Li chaab’ilo’k rik’in li Kristo: Li jaljookil ru aatin chirix li juch’
Sa’ lix hoonal li Qaawa’, moko aajel ta ru b’ar naqatikib’, aajel b’an ru b’ar yooko chi xik.
Naq ch’ina alin chaq, ninq li k’a’ru kiwaj xb’aanunkil. Jun sut, chirix naq xin’el chaq sa’ eskweel kinpatz’, “Mama, k’a’ru tento tinb’aanu naq tinnimanq: ma laa’inaq jun aj b’atz’unel b’olotz’ uq’ malaj junaq aj b’ichanel?” Chi ra ninye, laj Clark, li “maak’a’ ruuch re” maak’a’ junaq xseeb’al re wulak jo’ aj b’atz’unel malaj aj b’ichanel. Us ta k’iila sut kinyal inq’e, ink’a’ kinru chi ok sa’ jun tzolok taqenaq chik xwankil sa’ lin eskweel. Jo’kan ut naq laj tzolonel ke’xye we naq tento tinkanaaq sa’ li ak wankin wi’. Rik’in xnumik li hoonal, kin’ok chi usaak sa’ li tzolok. A’b’an toj naq wankin chik sa’ lin mision aran Japon naq kiweek’a naq lin chaab’il na’leb’ re tzolok ut re li musiq’ej ke’ok chaq chi k’utunk. Ut kink’uub’ chan ru tink’anjelaq chi kaw. A’b’an xb’een sut sa’ lin yu’am, kink’e xna’aj li Qaawa’ sa’ chixjunil xtasalil xchaab’ilob’resinkil wib’, ut us na’el chixjunil sa’ xk’ab’a’ a’an.
Ex was wiitz’in, sa’ li Iglees a’in, naqapaab’ xchoxahil xchaab’ilal chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios ut li qaseeb’al re wulak jo’ chanru naqaj rik’in li Kristo. Sa’ lix hoonal li Qaawa’, moko aajel ta ru b’ar naqatikib’, aajel b’an ru b’ar yooko chi xik.1
Re xk’utb’al li na’leb’ a’in, twoksi b’ayaq li matematica. Mexxuwak naq nekerab’i li aatin matematica sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’. Eb’ laj k’utunel sa’ BYU-Idaho xe’xye we naq, us ta moko nim ta eenawom chirixeb’ li ajl, teetaw ru li eetalil twoksi. Natikla rik’in lix formula jun li juch’. Wan jun chik li juch’, ut a’an xtiklajik li xb’een juch’. Li juch’ a’an naru natikla chaq chi tzuul malaj taq’a. Ut li juch’ na’ilok chi tzuul malaj taq’a.
Jalan jalanq li juch’ wankeb’ sa’ li qayu’am—jalan jalanq li naqatikib’ wi’ ut jalan jalanq li k’eeb’il qe. Junjunq neke’yo’la jo’ li juch’ natikla chaq chi tzuul, naab’al li naru neke’xb’aanu chi ink’a’ ch’a’aj chiruheb’. Wankeb’ chik neke’yo’la jo’ li juch’ natikla chaq chi taq’a, ut chanchan naq moko tiik ta a’an choq’ reheb’.2 Chirix a’an nokochaab’ilo’ sa’ li qayu’am chiru li qajuch’. Li k’a’ru taachalq choq’ qe ink’a’ k’ojob’anb’ilaq xb’aan li na’ajej noko’el wi’, a’ b’an b’ar yooko chi xik. Li Jesukristo naxk’e reetal li qachoxahil seeb’al ut ink’a’ li na’ajej noko’el wi’. Kiril a’an rik’in li neb’a’, laj maak, ut li yaj. Kiril a’an rik’in laj kar, laj titz’ol toj, ut rik’in ajwi’ laj zelote. Maak’a’ na’ajman b’ar naqatikib’, li Kristo naxk’e reetal k’a’ru naqab’aanu rik’in li nak’eeman qe.3 Li ruchich’och’ ka’ajwi’ naxk’e reetal li juch’ tiik, li Dios naxk’e reetal li juch’ nokonume’ wi’ laa’o. Sa’ rajl li Qaawa’, a’an naxb’aanu li k’a’ru naru chiru re qatenq’ankil chi sutq’iik sa’eb’ li juch’ neke’k’amok sa’ choxa.
