Laipelí
Lēsoni 99: Loma 1–3


Lēsoni 99

Loma 1–3

Talateú

Naʻe tohi ʻe Paula ha tohi ki he Kāingalotu ʻi Lomá, ʻo malanga ʻaki ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻuí. Naʻá ne fakamatalaʻi he ʻikai lava ke fakamoʻui ha taha ʻi heʻene ngāué pē; kuo pau ke fakamoʻui kinautolu ʻi he ʻaloʻofa ʻa Sīsū Kalaisí, naʻe fakafou mai ʻi Heʻene Fakaleleí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Loma 1:1–17

Ko e fakahā ʻe Paula ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻuí

Lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Leli ʻEko Hoke ʻo e Kau Fitungofulú. Fakamatalaʻi ange naʻe kau ʻa ʻEletā Leli ʻEko Hoke ʻi heʻene kei talavoú ʻi he Tau Tahi ʻa e ʻIunaiteti Siteití.

ʻĪmisi
Elder Larry Echo Hawk

“Ne u feʻiloaki mo ʻeku faiako taú, ko ha tokotaha taukei kuo mālōlō mei he taú, ʻi heʻene ʻakahi mai e matapā ʻo e falé pea hū mai ʻo kaikaila pē mo kapekape.

“Hili e fakafeʻiloaki fakailifia ko ʻení, naʻá ne kamata mei he tafaʻaki ʻe taha ʻo e falé ʻo fakafehuʻia e kau hū foʻoú takitaha. Ne ʻilo ʻe he faiako taú ha meʻa ke manukiʻi mo kapekapeʻi leʻolahi ai e kau hū foʻoú. Naʻe kaila tahataha e kau sōtiá heʻene lue mai he ʻotú ʻo fakatatau ki heʻene fekaú: ‘ʻIo’ pe ‘ʻIkai, Sātini Faiako.’ … ʻI heʻene aʻu mai kiate aú, naʻá ne toʻo ʻeku kató ʻo ʻaʻau kotoa kituʻa ki he fakamolū ʻi mui ʻiate aú. Naʻá ne sio ki heʻeku ʻū meʻá, peá ne lue mai leva kiate au. Ne u teuteu ki ha ʻohofi te ne fai. Naʻá ne toʻo mai ʻa ʻeku Tohi ʻa Molomoná” (“Haʻu Kiate Au, ʻA Kimoutolu ʻo e Fale ʻo ʻIsilelí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2012, 32).

  • Ko e hā nai te ke ongoʻi kapau naʻá ke ʻi he tūkunga naʻe ʻi ai ʻa ʻEletā ʻEko Hoké?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe teu ke fai ʻe he faiako taú?

  • Kuó ke ʻi ha ngaahi tūkunga nai ʻokú ke hohaʻa ʻe manukiʻi ai ʻa hoʻo tuí? (Fakakaukau ke fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi ke nau vahevahe ʻenau ngaahi ʻausiá mo e kalasí.)

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi e ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako e Loma 1 ʻe lava ʻo tokoni kiate kinautolu ʻi heʻenau fehangahangai mo e manukí pe fakatanga ki heʻenau tuí pe ngaahi tuʻunga moʻuí.

Fakafeʻiloaki nounou ʻa e tohi ʻa Lomá ʻaki hano fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e palakalafi ko ʻení:

Ko e tohi ʻa Loma ko ha tohi ia naʻe hiki ʻe Paula ki he Kāingalotu ʻi Lomá ʻi he ofi ki he ngataʻanga ʻo ʻene fononga ʻi he ngāue fakafaifekaú. Naʻá ne tohi ki he Kāingalotu ʻi Lomá ke teuteuʻi kinautolu ki heʻene aʻu atú, ke fakamahino’i mo taukaveʻi ʻene ngaahi akonakí, pea ke fakaʻaiʻai ʻa e uouangatahá ʻi he vahaʻa ʻo e kau mēmipa Siu mo e Senitaile ʻo e Siasí. Loma—ko e kolomuʻa ʻo e ʻEmipaea Lomá—naʻe fonu ai e ngaahi fakakaukau fakaemāmaní pea naʻe mei hoko ko ha feituʻu faingataʻa ke malangaʻi ai e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Loma 1:1–14 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe kamata ʻaki ʻe Paula ʻene tohí haʻane fakamoʻoniʻi ʻa Sīsū Kalaisi mo fakahaaʻi ʻene holi ke ʻaʻahi ki he Kāingalotu ʻi Lomá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Loma 1:15–17. Kole ki he kalasí ke nau muimui ʻi hono laú, pea fekumi ki he meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kāingalotu ʻo Lomá fekauʻaki mo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí.

