E ’oa’oa teitei a’e

E mea fifi ’ia ti’aturi ē, 120 noa matahiti i ma’iri a’e nei, ’ua rere atu ’o Wilbur ’e ’o Orville Wright nā ni’a i te manureva nō te taime mātāmua, ’e ’ua rere nā ni’a a’e i te mau one nō Kitty Hawk, i Caroline apato’erau. E maha rerera’a poto i taua mahana nō Tītema ra tei taui roa i te ao nei, ’e ’ua ’īriti i te ’ūputa i te hō’ē o te mau rāve’a ’api rahi roa a’e i roto i te ’ā’amu o te ao nei.

I taua ’anotau ra, e mea fifi roa ’ia rere nā ni’a i te manureva. ’Ua ’ite te mau taea’e i te reira. Nā reira ato’a tō rātou metua tāne ’o Milton. ’Oia mau, e ri’ari’a rahi tōna ’ia feruri ē, e nehenehe tāna nā tamaiti e pohe i roto i te hō’ē ’ati manureva, nō reira, ’ua fafau mai rāua iāna ē, ’e’ita roa atu rāua e rere ’āmui nā ni’a i te manureva.

’E ’aita hoa rāua i nā reira—maori rā i te hō’ē noa taime. E hitu matahiti i muri a’e i taua mahana faufa’a roa i Kitty Hawk, i te pae hope’a ’ua hōro’a ’o Milton Wright i tāna parau fa’ati’a ’e ’ua ’ite atu ’oia ia Wilbur ’e ia Orville i te rere-’āmui-ra’a nā ni’a i te manureva nō te taime mātāmua. I muri a’e i te fa’ataura’a, ’ua tāparu ’o Orville i tōna metua tāne ’ia rave i tōna tere mātāmua ’e hō’ē noa iho, ’e ’ia ’ite ’oia iho i te huru o te reira.

’A fa’aru’e ai te manureva i te fenua, nō te ’oa’oa rahi ’o Milton, e 82 matahiti, nō taua rerera’a ra, ’ore roa a’era tōna ri’ari’a. ’Ua ’oa’oa ’o Orville ’a tuō noa ai tōna metua tāne ma te ’oa’oa, « Fa’ateitei a’e, Orville, fa’ateitei a’e ! »²

’Ua au roa vau i teie ta’ata !

Te tumu vau e paraparau ai nō ni’a i te manureva i te tahi taime, penei a’e nō te mea ’ua ’ite ri’i au i te huru mana’o ’o Wright mā. ’O vau ato’a « ’ua fa’aātea ’ē au i te mau ’ōti’a ha’ape’ape’a o te fenua ’e ’ua ’ori i roto i te ra’i i ni’a i te mau pererau ’ata’ata ’e te tāpo’ihia i te ’ārio ».³

Te rerera’a mātāmua ’o te mau taea’e Wright, tei tupu e 37 noa matahiti hou tō’u fānaura’a, ’ua ’īriti te reira i te mau ’ūputa o te tere ’e o te ’oa’oa mau i roto i tō’u orara’a.

Terā rā, noa atu te maere o taua ’oa’oa ra, tē vai ra te tahi atu huru ’oa’oa teitei a’e. I teie mahana, i roto i te vārua o te pi’ira’a ’oa’oa a Milton Wright, « Fa’ateitei a’e Orville, fa’ateitei a’e », tē hina’aro nei au e paraparau nō ni’a i teie ’oa’oa teitei a’e—nō hea mai te reira, nāhea te reira ’ia tomo i roto i tō tātou ’ā’au, ’e nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia fa’a’ohipa maīte a’e i te reira.