Li na’leb’ a’in naxk’ojob’ xch’ooleb’ li ch’a’ajkilanb’ileb’, ut naxk’eheb’ chi k’oxlak li jwal usilanb’ileb’. Twaatinaheb’ li kristiaan li neke’xtikib’ sa’ li ch’a’ajkilal. A’anatqeb’ li neke’yo’la sa’ neb’a’il, li maab’ar naru neke’tzolok, ut li wankeb’ xch’a’ajkilal sa’ xjunkab’aleb’. Wankeb’ chik li wankeb’ xmajelal sa’ tib’elej, xyajel sa’ k’a’uxleb’aal, malaj xyajel sa’ xyo’lajik.4 Ut choq’ re yalaq ani li yoo chixyalb’al xq’e re xtikib’ankil elk chi uub’ej, jultikaq eere naq li Kolonel naxnaw k’a’ru li qach’a’ajkilal. A’an “kixk’ul sa’ xb’een lix majelal li qakawilal, re naq lix sa’ xch’ool nujenaqaq chi uxtaan, … re taaruuq tixnaw … chan ru xk’eeb’al qatenq’ankil jo’ chanru xmajelal li qakawilal.”5
Nawaj xwotzb’al wiib’ li na’leb’ re xwaklesinkil xch’ooleb’ li kristiaan neke’raj elk chi uub’ej a’b’an jwal ch’a’aj a’an choq’ reheb’. Xb’een, k’e aach’ool chirilb’al b’ar nakawaj wulak ut ink’a’ b’ar xatikib’. Moko naraj ta naxye naq taasachq sa’ aach’ool li ch’a’aj chawu—a’an laa wanjik ut aajel ru xnawb’al a’an. A’b’anan, wi naxik aach’ool chirix naq maak’a’ naru nakab’aanu, naru nakatkana b’ar wi’ wankat ut naru ajwi’ nakatxram chiroksinkil li xtaql aach’ool.6
K’iila chihab’ chaq, kink’anjelak rik’ineb’ jun ch’uut li saaj aran Boston, Massachusetts, lix k’ihaleb’ toj ak’eb’ sa’ li evangelio ut ak’eb’ sa’ lix nawomeb’ chirix li Iglees. Kich’a’ajko’ b’ayaq chiwu xk’eeb’al reetal xjalanil li wank sa’ xna’ajeb’ ut lin k’a’uxl chirix lix wanjikeb’ naq maji’ neke’xtzol tz’aqal xk’eeb’al xloq’al lix na’leb’ li Dios.7 Toj reetal naq kink’e reetal naq li jwal us wi’chik a’an xk’utb’al inrahom choq’ reheb’ chi ink’a’ tink’os xwankil li naru neke’xb’aanu. Rik’in li nawom a’in, kiqajayali qib’ rik’in lix seeb’aleb’ ut chi jo’kan ke’ok chi usaak lix yu’am. Lix k’iijikeb’ sa’ li evangelio ki’ok chi k’ulmank chi ka’ch’inq a’b’an chi junelik. Sa’ li kutankil a’in, ak xe’wulak chik sa’ xmision, ak xe’el chik sa’ universidad, xe’sumla sa’ li santil ochoch, ut k’a’jo’ xchaq’al ru xyu’ameb’.
Xkab’, k’e li Qaawa’ chi tz’aqonk sa’ lix yalb’al aaq’e chi xik chi uub’ej. Naq kink’anjelak choq’ awa’b’ej re BYU–Pathway Worldwide, jultik we naq kintz’aqon chaq sa’ jun ch’utam aran Lima, Peru, b’ar wi’ ki’aatinak li Elder Carlos A. Godoy. Naq ki’ilok sa’ li na’ajej ch’utch’uuko wi’, kisach xch’ool chirilb’aleb’ k’iila cient chi saaj li yookeb’ chixtikib’ankil tzolok. Maare kijultiko’ re li kixnumsi sa’eb’ lix ch’a’ajkilal, li Elder Godoy kixye reheb’ li saaj: li Qaawa’ “mas texxtenq’a wi’chik chiru li teetenq’a eerib’ eejunes. K’ehomaq xna’aj li Qaawa’ sa’ li b’eenik.”8 Li profeet aj Nefi kixye “naq aʼ saʼ xkʼabʼaʼ li usilal naq nokokoleʼ, chirix chixjunil li nokoru chixbʼaanunkil laaʼo.”9 Tento taqab’aanu jo’ k’ihal naru chiqu,10 ut taqajal qak’a’uxl, a’b’an ka’ajwi’ rik’in li rusilal li Qaawa’ too’usaaq sa’eb’ li qachoxahil seeb’al.11
Sa’ xraqik, nawaj xwotzb’al wiib’ li na’leb’ choq’ reheb’ li kristiaan maak’a’eb’ xch’a’ajkil chixb’aanunkil li k’a’ru naru chiruheb’. Xb’een, ma naru naqak’ut qatuulanil sa’ li k’a’aq re ru li maare ink’a’ xqataw qajunes qib’? Jo’ kixye li awa’b’ej Rex E. Lee li kiwan choq’ awa’b’ej re BYU, “Chiqajunilo quk’um xha’il li jul ink’a’ qab’ekom laa’o ut qatiqwasihom qib’ rik’in li xam ink’a’ naqaloch laa’o.”12 Chirix a’an, kixb’oqeb’ lix tzolom naq te’xq’ajkamu ut te’xnujob’resi rik’in xnawomeb’ lix julel li ha’ ke’xkanab’ laj najter paab’anel. Naq ink’a’ na’uxman wi’chik li awk sa’ li ch’och’ ak k’anjelanb’il chaq xb’aaneb’ jalan kristiaan, chanchan xq’ajsinkil junaq li talento chi maak’a’ xk’iijik.
