Chʼina-us—Moko chʼaʼaj ta

Nink’e xsahil eech’ool chejunilex li yookex chi tz’aqonk sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in.

Anajwan nawaj xch’olob’ankil wiib’ xcha’al lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik, jo’ ajwi’ kaahib’ li seraq’ chirixeb’ laj santil paab’anel chiru li ruchich’och’ li neke’xyu’ami chi chaab’il li na’leb’ a’in. Li xb’een xcha’al li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik—a’an ajwi’ lix k’anjel li Dios re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al—jayalinb’il sa’ li qateneb’ankil li xaqab’anb’il sa’ choxa. Li xkab’ xcha’al naxjultika qe naq saqen ru, nim xloq’al, ut moko ch’a’aj ta li evangelio.

Re xk’ulb’al li junelik yu’am, tento “toochalq rik’in li Kristo, ut taatz’aqloq qe qu rik’in.”¹ Naq nokochal rik’in li Kristo ut naqatenq’aheb’ li qas qiitz’in chi chalk ajwi’, nokotz’aqon sa’ lix k’anjel li Dios re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al, li jayalinb’il sa’ li qateneb’ankil li xaqab’anb’il sa’ choxa.² Li teneb’anb’il k’anjel li xaqab’anb’il sa’ choxa naxk’am rib’ rik’ineb’ li laaw re li tijonelil li ke’k’ojob’aak wi’chik xb’aan laj Moises, laj Eliyah, ut laj Elias, jo’ tz’iib’anb’il sa’ li tasal 110 re li Tzol’leb’ ut Sumwank,³ ut rik’in li xkab’ xnimal ru taqlahom kixk’e li Jesukristo qe, naq taqara li qas qiitz’in jo’ naq naqara qib’.⁴ Naru xtawb’aleb’ sa’ wiib’ perel sa’ xtiklajik li Manual General li wan choq’ re chixjunileb’ li komon.

Mexxuwak naq terab’i li aatin “Jolomil K’anjenel Hu” ut “li qateneb’ankil li xaqab’anb’il sa’ choxa.” Moko ch’a’aj ta li teneb’anb’il k’anjel a’in, a’an b’an nokoxmusiq’a ut nokoxwaklesi, ut naru taqab’aanu. A’in li naxye:

1. Xyu’aminkil lix evangelio li Jesukristo

2. Rilb’aleb’ li neke’raj xtenq’ankil

3. Xb’oqb’al chixjunileb’ chixk’ulb’al li evangelio

4. Xk’amb’aleb’ li junkab’al sa’ junajil sa’ li junelik q’e kutan

Naru teeril li na’leb’ a’in jo’ ninb’aanu laa’in: jun reetalil b’e li nokoxb’eresi wi’chik rik’in li qaChoxahil Yuwa’ li nokoxra.

Jalam-uuch

Li na’leb’ chirix li k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al

Nayeeman naq lix evangelio li Jesukristo a’an “chaq’al ru ut moko ch’a’aj ta.”⁴ Li ruchich’och’ moko jo’ a’an ta. Ch’a’ajkilanb’il b’an a’an, ut nujenaq rik’in li pleet ut li wech’ok-ib’. Noko’osob’tesiik naq yalb’il qaq’e chixramb’al rokik li ch’a’ajkilal, li natam sa’ ruchich’och’, sa’ li b’e naqak’ul ut naqayu’ami wi’ li evangelio.

Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks kixye: “K’utb’il chiqu naab’al li k’a’ru ka’ch’in ut moko nimob’resinb’il ta sa’ lix evangelio li Jesukristo. Tento naq jultikaq qe naq sa’ xtz’aqalil ut chiru jun najtil hoonal, li k’a’ru ka’ch’in naxk’e chi uxmank li k’a’ru xnimal li ru.”⁶ Li Jesukristo kixch’olob’ ajwi’ naq lix iiqleb’ moko ra ta, ut li riiq moko aal ta.⁷ Tento naq taqayal qaq’e chixk’utb’al li evangelio chi moko ch’a’aj ta: sa’ li qayu’am, sa’ li qajunkab’al, sa’ li qatzoleb’aal ut molam, ut sa’ li qateep ut oqech.

Naq teerab’i li seraq’ tinwotz eerik’in, k’ehomaq reetal naq sik’b’ileb’ ru re xwaklesinkil eech’ool, a’ut re ajwi’ xk’eeb’al eena’leb’. Lix b’aanuhomeb’ laj santil paab’anel a’in neke’xk’ut chiqu chan ru taqayu’ami li evangelio rik’in li k’a’ru saqen ru, nim xloq’al, ut moko ch’a’aj ta, ut chan ru taqatz’aqob’resi ru li qateneb’ankil li xaqab’anb’il sa’ choxa.