E mea pāpū maita’i paha ē, tē hina’aro nei te mau ta’ata ato’a ’ia ’oa’oa.⁴ Terā rā, e mea pāpū maita’i ē, ’aita te tā’āto’ara’a ’o te ta’ata e ’oa’oa nei. Te vāhi fifi rā, mai te huru ra ē, nō te mau ta’ata e rave rahi, e mea fifi ’ia ’ite i te ’oa’oa.⁵

Nō te aha te reira ? Mai te mea ē, o te ’oa’oa te mea tā tātou, te ta’ata nei, e hina’aro rahi nei, nō te aha ’aita tātou e manuia i te ’imira’a i te reira ? Nō te fa’ahiti fa’ahou i te hō’ē hīmene nō te mata’eina’a, ’ua ’imi paha tātou i te ’oa’oa i te mau vāhi tano ’ore.⁶

Hou ’a paraparau ai tātou nāhea ’ia ’imi i te ’oa’oa, tē fā’i nei au ē, tē vai mau ra te hepohepo rahi ’e tē tahi atu mau tāmatara’a i te pae ferurira’a ’e i te pae manava, ’e te pāhonora’a, e ’ere noa ïa « ’A tāmata ’ia ’oa’oa rahi a’e ». Tā’u ’opuara’a i teie mahana, e ’ere ïa i te fa’aitira’a ’aore rā, te ha’afaufa’a ’ore ra’a i te mau fifi o te ea i te pae ferurira’a. Mai te mea e fārerei ’outou i taua mau huru tāmatara’a ra, tē heva nei au ’e ’outou ’e tei pīha’i iho vau ia ’outou. Nō te tahi mau ta’ata, te ’imira’a i te ’oa’oa, e nehenehe te reira e tītau i te anira’a i te tauturu a te feiā tōro’a ’aravihi nō te pae o te ea o te ferurira’a, tē hōro’a nei ho’i rātou i tō rātou orara’a nō te ha’amaita’i i te reira tōro’a. Māuruuru nō tā ’outou mau pure.Nous devrions être reconnaissants pour une telle aide.

E ’ere te orara’a i te hō’ē ana’ira’a hope’a ’ore o te mau ’oa’oa rahi. « E mea ti’a ’ia vai te pāto’ira’a i roto i te mau mea ato’a ».⁷ ’E mai te mea e heva te Atua iho, mai tā te mau pāpa’ira’a mo’a e ha’apāpū ra,⁸ e heva ato’a ïa ’outou ’e ’o vau nei. E ’ere te pe’ape’ara’a i te tāpa’o nō te manuia ’ore. I roto i teie orara’a, ’ua riro te ’oa’oa ’e te ’oto ’ei nā hoa rahi.⁹ Mai ia ’outou pā’āto’a, ’ua ’ite au i tā’u tuha’a nō te fea’ara’a, te ’oto, te pe’ape’a ’e te tatarahapa.

’Ua ’ite ato’a rā vau i te po’ipo’i hanahana o tē fa’a’ī i te vārua i te hō’ē ’oa’oa hōhonu e mea fifi ri’i ’ia tāpe’a i te reira. Nā’u iho i ’ite ’e, teie ti’aturira’a hau nō roto mai ïa i te pe’era’a i te Fa’aora ’e te haerera’a nā ni’a i tōna ’ē’a.

Te hau tāna e hōro’a ia tātou e ’ere ïa mai tā tō te ao e hōro’a mai.¹⁰ E mea maita’i a’e. E mea teitei a’e, ’e e mea mo’a a’e. ’Ua parau Iesu ē, « I haere mai nei au ’ia noa’a tō rātou ora, ’e ’ia rahi atu ā te ora ».¹¹

’Ua riro mau te ’evanelia a Iesu Mesia ’ei « ’oa’oara’a nō te ta’ata ato’a » !¹² E parau poro’i nō te amo i te zugo ’e nō te amo i te hopoi’a.¹³ Nō te ha’aputuputu i te maramarama. Nō te maita’i o te ra’i, te hāro’aro’a teitei a’e, te fafaura’a mo’a a’e, te pāruru mure ’ore, ’e te hanahana mure ’ore !

O te ’oa’oa te ’opuara’a mau o te fa’anahora’a a te Atua nō tāna mau tamari’i. Nō reira ’outou i hāmanihia ai—« ’ia nōa’a tō [’outou] ’oa’oa » !¹⁴ ’ua hāmanihia ’outou nō teie !

