Laipelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Sione 16–21 (ʻIuniti 16)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Sione 16–21 (ʻIuniti 16)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa naʻe hokó, ngaahi tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e Sione 16–21 (ʻiuniti 16) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha pē e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi ha ngaahi tokāteline mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni siʻi pē. Muimui ʻi he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi e fie maʻu ʻa hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Sione 16)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he meʻa naʻe akoʻi ʻe Sīsū ki Heʻene kau ʻAposetoló hili ʻa e ʻOhomohe Fakaʻosí, ʻe lava ke tataki kitautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ki he moʻoni kotoa pē mo fakahā mai e ngaahi meʻa ʻe hoko maí. Naʻe ako foki ʻe he kau akó ʻoku fakahā ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ngaahi moʻoni mo e fakahinohino mei he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Koeʻuhí kuo ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e māmaní, ʻe lava ke tau fiefia pea maʻu ʻa e melinó.

ʻAho 2 (Sione 17)

Naʻe ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e Lotu Hūfia ʻa Sīsū Kalaisí, kuo pau ke tau ʻilo ʻa e Tamai Hēvaní mo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí kae lava ke tau maʻu e moʻui taʻengatá. Ne nau ako foki, ʻi heʻetau hoko ko ia ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe lava ke tau ʻi māmani kae ʻikai ʻo e māmaní. ʻI he lau e kau akó fekauʻaki mo e founga naʻe lotu ai ʻa Sīsū ke lava ʻo faaitaha ʻEne kau ākongá mo Ia pea mo e Tamaí, ne nau ako ai ʻi heʻetau haʻu kia Sīsū Kalaisi pea maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo ʻEne Fakaleleí, ʻe lava ke tau hoko ʻo taha mo e Tamaí mo e ʻAló.

ʻAho 3 (Sione 18–19)

Naʻe ako e kau akó mei he sīpinga siokita ʻa Pailató, ʻe tataki kitautolu ki he angahalá ʻi heʻetau fakamuʻomuʻa ʻetau ngaahi fie maʻú ʻi hono fai e meʻa ʻoku totonú. Naʻe ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e fakamatala ʻa Sione ki he Tutukí, te tau lava ʻo muimui he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻaki ʻetau fili ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé naʻa mo e taimi ʻoku tau fie maʻu tokoni aí.

ʻAho 4 (Sione 20–21)

Naʻe ako ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻa e fakamatala ʻa Sione ki he Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí. Ne nau ako naʻe ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e maté ʻi Heʻene Toetuʻú. Ne nau ako mei he aʻusia ʻa Tōmasí, ʻe tāpuakiʻi kitautolu kapau te tau fili ke tui kia Sīsū Kalaisi ʻo aʻu ki he taimi ʻoku ʻikai lava ai ke tau mamata kiate Iá.

Talateú

Naʻe hā ʻa e ʻEiki kuo Toetuʻú ki Heʻene kau ākongá lolotonga ʻenau toutaí. Naʻe keinanga ʻa Sīsū mo ʻEne kau ākongá ʻi he matātahí pea fakaafeʻi ʻa Pita ke fakahaaʻi ʻEne ʻofa kiate Iá ʻaki hono fafanga ʻEne fanga sipí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Sione 21:1–17

Ko e hā ʻa e ʻEiki kuo toetuʻú ki ha niʻihi ʻo ʻEne kau ākongá ʻi he Tahi ʻo Taipilioó (Tahi Kālelí)

Tā ha foʻi haati fō lahi ʻi he palakipoé.

ʻĪmisi
heart

Fakaafeʻi e kau akó ke omi ki he palakipoé pea hiki ʻi he foʻi hātí ha meʻa ʻe ua pe tolu ʻo e meʻa ʻoku nau saiʻia taha aí. Fakamatalaʻi ange ʻe lava ke kau heni ʻa e kakaí, koloá, pe ngaahi ʻekitivitií.

ʻI he ʻosi ʻa e kau akó, mahalo te ke fie hiki foki ha niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻokú ke saiʻia taha aí.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sione 21:1–2 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe ʻi he matātahi ʻo e Tahi Kālelí (ʻoku ui foki ko e Tahi ʻo Taipilioó) ʻa Pita mo ha niʻihi ʻo e kau ākongá hili ʻenau mamata tuʻo ua ki he ʻEiki kuo toetuʻú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 21:3. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fakakaukau ʻa Pita ke faí.

