Mataniwi Ibukin Katean Buriiti

Tera buriiti ake E bon katei i bon irouna are biri rinanon te rabwata ae mamate aei, ni kaota nakoira te kawai are ti na iria? E ataia ae na kaonaki te aonaaba ma bwaai aika kakamaku ao n taian kangaanga. E katanoata:

“Bane mai nako Iu, ngkami akana kam kua ao kam rawawata, ao N na motiki rawami.

“Amoa amou iaomi, ao reirei I rou; bwa I nimamannei ao I nanorinano: ao e na reke I roumi iai motikan rawan tamneimi.

“Bwa e aoraoi amou, ao e bebete uotau.”⁵

E katauraoa Iesu te buriiti ibukin te ongotaeka. Ngaia te banna ni katooto ae teimatoa bwa E kakawakin ana tua Tamana are i Karawa.

Ngke E kairaki iroun te Tamnei nakon te rereua. E rotia te mamara imwiin ana aki mamatam. Tatan n te tai anne e korakora ana anainano. E moanna man karauan nanon te Tia Kamaiu ma bwain te aonaaba aei, n ikotaki ma kan Amwarakena. Ibukin aei ao e kaeka te Tia Kamaiu, ni kangai, “E koreaki ae kangai, E aki maiu te aomata n ti te berena, ma e maiu n taeka nako aika a otinako mai win te Atua.”⁶

Imwiina ao e anga te mwaaka Tatan. E kaeka te Tia Kamaiu. “E a manga koreaki ae kangai, Ko na tai kata Iehova ae Atuam.”⁷

N tokina e anganaki te Tia Kamaiu te kaubwai ao mimitongin te aonaaba. “Naako akuu, Tatan: bwa e koreaki ae kangai, Ko na taromauriia Iehova ae Atuam, ao ko na toro i Rouna n ti Ngaia.”⁸

E karekea te kairi mairoun te Uea te Abotoro are Bauro bwa e na katanoata ibukin ara tai, n ikotaki ma ana tai; “E tuai men roko iroumi te kaririaki teuana ae e aki kona te aomata n rawa nako iai: ma E kakaonimaki te Atua, ae bon aki kitaningkami bwa kam na kaririaki n te aro ae kam aki kona n teimatoa iai, ma E na karaoia bwa raon te kaririaki kawaimi ni birinako maiai, bwa kam aonga ni kona n taon nanomi.”⁹

N te aro bwa ti na aki rangi n roo iaon te reirei aei, I taekina te bwai teuana ae taekinna Ted Koppel, te tia koro rongorongo n te TV, n tain te angabeeba n te Iuniwetiri: “Tera are e uoti Moote man te Maunga are Tinai bon tiaki Katautau ake Tebwina. Bon taian tua.”¹⁰

Iai te rongorongo teuana ae kangare ae kuneaki n te marooro imarenan te tia koro rongorongo ae Mark Twain ma raoraona. E taku raoraona ae kaubwai nakon Twain, “Imwain ae I mate, I baireia bwa n na karaoa te mwananga nakon te Aba ni Berita. N na tamwarakea te Maunga are Sinai man wareki Tuua ake Tebwina n takarua.”

E kaeka Twain, “E aera ko aki bon tiku ni mweengam ao ko kawakin?”

Te kauoua ni buriiti ae katauraoaki iroun te Mataniwi ibukira bwa ti na toui bon te buriiti ibukin mwakuri n ibuobuoki. Ti tara te Tia Kamaiu bwa ara banna ni katoto ibukin te mwakuri n anganano. E ngae ngke E roko n te aonaaba bwa natin te Atua te mwaane. E nanorinano ni beku ibukiia naake Irarikina. E ruo mai karawa bwa E na maeka n te aonaaba bwa te aomata ae mamate ao ni katea abanuean te Atua. A na euangkerio ae kakukurei e bita ana iango te aonaaba. E kakabwaiaia aoraki. E kanakonakoia mwauku, mataki bwa ana noraaba, bonotaninga bwa ana ongo. E kamaiua naba te mate.