’Aita tō tātou Metua i te ao ra i huna i te ’ē’a e tae ai i te ’oa’oa. E ’ere i te parau huna. E roa’a te reira i te mau ta’ata ato’a !¹⁵

’Ua fafauhia te reira i te feiā e pe’e i te ’ē’a o te ti’ara’a pipi, e pe’e i te mau ha’api’ira’a ’e i te hi’ora’a o te Fa’aora, e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a, ’e e fa’atura i te mau fafaura’a tā rātou i rave i mua i te Atua. ’Auē ïa fafaura’a i te fa’ahiahia ē !

’Ua ’ite tātou pauroa i te mau ta’ata e parau nei ē, ’aita rātou e tītau i te Atua nō te fāri’i i te ’oa’oa, ’ua nava’i tō rātou ’oa’oa noa atu ’aita e ha’apa’ora’a fa’aro’o.

’Ua ’ite au ’e tē auraro nei au i te reira mau mana’o. Tē hina’aro nei tō tātou Metua here i te ao ra ’ia fāri’i tāna mau tamari’i pā’āto’a i te ’oa’oa rahi roa e ti’a ia rātou ’ia fāri’i, nō reira ’oia i fa’a’ī ai i teie ao i te mau ’āreareara’a ’e te ’oa’oara’a nehenehe ’e te maitata’i, « nō te ha’amāuruuru i te mata ’e … nō te fa’atupu i te ’oa’oa i roto i te ’ā’au ».¹⁶ Nō’u nei, ’ua fa’atupu te terera’a nā ni’a i te manureva i te ’oa’oa rahi. Tē fāri’i nei vetahi i te reira i roto i te ’upa’upa, te ano’ihi, te mau fa’a’ana’anataera’a, ’aore rā te nātura.

’Ia fa’a’ite ana’e tātou i te ’oa’oa rahi o te Fa’aora, e’ita tātou e tau’a ’ore i te hō’ē noa a’e o te reira mau puna o te ’oa’oa. E parau ’ōhie noa tātou ē, e ’ohipa ’ē atu tā te Atua e hōro’a mai. Hō’ē ’oa’oa teitei a’e ’e te hōhonu a’e—hō’ē ’oa’oa tei hau a’e i te mau mea ato’a tā teie ao e pūpū mai. ’O te ’oa’oa ïa e fa’a’oroma’i i te ’oto, e tomo ho’i i roto i te ’oto, ’e e fa’aiti i te mo’emo’e.

Terā rā, ’e’ita te ’oa’oa o te ao nei e vai maoro. ’E’ita e nehenehe. E nāturara’a nō te mau mea ato’a o te ao nei ’ia tupu i te pa’arira’a, ’ia pē, ’ia marau, ’aore rā ’ia riro ’ei mea faufa’a ’ore. ’Āre’a te ’oa’oa o te Atua e mea mure ’ore ïa, nō te mea e mea mure ’ore te Atua. ’Ua haere mai Iesu Mesia e ’īriti ia tātou i rāpae i te tāhuti ’e e mono i te mea tāhuti i te mea tāhuti ’ore. Tei iāna ana’e taua mana ra, ’e tōna ana’e ’oa’oa tē vai e a muri noa atu.

Mai te mea, tē mana’o ra ’outou ē, tē vai ra ā te reira huru ’oa’oa i roto i tō ’outou orara’a, tē ani atu nei au ia ’outou ’ia fa’aō i roto i te tere e pe’e ia Iesu Mesia ’e tōna haere’a. E tere te reira nō te orara’a—’e i ’ō mai. E ti’a anei iā’u ’ia hōro’a atu i te tahi mau ta’ahira’a mātāmua nō te reira tere mā’imi i te ’oa’oa vi’ivi’i ’ore.