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe Paula ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ha moʻoni hangē ko ʻení: Ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻui ʻo kinautolu kotoa ʻoku tui kia Sīsū Kalaisí. Tohi e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé. Te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻi heʻenau ngaahi folofolá e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau akoʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení.)

  • Ko e hā ʻoku fakaʻatā kitautolu ʻe he ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí ke fakahaofi mei ai? (Mate fakatuʻasino mo fakalaumālie.)

  • Ko e hā hono ʻuhinga kuo pau ai ke fakaʻaongaʻi ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí kae lava ke tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi he ongoongoleleí? (Naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi e Fakaleleí, ʻa ia ʻoku tuʻunga mei ai e malava ke fakamoʻui kitautolú.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻo e ʻuhinga ke tui kia Sīsū Kalaisí mo tuí kiate Iá:

Hangē ko hono fakaʻaongaʻi ʻe Paula ʻa e ongo foʻi lea tui (belief) mo e tui (faith), ʻoku ʻikai ʻuhinga pē ia ki he ʻilo fakaʻatamai ko Sīsū Kalaisi ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ka ke tali kakato ia pea falala kiate Ia ko e Tokotaha naʻá Ne foaki Ia ʻi he Fakalelei ki heʻetau ngaahi angahalá. ʻOku taki ʻa e matuʻaki falala ko iá ki ha moʻui faivelenga, ʻa ia ʻoku fakahaaʻi mai ʻaki hono fakatomalaʻi e ngaahi angahalá, papitaiso, pea feinga ke moʻui ʻo hangē ko e akonaki ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Ngāue 16:30–33; Loma 6:1–11; 1 Kolinitō 6:9–11). “[Ko e ] tui kia Sīsū Kalaisí … ʻoku fakahā ia ʻi he moʻui talangofua ki he ngaahi fono mo e ngaahi ouau ʻo e ongoongoleleí pea mo e ngāue maʻa Kalaisi” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakamoʻuí,” scriptures.lds.org).

  • Koeʻuhí naʻe ʻiloʻi ʻe Paula ko e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻui ʻo kinautolu kotoa ʻoku tuí, ko e hā naʻá ne ongoʻi ʻi heʻene malanga ʻaki iá? (Naʻe ʻikai ke ne mā [vakai Loma 1:16].)

  • ʻE tākiekina fēfē ʻe he maʻu ha fakamoʻoni ki he mālohi ʻo e ongoongoleleí hoʻo holi ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI heʻetau maʻu ha fakamoʻoni ʻoku maʻu ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ha mālohi ke fakahaofi kitautolú, he ʻikai leva ke tau toe mā ke vahevahe ia mo e niʻihi kehé.)

  • ʻOku tokoniʻi fēfē koe ʻe he tokāteline ko ʻení he taimi ʻokú ke fehangahangai ai mo hono fakatangaʻi pe manukiʻi ʻo hoʻo tuí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e konga hoko ko ʻeni ʻo e talanoa ʻa ʻEletā ʻEko Hoké, pea kole ki he kalasí ke fanongo ki he founga ʻo ʻene tali ki he sātini faiakó.

ʻĪmisi
Elder Larry Echo Hawk

“Ne u pehē pē ʻe kaikaila mai kiate au; ka naʻá ne ʻunu ʻo ofi mai kiate au pea fafana mai, “Ko e Māmonga koe?”

“Ne u kaila ʻo hangē ko hono fekauʻí, ‘ʻIo, Sātini Faiako.’

“Ne u toe fakakaukau ki ha meʻa kovi ʻe hoko. Ka naʻá ne tuʻu fakalongolongo pē ʻo hiki hake ʻeku Tohi ʻa Molomoná, pea lea leʻo siʻi mai, ‘ʻOkú ke tui ki he tohí ni?’

“Ne u toe kaila, ‘ʻIo, Sātini Faiako’” (“Haʻu Kiate Au, ʻa Kimoutolu ʻo e Fale ʻo ʻIsilelí,” 32).