Xkab’, naq naxik qach’ool chirix naq ak wanko taqenaq, naxk’e chiqeek’a naq ak us wanko, ut ink’a’ naqak’e reetal naq li k’a’ru wan sa’ qach’ool tz’aqal t’ilt’o xk’iijik. Laj Clayton M. Christensen, jun aj k’utunel sa’ Harvard, kixk’ut naq eb’ li kristiaan neke’nume’ tz’aqal chi uub’ej a’aneb’ li jwal tuulan xb’aan naq neke’xk’ulub’a q’use’k ut tzolok rik’in yalaq ani chi kristiaan.13 Li Elder D. Todd Christofferson kixye naq “chi q’un qach’ool qasik’aq xk’ulub’ankil ut xsik’b’al li q’use’k.”14 Us ta chanchan naq us wanko, tento taqasik’ chaab’ilo’k rik’in li tz’aamank sa’ li tij.
Maak’a’ naxye ma ch’a’aj malaj ink’a’ ch’a’aj naq kiqatikib’ elk chi uub’ej, taqak’e reetal chixjunil li k’a’ru naru naqab’aanu ka’ajwi’ naq naqak’e xna’aj li Dios chiqochb’eeninkil. Toje’ xin’aatinak rik’in jun aj k’utunel nim xnawom li kixpatz’ k’a’ut naq jwal chaab’il tz’aqal na’el BYU-Pathway. Chaab’il xna’leb’ ut lix patz’om chaab’il ajwi’, a’b’an naroyb’eni jun xsumenkil chi ch’olch’o tz’aqal. Xinwotz rik’in k’a’ru naqab’aanu re naq neke’kana chi tzolok li saaj ut lix yalb’al qaq’e chixk’amb’aleb’ xb’e. A’b’an kinraq rik’in xyeeb’al re, “Chixjunileb’ li na’leb’ a’in chaab’ileb’, a’b’an li tz’aqal xyaalal naq eb’ li qatzolonel neke’chaab’ilo’ a’an naq neke’qak’ut lix choxahil seeb’al chiruheb’. K’oxla chan raj ru laa yu’am wi ta junelik te’xye aawe naq maak’a’ nakat-ok wi’. K’oxla junpaataq k’a’ raj ru taaweek’a naq te’xk’ut chawu naq laa’at ralal ut xrab’in li Dios ut wan aachoxahil seeb’al.” Junpaataq chirix a’an, yal kixye, “Nim xwankil a’an.”
Ex was wiitz’in, jun reheb’ li sachb’a-ch’oolej naxk’am chaq a’in, lix Iglees li Qaawa’, a’an naq naru nokonume’ chi uub’ej tz’aqal rik’in li Kristo. Ink’a’ ninnaw ru junaq chik ch’uut li naxtenq’aheb’ tz’aqal li komon chi k’anjelak, chi q’ajkamunk, chixjalb’al xk’a’uxleb’, ut chi chaab’ilo’k jo’ kristiaan. Us ta wan malaj maak’a’ qach’a’ajkilal naq naqatikib’, qakanab’aq li qilob’aal ut li qab’e chi taqe’q sa’ choxa. Naq taqab’aanu a’an, li Kristo tooxtaqsi sa’ jun na’ajej jwal taqenaq wi’chik. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.