  • Ko e hā ha ʻekitivitī ʻokú ke pehē ʻe ala tānaki mai ʻe Pita ki he lisi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku tau saiʻia taha aí ʻi he palakipoé? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e toutai ʻi he foʻi haati he palakipoé.)

  • Ko e hā hono fuoloa ʻo e toutai ʻa Pita mo e kau ākonga kehé? Ko e hā e lahi ʻo e meʻa ne nau maʻú?

Kole ki he kau akó kenau fakakaukau ki he ongo ʻoku nau pehē naʻe mei maʻu ʻe Pita mo e kau ākonga kehé hili ʻenau toutai he poó kakato kae ʻikai ha olá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 21:4–6. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ʻi he pongipongi hono hokó?

  • Ko e hā naʻe hoko hili ʻa e ʻikai ke ola lelei e toutai ʻa e kau ākongá he pō kakató?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Sione 21:7–14 ʻaki hono fakamatalaʻi ange ʻi he fāifeinga e kau ākongá ke hiki hake ʻa e kupenga fonu iká ki he loto vaká, naʻe fakahā ʻe Sione ko e ʻEikí ʻa e tangata ʻi he matātahí. Naʻe puna vēkeveke ʻa Pita ki he loto tahí ʻo kakau atu kia Sīsū kae fononga atu e niʻihi kehé ʻi honau vaká. ʻI he tūʻuta ʻa e kau ākongá ʻi he matātahí, naʻe teuteu ʻe Sīsū ha meʻatokoni maʻanautolu.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Jeffrey R. Holland

“Hili ha fakataha fiefia mo Sīsū kuo toetuʻú, ne fepōtalanoaʻaki ʻa Pita mo e Fakamoʻuí, pea te u pehē ko e liliu matuʻaki mahuʻinga ia ki he ngāue fakaeʻaposetoló, ʻo tautefito pē kia Pita, naʻe ueʻi ai e tangata tuʻu moʻungá ni ke ne aʻusia ha moʻui mateaki mo ha ngāue ʻi ha tuʻunga fakataki fakaʻeiʻeiki. Hili e mamata ʻa Sīsū ki honau vaka motuʻá, mo e kupenga kuo maikiikí, mo e fokotuʻunga mataʻi ika ʻe 153, naʻe [lea] ʻa Sīsū ki Heʻene ʻAposetolo pulé” (“Ko e Fekau Lahi ʻUluakí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 83–84).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 21:15–17. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ha fehuʻi naʻe toutou fai ʻe Sīsū kia Pita. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó e meʻa ʻoku nau ʻiló.

  • Ko e hā e fehuʻi naʻe ʻeke tuʻo tolu ʻe Sīsū kia Pitá?

  • ʻI he fehuʻi ange ʻe Sīsū, “ʻOku lahi hake hoʻo ʻofa kiate aú ʻiate kinautolú ni?” (veesi 15), ʻokú ke pehē naʻe ʻuhinga ʻa e foʻi lea kinautolú ni ki he hā? (Naʻe mei lava pē ke ʻuhinga ʻa Sīsū ki he fokotuʻunga iká pe ngaahi meʻa kehe naʻe fekauʻaki mo e moʻui ʻa ha tangata toutai. Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé ofi ki he foʻi hātí: ʻOku lahi hake hoʻo ʻofa kiate aú ʻiate kinautolú ni?)

  • Naʻe fēfē e tali ʻa Pitá?

  • Naʻá ke mei fēfē hoʻo ongoʻí kapau ne ke ʻi he tūkunga ʻo Pitá pea naʻe ʻeke tuʻo tolu atu ʻe Sīsū pe naʻá ke ʻofa ʻiate Ia?

