Spencer W. Kimball: Te Aomata Ni Mwamwakuri

Teuana mai ibuakon ana kangaanga ni maiun Spencer W. Kimball bon buan tinana, are e mate ngke 11 ana ririki. E karakina te rongorongo “bwa e roko kanga ai aron rebwen te baa. I biri nako tinanikun te auti ni kararoaai ma ranin matau aika wawanako. I a raroa nako ma aomata ma te karongoa, I a tang man tang… . E tara n rebwetaua nanon te ataeinimwaane ae tebwi ma teuana ana ririki ni maiu.”

E ngae ngke e rangini uarereke n te tai aei, ma, Spencer e ataa te rau are e kona ni karekeaki man te tataro. N tain te nanokawaki aei, raoraona temanna ae ana koraki e taku n ana reta, “A tang au ataei [buu ma ngai] ngke ti ongo ana tataro te teei ae Spencer ao buan tinana e rangin roota nanona ae uarereke ao e kanga n tokanikai man rawawatana aei man ukoukora te rau man te kawai ae ti teuana aei.”⁴

E taku Beretitenti Kimball n ana reirei iaon te tataro: “Te tataro bon reken te tai ae kakaawaki—tiaki ti am tai n taetae ma Tamam are i Karawa, ma am tai naba ni karekea te tangira ao te kairi mai Irouna. N tokin ara tataro, ao ti riai ni karaoi tabeua ara kakauongo aika korakora—bon inanon tabeua te miniti. Ti a tia n tataro ibukin te reirei ao te ibuobuoki. Ngkai ti riai n “tei moa, ao kam na ataai bwa [ngaia te] Atua.’ (Taian Areru. 46:10.)”⁵

“Reiakinan taetaen te tataro bon te bwai ae kakukurei, te atatai ae tamaroa inanon maiura. N tabetai ao a kaoni ara iango ngkana ti tabe ni kakauongo nakon ara tataro. N tabetai a manga kairoroi ara namakin. E kakoaua nakoira Tamnein te rau bwa a na bane n nakoraoi bwaai ni kabane. Ma n taainako, ngkana ti aki toki ni bwabwaina te kookoaua ao te ingainga, ao ti na namakina te namakin ae raoiroi—te namakin ae tangira mai iroun Tamara are i Karawa ao namakinan ana tangira ibukira. I a tia n rangin n rawaawata ngke tabeman mai ibuakora a tia n aki oota n nanon raun, ao ana tangira te tamnei, bwa te bwai ni kakoaua nakoira bwa a tia n ongoraeaki ara tataro. Ao ngkai e rangi n tangiriira Tamara are i Karawa nakon tangirara ibon iroura, nanona bwa ti kona n onimakinna n raoiroina, ti kona ni kakoaua; nanona naba bwa ngkana ti teimatoa n tataro ao ni maiu n ae riai, ao Tamara e na kona ni kairiira ni baina ao ni kakabwaiaira.”⁶

Ngke te 14 ana ririki, e ongo n te kabwarabwara Spencer Kimball ana titiraki te tia kabwarabwara bwa antai n te bootaki aei ae a tia ni wareka te bwaibwara ni kabane. Ti tabeman ake a tabeki baia. Tiaki ngaia temanna mai ibuakoia ake a tabeki baia, e namakina kakaawakin warekan te boki ae tabu mai moana nakon tokina, are e a moana warekana ni katoa bong man otan te taura ae maiu man bwaan te kooro. E kakoroa bukin ana iango are warekan te boki inanon tao teuana te ririki, te tokanikai nakon tangiran te kamatebwai iaon booki aika tabu inanon maiuna.⁷

E aki toki Beretitenti Kimball n anga reirei man booki aika tabu. “I tuangiira ni kabane bwa ti na tuoi mwiin ara kekeiaki man booki aika tabu ma te koaua. Bon te bwai ae kakaraoaki bwa ti na ururing tabeua kiibu man booki aika tabu, n ara iango, bwa ti aonga ni kai uring, bwa aonga ni karekea te iango ao ngkoa ti rangin n atatai iaon te euangkerio. Ibukin aei, ae uarereken am atatai e kona n riki bwa te kangaanga ni koaua. I kakoaua bwa ngaira ni kabane, ni maiura n tabetai, ti riai ni ukoukora kanoan booki aika tabu bon iroura—tiaki ti n te taina, ma ukoukoria n taainako.”⁸