  • ʻOku hoko fēfē ʻa e tali ʻa ʻEletā ʻEko Hoké ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻo e tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he Loma 1:16?

Fakamatalaʻi ange naʻe tuku hifo fakalelei ʻe he faiako taú ʻa e Tohi ʻa Molomoná pea hoko atu ʻi he laine ʻo e kau hū foʻoú, kae ʻikai manukiʻi ʻa ʻEletā ʻEko Hoke. Lau leʻolahi ʻa e toenga ʻo e lea ʻa ʻEletā ʻEko Hoké:

ʻĪmisi
Elder Larry Echo Hawk

“Ne u faʻa fifili pe ko e hā ne ʻikai lea kovi mai ai kiate au he ʻaho ko iá e sātini anga fītaʻa he Tau Tahí. Ka ʻoku ou houngaʻia heʻeku lea taʻe toe heliakí, ‘ʻIo, ko ha mēmipa au ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní’ mo e ‘ʻIo, ʻoku ou ʻiloʻi ʻoku moʻoni e Tohi ʻa Molomoná.’ Ko ha meʻaʻofa mahuʻinga kiate au e fakamoʻoni ko ʻení mei he Laumālie Māʻoniʻoní”(“Haʻu Kiate Au, ʻa Kimoutolu ʻo e Fale ʻo ʻIsileli,” 32).

  • Ko e fē ha taimi kuó ke fakahaaʻi ai (pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi) ʻoku ʻikai te ke mā ke vahevahe e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí?

Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he mālohi ʻo ʻenau fakamoʻoni ki he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí pea mo e meʻa te nau lava ʻo fai ke fakamālohia ai ʻa e ngaahi fakamoʻoni ko iá. Poupouʻi kinautolu ke nau fokotuʻu ha taumuʻa ke fai ia.

Loma 1:18–3:23

Naʻe akonaki ʻa Paula ʻoku faiangahala mo tō nounou ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻi he nāunau ʻo e ʻOtuá.

Fakamatalaʻi ange ʻi he kuonga ʻo Paulá, naʻe feinga ha kau Senitaile Kalisitiane ke fakatonuhiaʻi ʻa e kākaá pe natula angahalá ʻaki hono fakamamafaʻi e ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá kae taʻetokanga ki Heʻene fakamaau haohaoá. Ne tui foki ha niʻihi ʻo e kau Siu Kalisitiané ko hono tauhi ʻo e fono ʻa Mōsesé ʻoku mahuʻinga ia ki honau fakamoʻuí. Naʻe feinga ʻa Paula ke fakatonutonu ʻa e ongo fakakaukau hala ko ʻení fakatouʻosi.

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻo e Loma 1:18–32. Kole ki he kalasí ke nau muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi angahala naʻe pehē ʻe Paula naʻe lahi ʻi hono kuongá. Te ke lava ʻo tokoni ki he kau akó ke nau fakaʻuhingaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻi he veesi 18–32 ke tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi fakatokanga naʻe fai ʻe Paula ki he Kāingalotu ʻi Lomá. Hangē ko ʻení, fakakaukau ke ʻeke e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻI he veesi 25, ʻokú ke pehē ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e “lahi hake ʻenau hū mo tauhi ki he meʻa kuo ngaohí, kae siʻaki ʻa e Tupuʻangá”?

Fakamahinoʻi ange ʻoku tau ako mei he Loma 1:18–32, ʻoku akoʻi kitautolu ʻe he kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló fekauʻaki mo e ngaahi tōʻonga mo e tōʻonga fakakaukau ʻoku fakatupu houhau ki he ʻOtuá.

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e ongo kupuʻi lea “liʻaki ʻa ia ʻoku totonú, kae fai ʻa ia ʻoku taʻetaau mo ʻetau angá” ʻi he veesi 26 mo e “siʻaki ʻa e kau fefine” ʻi he veesi 27 ki he tōʻonga fakahomosekisualé. (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ange talu mei he kamataʻangá, pea hokohoko mai ʻi he folofolá, hono fakahalaiaʻi ʻe he ʻEikí e maumauʻi e fono ʻo e angamaʻá, kau ai ʻa e tōʻonga fakahomosekisualé.

