Jolomil ch’utub’aj-ib’
Aatinak chirix xkawilal li ulul
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2021


Aatinak chirix xkawilal li ulul

Nawaj xwotzb’al eerik’in wiib’ oxiib’ li k’a’aq re ru wilom rik’in lin junkab’al chirix naq naxnumsi li yale’k.

Us ta qak’ulum naab’al li qosob’tesinkil jo’ junkab’al naq yooko chi b’eek sa’ lix b’ehil li sumwank, jo’kan ajwi’ xqak’ul naab’al li xninqal ru tzuul. Nawaj xwotzb’al junjunq lin numsihom chirix lix yajel li ulul. Sa’ xyanqeb’ natawman li depresion clinica, li ansiedad severa, li trastorno bipolar, li TDAH—ut wan naq, neke’xch’utub’ rib’ chixjunil a’in. Ninwotzeb’ li numsihom a’in rik’in xnawomeb’ li xe’k’uluk re.

Chiru lin k’anjel, xinnaweb’ ru naab’al li kristiaan ut junkab’al li ak xe’xnumsi ajwi’ li na’leb’ a’in. Wan naq ninpatz’ wib’ ma k’eeb’il sa’ ajl lix yajel li ulul sa’ xyanqeb’ li “xuwajel yajel” nujenaq sa’ ruchich’och’ jo’ yeeb’il sa’ li loq’laj hu.1 Wan sa’ chixjunil li ruchich’och’, naxtoch’eb’ chixjunil—saaj, cheek, b’ihom, ut neb’a’. Jo’eb’ ajwi’ li komon re li Iglees.

A’ut, li qatzolb’al naxk’ut chiqu naq taqayal qaq’e chi wulak jo’ li Jesukristo ut tz’aqalaq qe qu rik’in a’an. Eb’ li qakok’al neke’xb’icha, “Chinwanq raj jo’ li Jesus.”2 Nawulak raj chiqu naq tz’aqalaq qe qu jo’ naq li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo tz’aqaleb’ re ru.3 Lix yajel li ulul naru tixjal li qana’leb’ chirix li k’a’ru tz’aqal re ru, jo’kan naq toj ch’a’aj na’ile’ a’an anajwan. Jo’ ruuchinihom, wan naab’al li sachk, naab’al li rahilal, ut naab’al li k’a’uxl. Naab’aleb’, li neke’raho’ xch’ool naq wi ink’a’ yookeb’ chixb’aanunkil jo’ li ajb’il, neke’xk’oxla naq maak’a’eb’ xna’aj sa’ li Iglees.

Re xnumsinkil li b’alaq’ a’an, aajel ru naq taanaq sa’ qach’ool naq “li Kolonel naxraheb’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol lix Yuwa’. A’an naxtaw ru li rahilal ut li yalok q’e neke’xnumsi naab’aleb’ li kristiaan naq neke’xyu’ami lix yajel li ulul. A’an kixnumsi li “rahilal ut ch’a’ajkilal ut xyalb’al rix, li jar paay wan; … kixk’ul sa’ xb’een lix rahileb’ ut lix yajeleb’ lix tenamit” (Alma 7:11; tiqb’il xkawil li aatin; chi’ilmanq ajwi’ Hebreos 4:15–16; 2 Nefi 9:21). Xb’aan naq a’an naxtaw ru chixjunil li ch’a’ajkilal, a’an naxnaw chan ru “xk’irtesinkileb’ li ra wankeb’ ” (Lukas 4:18; chi’ilmanq ajwi’ Isaias 49:13–16).”4 Eb’ li yale’k neke’xk’ut chiqu naq aajel ru li k’anjeleb’aal ut li tenq’aak, ut moko a’an ta jun majelal.

Nawaj xwotzb’al eerik’in wiib’ oxiib’ li k’a’aq re ru wilom rik’in lin junkab’al chirix naq naxnumsi li yale’k.

Xb’een, naab’aleb’ li kristiaan te’yaab’aq qochb’een; ink’a’ te’xtz’il qix. Xb’aan naq jwal xtam lix xiw, ink’a’ sa wan, ut naraho’ xch’ool, li qalal xsutq’i chaq sa’ ochoch chirix naq xwan chaq kaahib’ xamaan sa’ li mision. Jo’ nab’ej yuwa’b’ej, xch’a’ajko’ choq’ qe xtawb’al ru li hoonal a’in ut xraho’ li qach’ool xb’aan naq xootijok re naq taa’elq chi uub’ej. Jo’ chixjunileb’ li na’b’ej yuwa’b’ej, naqaj naq eb’ li qalal te’elq chi uub’ej ut naq sahaqeb’ xch’ool. Xik sa’ mision a’an jun tenq’ sa’ lix yu’am li qalal. Jo’kan ajwi’ xqapatz’ qib’ k’a’ru te’xk’oxla li kristiaan.