“I kunea bwa ngkana I aki rangin n tabe ma au reitaki ma te Atua ao ngkana akea te taninga n ongo mai iroun te Atua ao akea te bwana ae taetae mai iroun te Atua, bwa I kakiro nako. Ngkana I kabanea au tai ni wareware ni booki aika tabu ao e na uarereke te marena ao te tamnei e na oki. I kunea bwa I rangi n tangiriia riki naake I riai n tangiriia ma nanou, au iango ao korakorau ni kabane, ao n tangiriia riki, I kunea bwa e rangin ni beebete riki irakin aia reirei.”⁹

N tain kawaran ana tabo n taromauri te Ekaretia, ao e noori tabeua kaoa ni bai aika beeba Beretitenti Kimball iaontano n te tabo n nako tinaniku. E karenakoi ao imwiina e kaitiaka te tabo n tebo bai. Te mataniwi n te tabo anne e rangin ni kukurei n te katooto aei ibukin te tararua ao te karinerine are e a manga reireiniia iai tabeman ni kaota riki te karinerine nakon kateitei n te Ekaretia ao bwaai riki tabeua aika tabu.¹⁰

E reirei Beretitenti Kimball:

“N taainako, imwain ao imwiin taian bootaki, ao ana bobotia ni kurubu aika uarereke kaain te Ekaretia n te umwantabu ni uaia ni marooro ni kaoti kukureia. Tabeman a taraa ni kaota te nano n aki karinerine ma e bon aki koaua bukina bwa ngaira aomata aika ti tangira ao te Taabati bon te tai ae tamaroa ibukin te kakawari, te reitaki ni iraorao, ao te tai ni kaitibo ma aomata aika boou. A riai kaaro ni kaota te katooto ibukiia aia utu man karaoan aia mwamwananga n te tabo teuana ae mataata mani bubura ke n taabo tabeua itinanikun te umwantabu imwain ke imwiin te taromauri. Imwiin te taromauri ao a kona aomata ni uota tamnein te taromauri nakon mweengaia man maroroakin inanon mweengaia te iango, nambwan te anene, ke bwaai riki tabeua aika raraoi ibukin te taromauri ma aia ataei.”¹¹

“Ti riai ni uringa bwa te karinerine tiaki te bwai ae kananokawaki, katei aika ti karekei n te Taabati. Te karinerine ni koaua bon te kukurei, n ikotaki ma te tangira, te karinerine, te kakatonga, ao maakan te Atua. Bon te katei ae riai n riki bwa iteran maiura. Ni koauana, ao Aomata Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira a riai n ataaki bwa aomata aika a rangin ni karinerine ni kabutaa te aonaaba.”¹²

Inanon te ririki 1940 ae a tia n nako, Unimwaane Spencer W. Kimball, te Abotoro ngaia ni moa man te ririki 1943, e taonaki n aorakin te buroo aika kakaokoro. Inanon ana tai ni kamarurungnga, ao e tiku ma raoraona i New Mexico. Ana maekatiin te Ekaretia are imwiina e a manga kaoka te bwai are e riki ngke e mena ikekei:

“Te ingabong teuana inanon ana tai n tiku ni kamarurungnga, e kuneaki bwa ana kainiwene, Unimwaane Kimball akea kaaina. N aia iango ao a taku bwa e nako n nakonako n te ingabong anne ao e na oki imwain tain te amwarake n te ingabong, ao ana tia ibuobuoki a karaoi tabeia. Ma ngke e aki okioki ngke e a bo 10 n te moaningabong anne ao a moanna n raraoma. E moanaki te kakae.

“Ma e kuneaki imwiina tabeua te maire n nako iaan te kai. E wene irarikina ana Bwaibwara, man uki nakon kabanean mwakoron Ioane. A matu matana, ao ngke a roko irarikina taan kakae ao e bon tiku ni nnena are a moa n noria iai.

“A kautia ni bwanaia aika kakamaaku, ma, ngke e tabeka atuna ao a kona n noori raan ni mata iaon tabana. E kaekai aia titiraki, ni kangai, ‘[Nimaua] te ririki n nako ao n te bong aei I a weteaki bwa ana Abotoro te Uea Iesu Kristo, ao I ti tangiria ni kabanea au bong ma Ngaia man riki bwa Ana tia kakoaua.’”¹³

Ngkai ngaia ana tia kakoaua Kristo ae onoti, e kaota ana kakoaua Beretitenti Kimball ngke e angareirei iaon taekan te Tia Kamaiu:

“O, I tangira te Uea Iesu Kristo,” e taku. “Au kantaninga bwa N na tei imatana ma ni kakoaua te bwai ae I taekinna ao au tangira ae korakora. I tangiria ni maeka ni kaan ma ngaia. I tangiria ni kaan riki n arona, ao au tataro bwa e na buokiira n tatabemaniira nako te Uea n aron are e taekinna nakoia ana reirei Nibwaite, ‘Ngaia are aekan aomata raa ngkami?’ ao e kaeka oin ana titiraki man taku, ‘kam na riki n ai arou.’ (3 Nibwaai 27:27.)”¹⁴