Ni Mataio 25, ao e tuangiira te bwai aei te Tia Kamaiu ibukin te tia onimaki ae na mena n Angataina n Okina n tain te kauaoki:

“Ngkanne e na kangai te Uea nakoia… . Nakomai, ngkami a kana kam kakabwaiakaki iroun Tamau, kam na ana ueami are e katauraoaki ibukimi mai moani karikan aonaaba:

“Bwa I baki, ao kam kamwarakeai: I kani mooi, ao kam kamoai: te irua Ngai, ao kam akoai:

“Akea kunnikaiu, ao kam kunnikaiai: I aoraki, ao kam kawarai: I mena inanon te auti ni kaikain, ao kam nako Iu.

“Ao ane a na kaeka ake a raoiroi ni kangai , Te Uea, ti noriko n ningai ngke Ko baki, ao ti kamwarakeko? ao ngke Ko kanimoi, ao ti kamoiko?

“Ao ti nooriko n ningai ngke Ko irua, ao ti akoiko? ao akea kunnikaim, ao ti kunnikaiko?

“Ao ti noriko n ningai ngke Ko aoraki, ke Ko mena i nanon te auti ni kaikain, ao ti kawariko?

“Ao ane E na kaekaia te Uea ni kangai, E koaua ae I a tuangngkami bwa ngke kam karaoi baikai nakon temanna ae moan te mangori i buakoia tariu aikai, ao kam karaoi naba nako Iu.”¹¹

Unimwaane Richard L. Evans (1906–71) kaain te Kooram n Abotoro ake Tengaun ma Uoman n te taina e reirei, “Ti aki kona ni karaoi bwaai ni kabane ibukiia aomata ni kabane n taabo ni kabane, ma ti kona ni karaoa te bwai teuana ibukin temanna n te tabo teuana.”¹²

N na tibwauaia ma ngkoe rongorongon te mwakuri n anganano ae reke irou n akea au kantaninga nako iai ao n te katei ae aki tataneiai te aba. I karekea te tarebon mairoun te aine ae tibun raraou ngkoa. E titiraki neiei, “Ko uringa Francis Brems, are am tia reirei n te Reirei n Taabati?” I tuanga bwa I uringa. E reitianako neiei, “E a koro ngkai 105 ana ririki ni maiu. E maeka n te tienta n tararua teuana ae uarereke ma e kakaitibo ma ana utu ni kabane ni katoa Taabati, are e anga iai te reirei n Taabati. E katanoata nakoira n te Taabati ae nako Tibu te mwaane, ‘Raou aika kam tangiraki, n nang mate n te wiiki aei. Kam kona n taiaoka n tareboniia Tommy Monson n tuangga te bwai aei. E ata te bwai ae na karaoia.’”

I kawara te Tari Brems n te tairiki naba are imwiina. I aki kona n taetae nakoina, bukina bwa e bonotaninga. I aki kona ni korea te rongorongo nakoina bwa e n warekia, bwa e mataki. Tera ae n na karaoia? I tuangaki bwa ana utu a reitaki ma ngaia man anakin tabonibaina te angatai ao a koreia inanon baina are te angamaing aran te aomata are e kawaria ao rongorongo riki tabeua. I karaoa te kawai arei ao I anaa tabonibaina man koroia inanon baina T-O-M-M-Y M-O-N-S-O-N. E moanna ni kukurei te Tari Brems, e anai baiu, man katikui iaon atuna. I ata nanona bwa e kan karekea te kakabwaia n te nakoanibonga. Te turaiwa are e a tia n anaai nakon te tienta n tararua e raonai ni katikui baira iaon atun te Tari Brems man anganna taian kakabwaia. Imwiina ao a wanako ranin matana man matana ae aikoa nooraba. E taui baira, ao ti wareka kakamwakurin riana. Te rongorongo: “Kam bati n rabwa.”

Inanon te wiiki are imwiina, n aron are e a tia ni katautaua te Tari Brems, e a toki maiuna iai. I karekea te tareboon ao imwiina ti kaitibo ma kaain te utu inanon tain babairean te taunimate. I rangi ni kakaitau ngke e aki kawaeremweaki karaoan te mwakuri ni ibuobuoki.

Te buriiti ibukin te mwakuri ni ibuobuoki e kaoira bwa ti na riaona n taainako.