Ink’a’ xqak’oxla, naq choq’ re li qalal jwal kaw wi’chik xtawb’al ru lix sutq’ijik. A’an naxra li Qaawa’ ut xraj k’anjelak chiru, a’ut ink’a’ xru chixb’aanunkil xb’aaneb’ li na’leb’ ink’a’ xru chixtawb’al ru. Chirix b’ab’ay hoonal xtawe’ chi ra xch’ool ut chixk’oxlankil naq wan xmaak. Ink’a’ chik nareek’a naq k’ulub’anb’il, nareek’a b’an naq yoo chi kamk sa’ musiq’ej. Xk’oxla naab’al sut li kamk.

Ut naq yoo chixk’oxlankil a’an, li qalal xk’oxla naq li tento tixb’aanu a’an naq tixsach lix yu’am. X’ajman xtenq’ li Santil Musiq’ej ut xtenq’ jun li ch’uut chi anjel sa’ xka’pak’alil li tz’apleb’ t’ikr re xkolb’al.

Naq yoo chixyalb’al xq’e re xkolb’al lix yu’am chiru li hoonal a’an, li qajunkab’al, eb’ laj k’amol b’e sa’ li teep, eb’ li komon, ut eb’ li qamiiw xe’chal chiqatenq’ankil ut chiqilb’al.

Maajun wa week’ahom xnimal rahom. Maajun wa week’ahom chi kaw k’a’ru xyaalalil xtuqub’ankileb’ xch’ool li tuqub’aak te’raj. Li qajunkab’al junelik tixb’antioxi li xe’xb’aanu choq’ qe.

Ink’a’ ninnaw chan ru xwotzb’aleb’ li sachb’a-ch’oolej xe’k’ulman chirix li hoonal a’an. Rik’in b’antioxink, li qalal x’el chi uub’ej, a’b’anan xk’am naab’al hoonal ut naab’al xtenq’ aj b’anonel, aj yulunel, ut tenq’ sa’ musiq’ej re taak’iraaq ut tixtaw ru naq raab’il ut ajb’il.

Nintaw ru naq ink’a’ chixjunil li ch’a’ajkilal naraqe’ jo’ li qe. Naraho’ inch’ool chirixeb’ li xe’kam lix junkab’al sa’ junpaat ut anajwan neke’kana chi raheb’ sa’ xch’ool, rik’ineb’ patz’om li maak’a’ xsumenkileb’.

Jo’kan ajwi’, ch’a’aj choq’ reheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej xnawb’aleb’ lix ch’a’ajkilal li ralaleb’, a’b’anan tento tootzoloq ajwi’ laa’o. Chan ru naru taqanaw lix jalanil li majelal re k’iik rik’in li yajel? Jo’ na’b’ej yuwa’b’ej, teneb’anb’il sa’ qab’een xtenq’ankileb’ li qalal chixnumsinkil lix ch’a’ajkilal li yu’am; a’b’anan, ink’a’ chiqajunil naqanaw xtawb’al ru li neke’xk’oxla. A’b’an, tento taqileb’ li qalal rik’in xk’utb’al chiruheb’ chan ru te’saho’q sa’ xch’ool rik’in li yalok q’e neke’xb’aanu re elk chi uub’ej. Chiqajunjunqal naqanaw li qamajelal ut naqanaw naq li k’iik sa’ musiq’ej na’uxman chi timil timil.

Anajwan naqataw ru naq “maak’a’ junaq li b’an re xtuqub’ankil sa’ junpaat li qawanjik sa’ tib’elej ut k’a’uxlej. Taqanumsi li ch’i’ch’i’, xb’aan naq wanko sa’ jun ruchich’och’ sachso ut wan jun qatib’el sachso. Jo’kan ajwi’, wankeb’ naab’al li na’leb’ li naru neke’xk’e xyajel li qulul. A’ yaal chan ru li qawanjik sa tib’elej, xk’ojob’ankil li qak’a’uxl sa’ li k’iik chaab’il wi’chik chiru rilb’al li qamajelal.”5

Choq’ re li wixaqil ut choq’ we, li natenq’ank qe rajlal a’an li wank chi nach’ rik’in li Qaawa’. Anajwan naqak’e reetal chan ru naq li Qaawa’ xooxtenq’a naq xqanumsi li qach’a’ajkilal. Lix saqen xooxb’eresi chi raqal chiru li aak’ab’il hoonal. Li Qaawa’ xooxtenq’a chixk’eeb’al reetal naq lix loq’al jun li aamej sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ jwal nim wi’chik chiru k’a’ruhaq li naru naqab’aanu sa’ ruchich’och’.

Jun sut wi’chik, li tzolok chirix lix yajel li ulul nokoxkawresi re qatenq’ankil qib’ ut re xtenq’ankileb’ li qas qiitz’in li yookeb’ chixnumsinkil li ch’a’ajkilal. Li aatinak chi anchal qach’ool chiqib’il qib’ naru nokoxtenq’a chixnumsinkileb’ li hoonal a’in. Naqanaw naq li nawom naxk’am chaq li musiq’ejil na’leb’ ut li kutb’esinb’il na’leb’. Eb’ li ch’a’ajkilal a’in naru neke’xtoch’ jalanq jalanq chi kristiaan, ut naq neke’wulak chanchan tawi’ naq maak’a’ xb’anol.

