻa fakalaumālie” (vakai, “Ngaahi Faingataʻa Fakalaumālie,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 18–21).

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e ʻahiʻahí mo e faingataʻá ʻe lava ʻo fakatatau ki he ʻahiohió?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau ako ʻa e Ngāue 28 pea kumi ha tefitoʻi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni kiate kinautolu ke nau kātakiʻi faivelenga ʻaki ʻa e “ngaahi faingataʻa fakalaumālie” ʻoku nau fehangahangai mo iá.

Fakamatala ange ʻoku tau lau ʻi he Ngāue 28 ʻo kau ki he ngaahi aʻusia ʻa Paula ʻi he motú, ko e hoko atu ʻene fononga ki Lomá pea mo hono tuku pōpula ia ʻi Lomá.

Vahevahe fakakulupu e kalasí ki ha kulupu ʻe tolu pe lahi ange, makatuʻunga pē ʻi he tokolahi e kalasí. Vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi konga folofola ko ení: Ngāue 28:1–6; Ngāue 28:7–14; mo e Ngāue 28:16–24, ʻo ʻoange ʻa e poloka tatau ki he kulupu kehekehe ʻo ka fie maʻu. Fakaafeʻi ʻa e kulupu takitaha ke ako ʻenau poloka folofola takitaha pea fai leva eni (hiki ʻa e ngaahi fakahinohino ko ení ʻi he palakipoé):

  1. Tā ha fakatātā pe faʻu ha ʻuluʻi ongoongo te ne fakanounouʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi hoʻo poloka folofolá.

  2. Fakaʻaliʻali ki he kalasí ho fakatātaá pe lau leʻolahi ho ʻuluʻi ongoongó, pea fakamatala fakanounouʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko ʻi hoʻo poloka folofolá.

Hili ha taimi feʻunga, kole ki he kulupu takitaha ke nau lipooti ki he kalasí. (Kapau ʻoku lahi ange ʻi he kulupu ʻe tolú, fakaafeʻi ʻa e ngaahi kulupu ʻoku tatau ʻenau ʻū poloka folofolá ke nau vahevahe ʻenau fakatātaá pe ʻuluʻi ongoongó pea mo ha toe fakakaukau naʻa nau maʻu mei heʻenau laukongá.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi ʻahiʻahi naʻe aʻusia ʻe Paula ʻi heʻene fononga ʻo nofo ʻi Lomá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Ngāue 28:30–31. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, ʻo kumi pe ko e hā naʻe lava ʻe Paula ʻo fai ʻi Lomá neongo naʻe nofo pōpula pē ia ʻi hono falé? Kole ki he kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā naʻe fai ʻe Paula naʻe hā mai ai naʻá ne kei faivelenga pē ki he ʻOtuá neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahi naʻá ne aʻusiá?

  • Ko e hā ha lelei naʻe maʻu mei he ngaahi ʻahiʻahi naʻe aʻusia ʻe Paula ʻi he lolotonga ʻene ʻi he tahí, lolotonga e tūkia ʻa e vakamutú, pea mo e lolotonga ʻene nofo pōpula ʻi Lomá? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: Kapau ʻoku tau faivelenga, ʻe lava ʻa e ʻOtuá ke tokoni mai ʻo liliu ʻa e ngaahi faingataʻá ko e ngaahi tāpuaki maʻatautolu mo e niʻihi kehé.

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e founga ʻe lava ʻe he ʻOtuá ʻo tokoni ki he kakaí ke liliu ʻa e ngaahi faingataʻá ki he ngaahi tāpuaki maʻanautolu mo e niʻihi kehé?

  • Ko e fē nai ha taimi kuo tokoniʻi ai koe ʻe he ʻOtuá pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi ke ke liliu ʻa e faingataʻá ki he tāpuaki maʻau pe maʻá e niʻihi kehé? (Fakakaukau ke ke vahevahe ha sīpinga pē ʻaʻau.)

Poupouʻi e kau akó ke nau muimui ʻi he tā sīpinga ʻa Paulá ʻo fili ke kei faivelenga pē ʻi heʻenau aʻusia ʻa e ngaahi ʻahiʻahí koeʻuhí kae tokoniʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá ke nau liliu ʻa e faingataʻá ko ha tāpuaki maʻa nautolu mo e niʻihi kehé.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Ngāue 28:17–31. Naʻe malangaʻi ʻe Paula ʻa e ongoongoleleí ʻi Loma.