Tē ha’amana’o ra ’outou i te vahine i roto i te Faufa’a ’Āpī tei ro’ohia i te ma’i toto tahe i te roara’a 12 matahiti ?¹⁸ ’Ua ha’amau’a ’oia i tāna faufa’a tā’āto’a nō te ’aufau i te mau taote, ’ua ’ino roa atu rā tōna ma’i. ’Ua fa’aro’o ’oia i te parau nō Iesu ; ’ua ’ite pāpū hia tōna mana nō te fa’aora i te ma’i. Terā rā e nehenehe anei tāna e fa’aora iāna ? ’E nāhea pa’i e ti’a ai iāna ’ia ha’afātata atu Iāna ? E mea « vi’ivi’i » ’oia nā roto i tōna ma’i ’ia au i te ture a Mose, ’e nō reira ’ua tītauhia iāna ’ia fa’aea noa i te ātea ’ē ia vetahi.¹⁹

Mai te mea ra ē, ’aita roa atu e faufa’a ’ia ha’afata ’ōhie noa atu iāna nō te ani ’ia fa’aora iāna.

Terā rā, ’ua feruri ’oia, « ’Ua fa’atia’ia ana’e au i tōna ’ahu, e ora ïa vau ».²⁰

I te hope’a ra, ’ua upo’oti’a tōna fa’aro’o i ni’a i tōna mata’u. ’Ua ti’a itoito ’oia i mua i te fa’ahapara’a a vetahi ’ē ’e ’ua haere atura i te Fa’aora ra.

I te hope’a ’ua fātata roa atu ’oia. ’Ua toro atura ’oia i tōna rima.

’E ’ua ora a’era ’oia.

E ’ere anei tātou mai teie ri’i vahine te huru ?

E rave rahi paha mau tumu e ’ōti’ati’a ai tātou ’ia ha’afātata atu i te Fa’aora. E nehenehe tātou e fa’ao’o’ohia ’aore rā e fa’ahapahia e vetahi ’ē. Nō tō tātou te’ote’o, e ha’afaufa’a ’ore paha tātou i te ti’ara’a ē, e nehenehe te hō’ē ’ohipa ’ōhie roa ’ia riro ’ei ’ohipa faufa’a rahi. E feruri paha tātou ē, tō tātou huru orara’a te tumu ’e fa’a’erehia ai tātou i tāna fa’aorara’a—e mea ātea roa, ’aore rā e mea rahi roa tā tātou hara.

Mai teie vahine, ’ua ha’api’i mai au ē, mai te mea e ha’afātata tātou i te Atua ’e e toro i te rima nō te tāpe’a iāna, e roa’a mau ïa ia tātou te fa’aorara’a, te hau, ’e te ’oa’oa.

’Ua ha’api’i Iesu ē, « e ’imi, e ’itea ïa ia ’outou ».²¹

Tē ti’aturi nei au ē, e ’ere teie pereota ’ōhie i te hō’ē noa fafaura’a pae vārua, e parau ïa nō te hō’ē ’ohipa.

Mai te mea e ’imi tātou i te mau tumu e riri ai tātou, e fē’a’a ai te mana’o, e fa’atupu i te ’ino’ino ’aore ’ia vai ’ōtahi noa, e ’itehia ïa te reira ia tātou.

Terā rā, mai te mea e ’imi tātou i te ’oa’oa, mai te mea e ’imi tātou i te mau tumu nō te fa’a’oa’oa ia tātou ’e nō te pe’e ma te ’oa’oa i te Fa’aora, ’e ’itehia te reira ia tātou.

E mea varavara roa te ’itehia ia tātou te hō’ē mea ’aita tātou e ’imi.

Tē ’imi ra anei ’outou i te ’oa’oa ?

E ’imi, e ’itea ïa ia ’outou.

’Ua ha’api’i Iesu, « E mea maita’i te hōro’a atu i te rave mai ».²³

E nehenehe anei rā ē, i roto i tā tātou ’imira’a i te ’oa’oa, te rāve’a maita’i a’e e ’itehia ai te reira, o te hōro’ara’a ïa i te ’oa’oa ia vetahi ’ē ?