“Ngkana ti tabe ni iangoa ana mwakuri ni ibuobuoki te Uea Iesu Kristo ao marakina ae korakora ibukira, ao ti na bon karawawataaki ngkana ti aki butimwaia ma ti na bon kona ni karaoia man ara konabwai. E rawawata ao e mate ibukira, ngaia ae ngkana tiaki rairinanora, ni kabane marakina ma rawawatana a na bon aki bongana.”¹⁵

“Ngkana e rikirake otara bwa tera ae riki n tain maiun Iesu te I-Natareta i Ketetemwane ao iaon Karewari, ao e na tamaroa naba ara kona n ata kakaawakin te anganano ao te aki iangoiko n ti ngkoe inanon maium.”¹⁶

E bae tangaroana n te tabo ni wanikiba ibukin te angibuaka, te tina ae kairake ma natina te aine ae uoua ana ririki ae a maan n tataninga n te rain ae ananau i nanon tabeua te aoa ni kataia ni karekea aia wanikiba n oki nakon mweengaia. E a rang ni kua man kiriwe nanon te ataei, ma te tina, ae bikoukou e aki kona n tabeka natina, bwa e na kona ni bwaka natina are i birotona, ngaia are e bon aki tabeka natina. E tuangaki iroun te taokita te tina aei bwa e naaki tabeka te ataei ae uoua ana ririki ma ti ngkana e bon riai. E ongo buaka te aine taeka n totoko mai irouia aomata aika irarikina ngke e tabe ni kokooka natina ae tang ni waena ni karokoa n te rain. Akea ae anga ana ibuobuoki. Ma, e uringa te aine imwiina, “bwa iai ae nakonako ni kawariia, ma te mata n nanoanga man taku, ‘Iai te bwai ae I kona ni buokiko iai?’ Ma te nano ni kakaitau ao I butimwaea ana ibuobuoki. E tabeka natiu te aine ae mai ikeike n tang mai iaon te burooa (floor) ae mwaitorotoro ao e rabwatia ngke tabe n toroba nukana. E titirakinna ngkana e kona ni kanta te kam. Ngke e a rau, e uouotia ao e taetae nakoia aomata aika tei i moan te rain, ni kaota aron kainnanoan aia ibuobuoki. E taraa n ae e butimwaeaki ana bubuti ngaia are e a waerake nakon te kaaunta ibukin te tiketi [imoan te rain] ao e karaoi babaire ibukiu bwa N na katokaaki n te wanikiba are e nang kibanako. E iriira nakon te kaintekateka, ni marooro teutana ni karokoa te tai are e a bon kakoaua iai bwa n nang bon marurung raoi. E a toua nako kawaina. Tao teuana te wiiki imwiina I noora tamnein te Abotoro Spencer W Kimball ao I kina bwa boni ngaia te iruwa are I nooria n te marae ni wanikiba.”¹⁷

Man ana katooto n ana mwakuri n anganano aika mwaiti nakoia tabeman ni kaota tabeaiangana n te moan tua aei, e reirei Beretitenti Kimball:

“E bon tabeakiniira te Atua, ao e tararuaira. Ma karaoan aei bon rinanon te aomata temanna ae e kona ni kaitarai kainnanora. Ma ngaia ae, e kakaawaki riki bwa ti na ibuoibuoki imarenara n te abanuea. Aomata inanon te Ekaretia a kainanoi kakorakorakiia bon imarenaia, aia boutoka, aia kairiiri n aia bootaki taan onimaki bwa e aonga n riki bwa te bootaki ae ti teuana irouia taan reirei. N Doctrine ao Covenants ti wareka iai aron kakaawakin buokaia aika mamaara, kaungakiia aika a mamaara, ao kakorakoraakin bubuaniwae aika mamaara. (Tara D&C 81:5) N taainako, ara mwakuri n ibuobuoki iai inanona kaunganano aika bebete ke ibuobuoki ni kabwarabae mwakuri ni kabwarabae, ma tera te kakukurei ae kona n reke man te mwakuri ni kabwarabae nakon te bwai ae uarereke ae ko karaoia ma nanom ni koaua!”¹⁸

“Te mwakuri ni ibuobuoki nakoia aomata e kaotaira ao e kakukureia te maiu aei ngkai ti tabe ni kakatauraoi ni maeka nakon te aonaaba ae raoiroi riki. Bon man te mwakuri n ibuobuoki aei ao ti kona iai n reiakinna bwa tina kangaa ni karaoa te mwakuri ni ibuobuoki. Ngkana ti kabaeaki bwa ti na ibuobuoki nakoia raora, tiaki ti ara mwakuri ae e na buokiia, ma ti kabebeteaki naba n ara kangaanga. Ngkana ti katabeira riki ma aomata tabeman, ao e na uarereke riki ara tai n tabeakin arora! I nukan mwakuri ni kakai iaon te ibuobuoki, ao iai ana berita Iesu bwa ane e kabua maiuna ibukina, ao e na boni karekea! [Tara Mataio 10:39.]