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e ʻuhinga naʻe ʻeke ai ʻe Sīsū ʻa e fehuʻi ko ʻení pea tali tuʻo tolu ʻa Pita kiate Iá, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Hōlaní:

ʻĪmisi
Elder Jeffrey R. Holland

“Ne tali mai ʻe Sīsū, (te u toe ngāue ʻaki ha meʻa ʻoku ʻikai mei he folofolá ke fakamahinoʻi ʻaki) ʻo peheni: ‘Pita, ko e hā leva ʻokú ke ʻi heni aí? Ko e hā ʻoku tau toe ʻi ha matātahi tatau aí, kupenga tatau, mo fai e talanoa tataú? Ne ʻikai nai ke mahino kimuʻa pea mo e taimí ni kapau ʻoku ou fie maʻu ha ika, te u lava pē ʻo maʻu ha ika? Pita, ko e meʻa ʻoku ou fie maʻú ko ha kau ākonga—pea ʻoku ou fie maʻu ia ke taʻengata. ʻOku fie maʻu ha taha ke ne fafanga ʻeku fanga sipí mo fakahaofi ʻeku fanga lamí. ʻOku fie maʻu ha taha ke ne malanga ʻaki ʻeku ongoongoleleí mo taukapoʻi ʻeku tuí. ʻOku ou fie maʻu ha taha ʻoku ʻofa ʻiate aú, ʻofa moʻoni ʻiate au, mo ʻofa ʻi he meʻa kuo fekau ʻe he Tamai Hēvaní ke u faí. … Ko ia, Pita, ko hono tuʻo uá ʻeni mo e fakaʻosí, ʻoku ou kole atu ke ke liʻaki kotoa e ngaahi meʻá ni kae ʻalu ʻo akoʻi mo fakamoʻoni, ngāue pea tokoni faimateaki, kaeʻoua ke aʻu ki ha ʻaho te nau fai ai kiate koe e meʻa tatau ne nau fai kiate aú’” (“Ko e Fekau Lahi ʻUluakí,” 84).

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he fepōtalanoaʻaki ʻa e ʻEikí mo Pitá? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: Kapau ʻoku lahi ange ʻetau ʻofa ʻi he Fakamoʻuí mo e Tamai Hēvaní ʻi ha toe meʻa kehe, te tau fafanga ʻEna fanga sipí.)

  • Ko e hai e fanga sipi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí? ʻOku tau fafanga fēfē kinautolú

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e founga te nau lava ai ʻo fafanga e fanga sipi ʻa e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lōpeti D. Heili ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Robert D. Hales

“Ko ʻeni e ui ʻa Kalaisi ki he kau Kalisitiane kotoa pē he ʻahó ni: ‘Fafanga ʻeku fanga lamí. … Fafanga ʻeku fanga lamí”—vahevahe ʻeku ongoongoleleí ki he kakai kotoa pē ʻo tatau ai pē pe ko e hā hono taʻu motuʻá, hiki hake, tāpuakiʻi, poupouʻi, langaki hake e niʻihi kehé, tautautefito kiate kinautolu ʻoku kehe ʻenau fakakaukaú mo e tuí meiate kitautolú” (“Hoko ko ha Kalisitiane ʻOku Anga Faka-Kalaisi Angé,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 91).

Ke tokoni ke mahino ki he kalasí e founga ʻe lava ke fakaʻaongai ai e tefitoʻi moʻoni ʻo e ʻofa ki he ʻOtuá ʻo lahi ange ʻi ha toe meʻa kehé, fakaafeʻi ha kau ako ʻe toko tolu ke taufetongi hono lau leʻolahi ʻa e ngaahi tūkunga ko ʻení. Hili hono lau e tūkunga takitaha, ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻi ʻoku muimui atu aí.

  1. ʻOku fakaafeʻi ʻe ha kulupu fānau tangata ha talavou ke nau nofo fakataha lolotonga e maʻu meʻatokoni hoʻataá, pea ʻokú ne fakaʻamu ke kaungāmeʻa mo kinautolu. Lolotonga ʻenau talanoá, ʻoku kamata fakakata ʻaki ʻe ha taha ʻo e fānau tangata ʻi he kulupú ha tamasiʻi kehe ʻe taha.

  2. ʻOku manako ha finemui he vaʻinga soká. ʻOkú ne fakamoleki ha taimi lahi ʻi ha uike ke vaʻinga soka pea ʻoku siʻisiʻi hono taimi ki he ngaahi meʻa kehé hangē ko e ʻefiafi fakafāmilí mo e ako folofola fakatāutahá.