Xb’een, xyu’aminkil lix evangelio li Jesukristo. Laj Jens aj Dinamarca natijok wulaj wulaj re tixyu’ami li evangelio ut tixk’e reetal lix hasb’ li Santil Musiq’ej. Ak naxtzol naq tento taa’ok chi k’anjelak sa’ junpaat naq nareek’a xb’eresihom li Musiq’ej.

Jalam-uuch

Laj Jens aj Dinamarca

Laj Jens kixye a’in:

“Wanko sa’ jun ch’ina ochoch re yok’b’il toon che’ ut k’im xb’een sa’ xyi jun chaab’il k’aleb’aal, nach’ rik’in li pumpuukil ha’.

Jalam-uuch

Ch’ina-usil k’aleb’aal

Jalam-uuch

Pumpuukil ha’

“Sa’ jun q’ojyin chiru li xchaq’al ru saq’ehil nawan sa’ Dinamarca, teeb’ileb’ li rokeb’aaleb’ li kab’l, tuqtu ut ch’anch’o wan chixjunil. Q’axal lemtz’eb’ ut najteb’ li q’ojyin re li saq’ehil, jo’kan naq ink’a’ ninseeb’a wib’ chixjalb’al jun li bombiiy po’ol sa’ li qochoch.

Jalam-uuch

Li bombiiy

“Sa’ junpaat kiweek’a chi kaw naq tento tinjal anajwan anajwan! Tz’aqal sa’ li hoonal a’an, kiwab’i li wixaqil, xMariann, chinb’oqb’al laa’in ut eb’ li qakok’al re taqach’aj li quq’ xb’aan naq ok qe chi wa’ak.

“Ak junxil chik insumlajik, jo’kan naq xinnaw naq maak’a’ chik raj tintikib’, ka’ajwi’ tinch’aj li wuq’, a’b’an kiwab’i wib’ chixyeeb’al re li xMariann naq xik we sa’ junpaat chixloqb’al jun li ak’ bombiiy. Kiweek’a naq tento tinxik sa’ junpaat.

“Li k’ayib’aal nach’ wan, chixjunpak’al li pumpuukil ha’. K’aynaqo chi b’eek aran, a’ut kinchap lin b’aqlaq ch’iich’. Naq yookin chi nume’k chire li ha’, kink’e reetal jun ch’ina-al, maare wiib’ chihab’ wan re, xjunes rib’ yoo chi b’eek chire li ha’—toja’ naq kit’ane’ sa’ li ha’! Sa’ jun mutz’uk-u ink’a’ chik kiwil b’ar wan li ch’ina al.

“Maa’ani ki’ilok re li kiwil ka’ajwi’ laa’in. Xinkut lin b’aqlaq ch’iich’ chi ch’och’, ut kinpisk’ok sa’ li ha’. Xiikil li q’een sa’ xb’een li ha’, jo’kan naq ink’a’ kinru chirilb’al k’a’ru wan chi rub’el. Toja’ naq kiweek’a jun eek’asink. Kinch’ik li wuq’ sa’ li ha’, kinchap xkamiis, ut kinkelo li ch’ina al. Ki’ok chi musiq’ak, ojob’ak, ut yaab’ak. Moko najt ta chirix a’an naq kiwan wi’chik rik’in xna’ xyuwa’.”

Jalam-uuch

Laj Jens ut lix junkab’al

Naq li Hermano Jens natijok wulaj wulaj re truuq tixk’e reetal xhasb’ li Santil Musiq’ej, us ta ka’ajwi’ hasb’il re naq tixjal sa’ junpaat li bombiiy, natijok ajwi’ naq oksinb’ilaq a’an jo’ k’anjeleb’aal re rosob’tesinkileb’ li ralal xk’ajol li Dios. Laj Jens naxyu’ami li evangelio rik’in xsik’b’al xb’eresihom li choxa wulaj wulaj, xyalb’al xq’e re naq k’ulub’aq, toja’ naq naxk’e xch’ool chixtaaqenkil li b’eresinb’ilaq wi’.

A’in jun seraq’ chirix xtenq’ankileb’ li neke’raj xtenq’ankil. Sa’ jun kutan li awa’b’ej re li oqech re Cúcuta, Colombia xko’o rochb’een li awa’b’ej reheb’ li Saaj Ixq sa’ li oqech re te’rula’ani wiib’eb’ li saaj ixq—ut li raseb’—li q’axal ch’a’aj xyu’ameb’. Toje’ xkam lix yuwa’eb’, ut jun chihab’ chaq kikam ajwi’ xna’eb’. Xjuneseb’ ke’kana li oxib’ as iitz’inb’ej a’in sa’ lix ch’ina muheb’aaleb’. Yiib’anb’il li kab’l rik’in che’ b’atb’il rix rik’in b’oolx re plastico, ut li laam sa’ xb’een li kab’l ka’ajwi’ wan sa’ xb’een lix warib’aaleb’.