“ʻI heʻetau ʻiloʻí, ko Paula pē ʻa e fuofua faifekau ke ne malangaʻi ʻa e ongoongoleleí ʻi Lomá. ʻO hangē pe naʻá ne fai ʻi he ngaahi fonua kehé, naʻe ʻuluaki malanga ʻa Paula ki he kau Siú, ʻa ia ko e niʻihi naʻa nau tui kiate ia, pea naʻe toʻo ʻene tokangá ke ne talia ‘ʻakinautolu kotoa pē naʻe haʻu kiate iá’ (Ngāue 28:30), ko e tokolahi ʻiate kinautolu ko e Kau Senitaile. Lolotonga ʻene nofo pōpula ʻi hono fale pē ʻoʻoná, naʻe fai ʻe Paula ha ngaahi tohi, ʻa ia naʻe ui ʻe he niʻihi ko ʻene ‘ʻū tohi mei pilīsoné’—Kolose, ʻEfesō, Filimone, mo Filipai. Hili ʻene nofo pōpula ʻi hono ʻapi nofoʻanga ʻi Lomá ʻi ha taʻu ʻe ua, naʻe pehē naʻe fai hono hopó pea naʻe tuku ange ia, pea naʻá ne ngāue fakafaifekau ʻi ʻĒsia, Kalisi pea mahalo mo Sipeini ki muʻa pea toe puke pōpula ia ʻi Loma. Fakatatau ki he tukufakaholó, naʻe tāmateʻi ia lolotonga ʻa e fakatanga ʻi he pule ʻa Niló, ʻi he vahaʻa taimi A.D. 64 mo e 68. Naʻe fakafelāveʻi ʻe Paula ʻa ʻene pekia ʻi he kahaʻú ʻi he 2 Tīmote 4:6–8” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], (00) 330).

Ngāue 28. Kapau ʻoku tau faivelenga, ʻe lava ʻa e ʻOtuá ke tokoni mai ʻo liliu ʻa e ngaahi faingataʻá ko e ngaahi tāpuaki maʻatautolu mo e niʻihi kehé.

Naʻe akoʻi mai ʻe Palesiteni Sione Teila, ko ʻetau kei faivelenga mo talangofua ki he ʻEikí, ʻe lava ʻetau ngaahi ʻahiʻahí ko ʻetau ngaahi lelei mo e tāpuaki:

“ʻOku ʻikai ʻapē te mou fakatokangaʻi hono fie maʻu ʻo e ngaahi faingataʻa mo e ngaahi fakamamahi pea mo e ngaahi meʻa ʻoku pau ke tau fouá? Ko e ʻEikí ʻokú ne tuku kitautolu ki he ngaahi tuʻunga ne ʻosi faʻufaʻu ke ne fakatupulaki ʻa e meʻa ʻe lelei taha maʻa hono kakaí. Ko ʻeku fakakaukaú, ʻo makehe mei he ngaahi meʻa ko ʻeni ʻoku nau lolotonga ʻākilotoa kitautolu mo fakatupu uesia kiate kitautolu pea mo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, te nau hiki hake ʻi he tuʻunga māʻolunga taha kuo faifaiangé pea hoko, he ʻoku tonu ʻa e meʻa kotoa pē ʻo kapau te tau tauhi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Ko e hā leva ʻa e faʻahinga tuʻunga, ʻoku totonu ke tau ʻi aí—ʻa e tangata, fefine, mo e fānau kotoa pē? Fakahoko ho fatongia he ʻao ʻo e ʻOtuá, ʻo fakalāngilangiʻi ia, pea ʻe tonu ʻa e meʻa kotoa pē. Pea fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku teʻeki hokó, kuo pau ke tau falala he ʻoku nau ʻi he toʻukupu ʻo e ʻOtuá mo ongoʻi ko e hā pē ha meʻa ʻe hokó, ʻe puleʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa kotoa pē ke lelei kiate kitautolu pea ke lelei ki hono siasí mo hono puleʻangá he māmaní” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí : Sione Teila [2011], 237–8).