Fakatokangaʻi ange: ʻOku fie maʻu ha tokanga lahi ki he tefito ʻo e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangatá pe fefiné mo e fefiné. ʻI hono talanoaʻi ʻe hoʻo kalasí ʻa e meʻá ni, fakapapauʻi ʻoku fakahoko ia ʻi he angaʻofa, manavaʻofa, mo e fakaʻapaʻapa.

Ke tokoni ki he kau akó ke mahino e tuʻunga ʻo e Siasí ʻo kau ki he tōʻonga fakahomosekisualé, lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻení:

“Ko e angahala mamafa ʻa e tōʻonga fakahomosekisualé mo e lesipiané. Kapau ʻokú ke fefaʻuhi mo e femanakoʻaki ʻa e tangata mo e tangatá pe fefine mo e fefiné, pe ʻoku fakalotoʻi koe ʻe ha niʻihi ke ke kau ʻi ha faʻahinga tōʻonga ʻoku taʻefeʻungá, kumi faleʻi mei hoʻo mātuʻá mo hoʻo pīsopé. Te nau tokoni atu kiate koe ” (Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú [tohi, 2011], 36).

“ʻOku mahino e tuʻunga fakatokāteline ʻo e Siasí: ʻOku totonu ke toki fakahoko pē ʻa e ʻekitivitī fakasekisualé ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefine kuó na ʻosi mali. Neongo ia, ʻoku ʻikai totonu ke teitei fakaʻaongaʻi ia ke fakatonuhiaʻi ʻaki ʻa e anga taʻeʻofa. Naʻe mahino ʻaupito hono hanga ʻe Sīsū Kalaisi ʻoku tau muimui aí, ʻo valokiʻi ʻa e angaʻuli fakasekisualé, ka naʻe teʻeki ai pē ha taimi ʻe taʻeʻofa ai. Naʻe tokanga maʻu pē ke hiki hake ʻa e tokotaha fakafoʻituituí, kae ʻoua naʻa teitei tukuhifoʻi. …

“ʻOku fakafaikehekeheʻi ʻe he Siasí ʻa e manako ʻa e tangata ʻi he tangatá pe fefine ʻi he fefiné pea mo e tōʻonga moʻuí. Neongo ʻa e pehē ʻoku ʻikai ko ha angahala ʻa e ngaahi ongo mo e tokanga ʻa e tangata ki he tangatá pe fefine ki he fefiné ʻiate ia pē, ʻoku fepaki ʻa e kau atu ki he ngaahi tōʻonga fakahomosekisualé pea mo e ‘tefitoʻi moʻoni fakatokāteline, ʻoku fakatefito ʻi he folofola toputapú … ko e nofo-malí ʻi he vahaʻa ʻo ha tangata mo ha fefiné ʻoku mahuʻinga ki he palani ʻa e Tupuʻangá ki he ikuʻanga taʻengata ʻo ʻEne fānaú’ [“First Presidency Statement on Same-Gender Marriage,” mormonnewsroom.org]” (“Same-Sex Attraction,” Gospel Topics, lds.org/topics).

  • Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino kiate kitautolu e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo ʻa e ʻEikí kau ki he tōʻonga fakahomosekisualé?

  • ʻE lava fēfē ke tau fakahaaʻi ʻa e angaʻofá mo manavaʻofá kiate kinautolu ʻoku nau aʻusia ʻa e femanakoʻaki pe ʻa e tangata mo e tangata pe fefine mo e fefine kae kei poupouʻi pē e tuʻunga ʻo e Siasí ʻi he tōʻonga fakahomosekisualé?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Loma 2:1–3:8 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Paula ʻe fakamaauʻi ʻa e kakai kotoa pē ʻo fakatatau ki heʻenau ngaahi ngāué, pea naʻá ne fakahā ʻoku tupunga e taʻe-māʻoniʻoni ʻa e kau Siú mei heʻenau moʻui fakamamata ʻaki ʻa e fono ʻa Mōsesé kae ʻikai ʻi honau lotó.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Loma 3:9–12, 23, pea kole ki he kalasí ke nau kumi pe ko hai naʻe pehē ʻe Paula ʻoku uesia ʻe he angahalá?

  • Ko hai naʻe pehē ʻe Paula ʻoku uesia ʻe he angahalá? Ko e hā e mālohi ʻoku maʻu ʻe he ngaahi angahalá kiate kitautolú? Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku faiangahala ʻa e kakai kotoa pea fie maʻu ʻa e fakamolemole ʻa e ʻOtuá.)