Chirix rula’aninkileb’, eb’ laj jolominel ke’xnaw naq tento te’xtenq’aheb’. Rik’in li jolomil ch’uut re li teep, ke’ok chixk’uub’ankileb’ xna’leb’. Eb’ laj jolominel re li teep ut li oqech—li Komonil re Tenq’ank, xmolameb’ li xb’eenil, li Saaj Winq, li Saaj Ixq—ut naab’aleb’ li junkab’al ke’xkawresi rib’ re te’xtenq’a li junkab’al a’in.

Jalam-uuch

Yoo chi kab’lak li kab’l

Jalam-uuch

Yoo chi kab’lak li kab’l

Eb’ li ch’uut a’in ke’xb’oqeb’ chik li komon sa’ li teep li neke’xnaw kab’lak. Ke’wan li ke’xk’uub’ chan ru taakab’lamanq, ke’wan chik li ke’k’anjelak, li ke’xk’uub’ tzakemq, ut li ke’xsi li na’ajman re xkab’lankil.

Jalam-uuch

Li kab’l naq choyb’il

Naq kiyaalo’ xyiib’ankil li kab’l, sa xch’ooleb’ li ke’tenq’an jo’eb’ ajwi’ li oxib’ chi saaj komon a’in. Ke’k’ojob’aak xch’ooleb’ li neb’a’ a’in, ke’xnaw naq wan xjunkab’aleb’ sa’ li teep, naq moko xjuneseb’ ta wankeb’, ut naq li Dios junelik wan rik’ineb’. Eb’ li ke’tenq’an ke’reek’a xrahom li Kolonel choq’ re li junkab’al a’in ut ke’k’anjelak jo’ ruq’ li Kolonel sa’ xtenq’ankileb’.

Maare taawulaq cheru li seraq’ a’in chirix xb’oqb’al chixjunileb’ chixk’ulb’al li evangelio. Laj Cleiton aj Cabo Verde, li 17 chihab’ xyu’am, ink’a’ kixnaw k’a’ru taak’ulmanq chirix naq ki’ok sa’ xtzoleb’aal re seminario. A’b’an, lix yu’am a’an ut xyu’ameb’ lix komon ke’jala chi junelik xb’aan.

Laj Cleiton, rochb’een lix na’ ut li ras, kikub’e xha’ sa’ li Iglees, a’ut ke’xkanab’ xik sa’ li Iglees. A’ut, b’antiox re naq xko’o sa’ seminario kijala xyu’am lix junkab’al.

Eb’ li saaj sa’ seminario chaab’ileb’ ut ke’xk’e xsahil xch’ool. Ke’xk’e chireek’a laj Cleiton naq k’ulb’il aran, ut ke’xboq’ sa’ jun chik ch’ina k’anjel. Kiwulak, ut moqon ki’ok chi wulak ajwi’ sa’ chixjunileb’ lix ch’utam sa’ li Iglees. Jun obiisp chaab’il xna’leb’ kixk’e reetal li musiq’ejil wan re laj Cleiton ut kixboq’ choq’ lix tenq’anel. “Chalen chaq li hoonal a’an,” chan li obiisp aj Cruz, “laj Cleiton ki’ok chixk’utb’al li b’e ut chixtenq’ankil xkomoneb’ chik li saaj.”

Xb’een, laj Cleiton kixb’oq chi sutq’iik lix na’ sa’ li iglees, toja’ naq kixb’oq li ras. Chirix a’an, ki’ok chixb’oqb’aleb’ li ramiiw. Jun reheb’ li saaj a’an juntaq’eet xchihab’ rik’in, a’an aj Wilson xk’ab’a’. Xb’een sut naq kich’utla rik’ineb’ li misioneer, laj Wilson kixye naq naraj kub’eek xha’. Ke’sach xch’ool li misioneer naq laj Cleiton ak naab’al li na’leb’ naxk’ut chiru laj Wilson.