  3. ʻOku femoʻuekina ʻaupito ha talavou ʻi he ngaahi ʻekitivitī fakaakó mo e ngaahi ʻekitivitī kehé fakatouʻosi. ʻOkú ne hanganaki atu he uiké kakato ke feohi mo hono kaungāmeʻá ʻi hono taimi ʻataá ʻi he pō Falaité. Kimuʻa peá ne tā ki ha taha ʻo hono kaungāmeʻá he pō ko iá, ʻoku tā mai hono hoa faiako fakaʻapí ke vakai pe ʻe lava ke na ʻalu ʻo tokoni ki ha taha ʻo e ngaahi fāmili ʻokú na tokangaʻí ʻi ha fie maʻu fakavavevave.

  • Ko e hā ʻa e ngaahi fili ʻe lava ke fili mei ai ʻa e tokotahá ni?

  • Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he tokotahá ni ke fakahaaʻi ʻene ʻofa ki he ʻEikí? ʻE fakahaaʻi fēfē ʻe he ngāue ko iá ʻa e ʻofa ki he ʻEikí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Hōlaní:

ʻĪmisi
Elder Jeffrey R. Holland

“Siʻoku kāinga ʻofeina, ʻoku ʻikai ke u fakapapauʻi pē ko e hā e meʻa te tau aʻusia ʻi he ʻAho ʻo e Fakamāú, ka te u matuʻaki ʻohovale ʻo kapau he ʻikai fai mai kiate kitautolu ʻe he ʻOtuá he lolotonga e fepōtalanoaʻaki ko iá ʻa e fehuʻi tonu ko ia ne fai ʻe Kalaisi kia Pitá: ʻNaʻá ke ʻofa ʻiate au?’” (“Ko e Fekau Lahi ʻUluakí,” 84).

Vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he mahuʻinga ʻo e fili ke ʻofa ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi ha toe meʻa kehe pea mo hono fakahaaʻi e ʻofa ko iá ʻaki hono fafanga ʻEna fanga sipí.

Vakai ki he ngaahi meʻa naʻe hiki ʻi he foʻi haati ʻi he palakipoé mo e fehuʻi ne hiki he tafaʻaki ʻo e ngaahi meʻa ko iá: “ʻOku lahi hake hoʻo ʻofa kiate aú ʻiate kinautolú ni?” Laineʻi ʻa e foʻi lea kinautolú ni, pea fakaafeʻi e kau akó ke tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá:

  • Kapau naʻe ʻeke atu ʻe Sīsū e fehuʻi tatau kiate koe, ʻokú ke pehē ko e hā te Ne ʻuhinga ki ai ko e “kinautolú ni” ʻi hoʻo moʻuí?

  • Te ke tali fēfē ʻEne fehuʻí?

ʻI hoʻo fakaʻosi ʻa e Ngaahi Kosipelí, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau hiki ki heʻenau ngāue faka-lēsoni ʻo e ʻaho 4 ʻi heʻenau tohinoa ako folofolá fekauʻaki mo e talanoa, meʻa naʻe hoko, pe akonaki mei he ngāue fakamatelie ʻa e Fakamoʻuí kuó ne tokoni ke nau tui pe fakamālohia ʻenau tuí ko Sīsū Kalaisi ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá.

ʻIuniti Hoko (Ngāue 1–5)

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení lolotonga ʻenau ako e Ngāue 1–5: Ko hai te ne tataki ʻa e Siasí hili e pekia pea toetuʻu ʻa e Fakamoʻuí? Naʻe fili fēfē ʻa e kau ʻAposetolo kehé? Ko e hā e mana naʻe hoko ʻi he ʻaho ʻo e Penitekosí? Naʻe tākiekina fēfē ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e mana ʻo e ʻaho ko iá? Ko e hā e mana naʻe fakahoko ʻe Pita ʻi he temipalé, pea ko e hā ne hoko kia Pita koeʻuhí ko e mana ko iá? Ko e hā naʻe hoko kia ʻAnanaia mo Safaila ʻi heʻena loi ki heʻena taki lakanga fakataulaʻeikí?