Ni kabaneana, e katauraoa te buriiti n tataro te Uea. E taetae nakoira, “Tataro n tainako, ao N na kabwaroa Tamneiu nako aomi, ao e na korakora kakabwaiakimi.”¹³

N na tibwauaia ma ngkami te karaki are e kabwarabwaraaki n ana reta te tina nakoiu ni kaineti ma te tataro. E koroia:

“N tabetai ao I aki koaua bwa I karaoa ae raoiroi nakon maiuia natiu. Riki ngkana te tina ae akea toana ae karaoi uoua te mwakuri ni kaitarai ana kabane mwane, n tabetai I oki nakon mweengau ao e tei mangaona, ma e aki kona ni bwara nanou.

“Ngai ma natiu ti mataku n te kanakobwana n te terewition iaon te maungatabu ni kabuta, ao ko bon taetae iaon te tataro. E taku ana rongorongo natiu te mwaane, ‘Tinau, ko a bon tia n reireiniira te bwai anne.’ I taku, ‘Tera ae ko nanonna?’ Ao e kaeka, ‘E koaua, ko a tia n reireiniira n tataro mani kaotia nakoira, ma n te tairiki are teuana ngke I roko n am ruu n titiraki te bwai teuana ao I noriko ni katorobubua ma n tataro nakon te

Tamara are i Karawa. Ngkana E kakawaki iroum, E na kakawaki naba irou.’ “

Ni kabanean te reta, “N au keeti ao ko aki kona n ataia bwa tera aekakin am kairi ae namakinaki ni karokoa e kakoaua te ataei bwa ko karaoa te bwai are ko kataia n reireinna bwa e na karaoia.”

Akea te tataro ae a tia n roota nanou ae korakora irarikin te tataro are e karaoia Iesu n te Onaroka are i Ketetemwane. I kakoaua bwa Ruka e kabwarabwara nakon kabanean tamaroana:

“E … nako … nakon te maunga are Oriweta; ao a iria naba ana reirei.

“Ao ngke a roko n te tabo arei, e taku nakoia, Tataro bwa kam na aki rin n te kaririaki.

“Ao e raure ma ngaia tao e roko iai te atibu ngkana e kareaki, ao E katorobubua, n tataro,

“E kangai, Tamau, ngkana e riai i Roum, ao ko na uota nako te mwangko aei mai Rou: ma akea au taeka, ma e na tauaki am taeka.

“Ao e kaoti te anera mai karawa nakoina, ni kakorakora.

“Ao e bati n rawawata nanona ao E kakorakora ana tataro: ao maonona ai aron timtim n raraa aika bubura aika bwaka i aontano.”¹⁴

N te tai ae aki maan ao e roko te mwananga nakon te kaibangaki. E kaitara ma te karawawataaki ae korakora ngke E tabe ni karaoa kawaina ae moan te rawawata, ni uouota Ana kaibangaki. E ongo te aba ana taeka ngke E wirikiriki n taetae iaon te kaibangaki: “Tamau, ko na kabwara aia bure; bwa a aki ata ae a karaoia.”¹⁵

Imwiin tabeua te tai ao e katanoata Iesu, “E a tia: ao E karara atuuna, ao E anga tamneina.”¹⁶

Mwakuri aikai, n ikotaki ma Manga Utina ae mimitong, e katabwanina te kabanea ni buriiti ibukin booki aika tenua: te buriiti ibukin te ongotaeka, te buriiti ibukin te anganano, ao te buriiti ibukin te tataro.

Iesu, te Tia Katei Buriiti, e katea te buriiti iaon te bwangabwanga ae moan te bubura ae ti atonga bwa te mate. “Bwa aroia aomata, ngkai a bane ni mate iroun Atam, ao ai aroia naba bwa a na bane ni kamaiuaki iroun Kristo.”¹⁷ E karaoa te bwai ibukira ae ti aki kona ni karaoia i bon iroura; ao ibukin aei, ao aomata a kona n toua te buriiti are E kateia—nakon te maiu are akea tokina.

I kainna man taekinan te kamatenano “Te Tia Katei Buriiti”:

I tataro bwa ti na karekea te rabakau ao te nanomatoa n toui buriiti ake E a tia ni katei te Tia Kamaiu ibukira n tatabemaniira nako.