  • ʻOku tokoni fēfē ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ke toe mahino lelei ange e ʻuhinga ʻoku tau fie maʻu ai ʻa Sīsū Kalaisí?

Loma 3:24–31

ʻE lava ke fakatonuhiaʻi ʻa e faʻahinga kotoa pē ʻo e tangatá ʻi hono tali faivelenga e Fakalelei ʻa Kalaisí

Fakamatalaʻi ange ʻi he toenga ʻo e ngaahi veesi ʻi he Loma 3, naʻe akoʻi ʻe Paula ʻa e founga ʻoku ikunaʻi ai ʻe Sīsū Kalaisi e palopalema ʻoku tau fehangahangai mo iá— ʻa ia ko ʻeni, he ʻikai lava ke tali ʻe he ʻOtuá e faiangahalá pea ʻoku faiangahala ʻa e tokotaha kotoa pē. Ke mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi veesi ko ʻení, ʻe fie maʻu ke mahino ki he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi foʻi lea ko ʻení: fakatonuhiaʻi(ko e “fakamolemoleʻi mei ha tautea ki he angahalá mo e fakahā ʻoku taʻehalaia” [Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakatonuhiá, Fakatonuhiaʻí” scriptures.lds.org]), fakamolemoleʻanga(ko e feilaulau fakalelei mo e maʻuʻanga ʻo e ʻaloʻofá), mo e ʻaloʻofa (“tokoni pe ivi fakalangi, ʻoku maʻu ʻi he hulu e ʻaloʻofa mo e ʻofa ʻa Sīsū Kalaisí” [Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ʻAloʻofa”]). Fakakaukau ke hiki ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi leá ni ʻi he palakipoé kimuʻa pea kamata e kalasí pe ʻoange ha laʻipepa tufa ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi lea ko ʻení ki he tokotaha ako takitaha.

Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Loma 3:24–26. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga te tau taau ai ke nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá.

  • Fakatatau ki he Loma 3:24, ʻoku fakatonuhiaʻi fēfē kitautolu, pe fakahaaʻi ʻoku tau taau ke nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá?

(Fakamahinoʻi ange ʻoku fetongi ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita ʻo e Loma 3:24 ʻa e foʻi lea mataataatā ki he [pē] ). Fakamatalaʻi ange, he ʻikai ke tau lava ʻo maʻu pe fakafeʻungaʻi ʻa e fakamoʻuí ʻiate kitautolu pē ʻo tatau ai pē pe ko e hā e lahi ʻo e lelei ʻoku tau fai ʻi he moʻuí ni, ʻo hangē ko e akonaki ʻa Paulá, kuo tau faiangahala kotoa pē pea tō nounou ai ʻi he fakamoʻuí (vakai, Loma 3:23). Ko e ʻaloʻofa pē ʻa e ʻOtuá—Hono ivi fakalangí mo e mālohi fakaiviá—ʻoku fakahaofi ai kitautolú (vakai foki, Molonai 10:32–33).

  • Fakatatau ki he veesi 26, ko hai ʻoku fakatonuhiaʻi ʻe he ʻOtuá ʻi he ʻaloʻofá? (Ko kinautolu ʻoku tui kia Sīsuú.)

Fakamanatu ki he kau akó ʻa e founga hono fakaʻaongaʻi ʻe Paula ʻa e ngaahi foʻi lea tui (faith)mo e tuí (belief) ʻi hono aleaʻi ʻi he konga ki muʻa ʻo e kalasí.

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi vēsí ni fekauʻaki mo e ola hono tali faivelenga e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí? (ʻE lava ke fakahaaʻi ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: ʻE lava ke fakatonuhiaʻi mo maʻu ʻe he faʻahinga kotoa pē ʻo e tangatá ʻa e fakamoʻuí ʻi hono tali faivelenga e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.)

  • Te tau fakahaaʻi fēfē ʻetau tali faivelenga e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki heʻenau fie maʻu ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí pea mo e meʻa te nau lava ʻo fai ke faivelenga ange ʻenau tali ʻEne Fakaleleí. Fakaafeʻi kinautolu ke hiki ʻenau ngaahi ongó ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi ongo mo e fakamoʻoni fekauʻaki mo e Fakamoʻuí.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Loma 3:27–30 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe toe fakamamafaʻi ʻe Paula ʻe fakatonuhiaʻi ʻe he tui kia Sīsū Kalaisí ha taha kae ʻikai ko ʻene tauhi e fono ʻa Mōsesé.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Loma 1:1. (Ko e ongoongolelei ʻo e ʻOtuá.