Te mau taea’e ’e te mau tuahine, ’ua ’ite ’outou ’e ’o vau nei ē, e parau mau te reira ! E au te ’oa’oa mai te hō’ē fa’ari’i faraoa ota ’aore rā mai te hō’ē mōhina hinu ’e’ita roa atu e pau.²⁴ E nanea atu ā te ’oa’oa mau mai te mea e ’ōperehia te reira.

’Aita te reira e tītau i te hō’ē mea rahi ’e te fifi.

E nehenehe tātou e rave i te mau mea ohie.

Mai te purera’a nō vetahi ē ma tō tātou ’ā’au ato’a.

Te fa’a’itera’a i te ha’apoupoura’a ma te ’ā’au tae.

Te tauturura’a i te hō’ē ta’ata ’ia ’ite ē, tē fāri’i-poupou-hia ra ’oia, tē fa’aturahia ra, tē ha’afaufa’ahia ra ’e tē herehia ra.

Te fa’a’itera’a i te hō’ē pāpa’ira’a mo’a auhia ’e tōna aura’a nō tātou.

’Aore rā te fa’aro’o-noa-ra’a.

« ’A tāvini ai ’outou i te ta’ata nei, tē tāvini ra ïa ’outou i tō ’outou Atua ra »,²⁵ ’e e fa’aho’i rahi mai te Atua i tō ’outou hāmani maita’i.²⁶ Te ’oa’oa tā ’outou e hōro’a ia vetahi ’ē, e ho’i fa’ahou mai te reira ia ’outou ra « e ’ī te faito, e nene’ihia, e ueuehia, e māni’i noa atu ».²⁷

I roto i te mau mahana, te mau hepetoma ’e te mau ’āva’e i muri nei, e nehenehe anei iā’u ’ia ani ia ’outou :

• ’Ia rave i te taime i te tauto’ora’a ma te ’ā’au tae ’e te pipiri ’ore nō te ha’afātata atu i te Atua.

• ’Ia ’imi itoito i te mau mahana ato’a i te mau taime ti’aturira’a, te hau ’e te ’oa’oa.

• ’Ia hōro’a i te ’oa’oa ia vetahi ’ē ’ati a’e ia ’outou.

E au mau taea’e ’e e au mau tuahine here, te mau hoa here, ’ia ’imi ana’e ’outou i te parau a te Atua ’ia rahi atu tō ’outou hāro’aro’a i te fa’anahora’a mure ’ore a te Atua, ’a fāri’i mai i teie mau anira’a, ’e ’a tauto’o ’ia haere nā ni’a i tōna ’ē’a, e ’ite ïa ’outou i « te hau a te Atua, o tei hau ’ē atu i te ’ite ta’ata nei »,²⁹ i roto roa ato’a i te oto. E ’ite ’outou i te hō’ē faito rahi a’e o te here faito ’ore ’o te Atua ’ia tupu i roto i tō ’outou ’ā’au. ’Ei reira ’outou e ha’amata ai i te tāmata i te mau hanahana ’e te mau mea maere o te bāsileia ’ite ’ore hia, te maita’i hope o te ra’i ra. E ’ite ’outou i tō ’outou vārua ’ia fa’aātea ’ē atu i te ’ino o teie ao.

’E mai ia Milton Wright, penei a’e e fa’ateitei ’outou i tō ’outou reo ma te ’oa’oa ’e ma te pi’i hua ē, « Fa’ateitei a’e, e te Metua, fa’ateitei a’e ! »

E ’imi na ’e ’ia ’itehia ia tātou pā’āto’a te ’oa’oa teitei a’e nā roto i te pūpūra’a i tō tātou orara’a i tō tātou Metua i te ao ra ’e i tāna tamaiti here. Teie tā’u pure ma te ’ā’au tae ’e tā’u ha’amaita’ira’a, nā roto i te i’oa ’o Iesu Mesia ra, ’āmene.