Jalam-uuch

Eb’ li saaj winq aj Cabo Verde

Jalam-uuch

Xb’oqb’aleb’ li qas qiitz’in chi chalk sa’ iglees

Jalam-uuch

Eb’ li saaj komon

Ink’a’ kiraqe’ xk’anjel laj Cleiton aran. Kixtenq’aheb’ chik li komon chi sutq’iik sa’ iglees, ut kixwotz li evangelio rik’ineb’ li ramiiw sa’ jalan chik paab’aal. Anajwan neke’wulak 35 chi saaj sa’ li teep, ut naab’al reheb’ sa’ li seminario, b’antiox re lix yalb’al xq’e laj Cleiton chi rahok, chi wotzok, ut chi b’oqok. Laj Cleiton ut li ras aj Cléber yookeb’ chixkawresinkil rib’ re xik sa’ mision.

Tinwotz jun chik ch’ina-usil seraq’ chirix xk’amb’aleb’ li junkab’al sa’ junajil sa’ li junelik q’e kutan. Li xLydia sa’ Kharkiv, Ucrania xb’een kitzolok chirix li santil ochoch rik’ineb’ li misioneer. Chalen chaq a’an, li xLydia k’a’jo’ naq kiraj wulak sa’ li santil ochoch, ut chirix naq kikub’e xha’, ki’ok chixkawresinkil rib’ re tixk’ul lix recomendacion re li santil ochoch.

Li xLydia kiwulak sa’ li santil ochoch re Freiberg, Alemania re xk’ulb’al li loq’laj tiqib’aak, ut kikana aran wiib’ oxib’ li kutan re xb’aanunkil li k’anjel ruuchileb’ li kamenaq. Chirix li rosob’tesinkil li santil ochoch re Kiev, Ucrania, li xLydia kiru chi xik sa’ li santil ochoch chi kok’ aj xsa’. A’an ut lix b’eelom, laj Anatoly, ke’tz’ape’ sa’ junajil chi junelik aran ut moqon ke’k’anjelak jo’ misioneer sa’ li santil ochoch. Sa’ wiib’al, ak xe’xtaw numenaq 15,000 chi k’ab’a’ej reheb’ lix xe’ xtooneb’, ut yookeb’ chixb’aanunkil li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch ruuchileb’.

Jalam-uuch

Li sumal aj Ucrania sa’ li santil ochoch

Naq napatz’man re li xLydia k’a’ru nareek’a chirix li k’anjel re li santil ochoch, a’an naxye, “K’a’ru xink’ul sa’ li santil ochoch? Xin’ok sa’ ak’ sumwank rik’in li Dios. Xkawob’resiik lix nawom inch’ool. Xintzol xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’ choq’ we. Naru tink’ul li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ ruuchileb’ lin xe’ intoon. Ut naru ninraheb’ ut nink’anjelak chiruheb’ li was wiitz’in.” Kixchoy li raatin rik’in li yaal a’in: “Li Qaawa’ naraj qilb’al sa’ li santil ochoch chi kok’ aj xsa’.”

Musiq’anb’ilin xb’aan xchaab’ilaleb’ laj santil paab’anel a’in jalan jalanqeb’ sa’ li kaahib’ chi seraq’ a’in. Wan naab’al li naru naqatzol rik’ineb’ li sachb’a-ch’oolej neke’ux sa’ xyu’aminkileb’ li na’leb’ re lix evangelio li Jesukristo. Chixjunil li ke’xb’aanu, laa’o ajwi’ naru taqab’aanu.

Chiqak’ut li evangelio chi ink’a’ ch’a’aj naq naqak’ulub’a li qateneb’ankil li xaqab’anb’il sa’ choxa: Re xyu’aminkil lix evangelio li Jesukristo re naq yo’on wanqo chirab’inkil li Musiq’ej, jo’ laj Jens aj Dinamarca. Re rilb’aleb’ li neke’raj xtenq’ankil, jo’ ke’xb’aanu li komon sa’ li oqech Cúcuta, Colombia naq ke’xtenq’aheb’ li neb’a’ wankeb’ sa’ xteepeb’. Re xb’oqb’al chixjunileb’ chixk’ulb’al li evangelio, jo’ kixb’aanu laj Cleiton sa’ li tenamit Cabo Verde rik’ineb’ li ramiiw ut lix junkab’al. Ut re xk’amb’aleb’ li junkab’al sa’ junajil sa’ li junelik q’e kutan, jo’ kixb’aanu li xLydia aj Ucrania naq kixk’ul li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ li santil ochoch, naq kik’anjelak ruuchileb’ lix xe’ xtoon, ut naq kik’anjelak sa’ li santil ochoch.

Xb’aanunkil a’in tixk’e xsahil qach’ool ut xtuqtuukilal li qaam. Ninyeechi’i ut ninch’olob’ xyaalal a’in—ut naq li Jesukristo a’an aj Kolol qe ut aj Tojol qix—sa’ xkab’a’ li Jesukristo, amen.