“Ko e ongoongolelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e ongoongolelei ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ko e ongoongolelei ʻo e ʻOtua ko e Tamaí. Naʻe ui ia ko e “ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí” ʻi he hoko ʻa Kalaisi ko e tokotaha taukapo pule mo e poupou ki he palani ʻa e Tamaí.

Loma 1:16. “He ʻoku ʻikai te u mā ʻi he ongoongolelei ʻo Kalaisí”

Naʻe tohi ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko e founga ʻe taha ʻe lava ke fakahaaʻi ai ʻoku ʻikai ke tau mā ʻi he ongoongoleleí ko hono vahevahe ia mo e niʻihi kehé:

“ʻOku tau takitaha maʻu ha ngaahi faingamālie lahi ke fakahaaʻi ʻetau tuí ki he kaungāmeʻá mo e kaungāʻapí, kaungā ngāué, mo e ngaahi mahení. ʻOku ou fakatauange te tau toʻo ʻa e faingamālie ko ʻení ke fakahaaʻi ʻetau ʻofa ki hotau Fakamoʻuí, ʻetau fakamoʻoni ki Hono misiona fakalangí, pea mo ʻetau tukupā ke tauhi kiate Iá.

“Kapau te tau fai kotoa eni, ʻe lava ke tau lea ʻo hangē ko e ʻAposetolo ko Paulá, ‘ʻOku ʻikai te u mā ʻi he ongoongolelei ʻo Kalaisí: he ko e mālohi ia ʻo e ʻOtuá ki he fakamoʻuí kiate kinautolu kotoa pē ʻoku tuí.’ (Loma 1:16.)” (“Witnesses of Christ,” Ensign, Nov. 1990, 32).

Ki ha sīpinga ʻo ha taha ʻoku ʻikai ke ne mā ʻi he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, vakai ki he fakamatala fekauʻaki mo e ʻinitaviu ʻo ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻe he ʻEikitau ko Haimani G. Likiʻova (ʻi he Marvin K. Gardner, “Elder Richard G. Scott: ‘The Real Power Comes from the Lord,’” Ensign, Jan. 1989, 8–9).

Loma 1:26–32. “Ko e angahala mamafa ʻa e tōʻonga fakahomosekisualé

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange ʻi he tuʻunga ʻo e Siasí ʻo kau ki he tōʻonga fakahomosekisualé mo e femanakoʻaki e tangata mo e tagata pe fefine mo e fefiné, vakai ki he “Same-Sex Attraction” ʻi he lds.org/topics.

Loma 3:24. “Fakatonuhiaʻi koe ʻofa mataʻataʻatā pē ʻi heʻene ʻaloʻofá”

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e meʻá ni fekauʻaki mo e foʻi lea fakatonuhiaʻi:

“Koeʻuhí ‘ko e lelei taʻefakangatangata ʻo ʻEne feilaulau fakalelei maʻongoʻongá,’ ʻe lava ʻe Sīsū Kalaisi ke fakafiemālieʻi pe ‘fakakakato ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻa e fonó’ maʻatautolu. ʻOku maʻu ʻa e fakamolemolé ʻi he ʻaloʻofa ʻa Ia kuó Ne totongi ʻa e ngaahi fie maʻu ʻa e fakamaau totonú ʻaki ʻEne ngaahi faingataʻaʻiá. … Naʻá ne toʻo hotau fakamalaʻiá ʻo ʻikai toʻo ai e fonó. ʻOku fakamolemoleʻi kitautolu pea tuku ʻi ha tuʻunga ʻo e māʻoniʻoní fakataha mo Ia. ʻOku tau hoko, ʻo hangē ko Iá, ʻo taʻe angahala. ʻOku poupouʻi mo maluʻi kitautolu ʻe he fonó, ʻe he fakamaau totonú. ʻOku fakatonuhiaʻi kitautolu.

“Ko ia ai, te tau lava ʻo pehē ʻoku fakamolemoleʻi, taʻe angahala, pe taʻehalaia ha taha kuo fakatonuhiaʻi” (“Justification and Sanctification,” Ensign, June 2001, 20).