Jun li na’leb’ li tento taqanaw a’an naq moko wanko ta qajunes. Nekexinb’oq chi tzolok chirix lix yajel li ulul sa’ li aplicacion Biblioteca del Evangelio. Li tzolok tooxk’am chi tawok u, chi k’ulub’ank, chi uxtaanank, ut chi rahok. A’an naru naxk’os xnimal li rahilal, nokoxtenq’a ajwi’ chixtawb’al ut chixb’eresinkil li qanawom chirix li wank sa’ kawilal.

Ut re xchoyb’al: tento taqil qib’ chiqib’il qib’. Tento taqara qib’ chiqib’il qib’ ut ink’a’ taqatz’il qix—us ta ink’a’ taak’ulmanq li qajom sa’ junpaat. Tento taqatenq’aheb’ li qakok’al ut eb’ li qasaaj chireek’ankil lix rahom li Jesukristo sa’ lix yu’ameb’, us ta yookeb’ chixyalb’al xq’e chixraab’aleb’ rib’. Li Elder Orson F. Whitney, li kik’anjelak jo’ komon sa’ lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol, kixk’ut chiruheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej chan ru te’xtenq’aheb’ li ralal xk’ajol: “Tijonqex chirixeb’ … lee kok’al; chapomaqeb’ rik’in lee paab’aal.”6

Chi kok’ aj xsa’ nink’oxla li naraj xyeeb’al nach’ok rik’ineb’ a’an rik’in paab’aal. Nink’oxla naq naxk’am li rahok, li tuulanil, ut li oxloq’ink. Naraj naxye xkanab’ankileb’ chi k’iik ut xwotzb’al li qanawom rik’ineb’ re te’reek’a lix rahom li qaKolonel. Naraj naq took’oxlaq chirixeb’ a’an ut ink’a’ chiqix laa’o malaj chirix jalan chik. A’an naraj naxye naq ink’a’ mas too’aatinaq ut tento too’ab’inq chi naab’al, naab’al wi’chik. Tento taqaraheb’, taqak’eheb’ xwankil, ut taqusilaatinaheb’ naq yooqeb’ chixyalb’al xq’e chi elk chi uub’ej ut naq tiikaqeb’ chiru li Dios. Jo’kan ajwi’, tento taqayal qaq’e chi wank chi nach’ rik’ineb’—jo’ naq nokowan chi nach’ rik’in li Dios.

Reheb’ li yookeb’ chixnumsinkil xyajel li rulul, chapomaq eerib’ rik’in lee sumwank, us ta ink’a’ nekereek’a lix rahom li Dios sa’ li hoonal a’in. B’aanuhomaq li texruuq chixb’aanunkil ut chirix a’an “wanqex sa’ tuqtuukilal … re teeril lix rahom li Dios, ut re teeril li ruq’.”7

Ninch’olob’ xyaalal naq li Jesukristo a’an laj Kolol qe. A’an naxnaw qu. A’an nokoxra ut a’an rajlal tooxb’eresi. Chi ru li yale’k xnumsi li qajunkab’al, xinwulak xnawb’al jo’ najtil wan a’an. Lix yeechi’ihom tz’aqal yaal:

Wankin aawik’in; matxuwak sa’ laa ch’ool.

AaDiosin laa’in; tatintenq’a rajlal.

Tink’e aametz’ew, ut xaqxo tate’ril, …

Chi waklesinbi’l xb’aan li wuq’ kaw xwankil.

Rik’in xnawb’al jo’ kawil wan li qaxe’, nintz’aama naq rajlal taqaye chi sa sa’ qach’ool:

Ani rub’el roq li Jesus xsik’ xhiilal

Maamin tinkanab’ li maa’us chixsachb’al;

Naq re raj xt’anb’al li xb’alb’a tixxaqab’, …

Xjunes maajo’q’e, maajo’q’e tinkanab’!8

Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

  1. Tzol’leb’ ut Sumwank 45:31.

  2. “Chinwanq raj jo’ li Jesus,” B’ichleb’aal choq’ reheb’ li Kok’al, 40–41.

  3. Chi’ilmanq 3 Nefi 12:48.

  4. Como una vasija quebrada,” Salud mental: Principios generales, ChurchofJesusChrist.org.

  5. Sheldon Martin, “Esfuérzate: Un modelo para el crecimiento y para el bienestar mental y emocional,” Liahona, agosto 2021, 14.

  6. Orson F. Whitney, in Conference Report, Apr. 1929, 110.

  7. Tzol’leb’ ut Sumwank 123:17.

  8. “Kawil k’ojleb’aal,” Eb’ li B’ich, 45.