“Tiaki n ae tina ti ‘karekei’ koauan taian kairi mai iroun te Atua inanon maiura, ma ngkana e mwaiti ara mwakuri n ibuobuoki nakoia raora ni kawai aika riai, ao ai bon mwaitin naba te bwai ae kakaawaki ae na karekea tamneira. Tina riki bwa aomata aika ti rang ni bongana riki ngkana ti buokiia raora tabeman. Tina rang ni kakaawaki riki ngkana ti buokia raora tabeman—e koaua, ae rangin ni bebete ‘kakaeakira’ bukina bwa e rangin ni mwaiti riki te bwai ae ti kona ni kakaea ibukira!”¹⁹

N te tabo n amwarake n te outeero i Quito, Ecuador, Unimwaane Spencer W Kimball man aia Kooram Abotoro aika tengaun ma uoman e tekateka ma te kurubu aika kainaki irouia aman mitinare. Imwin otanakin te kariki ao te miriki, Unimwaane Kimball e titirakina te touati bwa iai natina. E kaeka te touati ao e taku iai natina te mwaane. E a manga taku riki Unimwaane Kimball, “E na kamarurungnga n te kariki ao te miriki, ma e na rang ni marurung riki ngkana ko reireiniia te rabakau ae a na anganna ataeinimwaane aikai.” E tara n nanououa te touati ni kaekaan te rongorongo aei. E kaotia te Unimwaane Kimball bwa ataei ni mwaane ake e nanonna bon mitinare ake a tataekina ana euangkerio Iesu Kristo. E taku te touati bwa e rang ni kan ongora nakon aia reirei. ²⁰

E koaua ae bon te aomata ni mwamwakuri ngke e karaoi mwakuri ni mitinare, e taku Beretitenti Kimball:

“I namakinna bwa e a tia te Uea, n te kawai ae bwainaki ma raoraora ao ake kinaia raoi, a mwaiti mai ibuakoia ae a tauraoi n rin n ana Ekaretia. Ti tuangkami bwa kam na tataro ibukiia aomata aikanne ao butiia te Uea bwa e na buokiko ni kaotaiia n te euangkerio.”²¹

“Iai te kukune n tamnei n aron karaoan mwakuri ni mitinare, karekeaia taan kan reireinaki, raonakiia mitinare n aia tai n anga reirei. E bon rangin ni kakukurei ao man kona n reke iai kaniwangam. Te aua, te mwakuri, te nakonako ni kakae, a bane ni bongana ngkana temanna e kakoaua te rairannano ao te onimaki ao te nano ni kan bwabetitoaki.”²²

“Tariu ao mwaneu, tera ngke ti karaoa ara kabanea ni kona. Ni karaoi ma nanora ni koaua ma katabeakira n reirei taekan te euangkerio nakoia tabeman? Ti tauraoi ni mwakuri korakora? Ni karababa ara taratara?”²³

Bon te karo ae tatangiraki Beretitenti Kimball. E taku natina Edward: “E aki toki ni kakaota ana tangira tamau. I ataia bwa e tangirai.” E uringa te tai teuana Edward ngke ngaia ao tamana a ira te bootaki n nebonebo n te Salt Lake Tembora: “Ngaa ma ngaa mwaane ake a mena ikekei. Ao ngke e a toki te bootaki, [tamau] e kunea te tabo are I anene iai n te kuaea. Ngke e nang otinako, e kawarai, e tauai ma ni kitinai.”²⁴

Man ana kakoaua are e nako man kabin nanona, e reirei Beretitenti Kimball:

“Tao ai manra n nako ngke ko anaia natim, n aki tabe ma roroia, ni baim man tuangiia bwa ko tangiriia ao man kukurei bwa a na riki bwa raom n aki toki?”²⁵

“Te Atua bon Tamara. E tangiriira. E kabanea angiin korakorana n reireiniira, ao ti riai n ira Ana katooto ao man tangiriia raoi natira mani kairiia n te kororaoi.”²⁶

“Mweengan raoi te Aomata Ae Itiaki Ni Boong Aika Kaitira bon te tabo ni katantan man taian angibuaka ao kangaangan bwain te maiu aei. Te Tamnei e bungiaki man kakorakoraaki ngkana ti tataro ni katoa bong, kamatebwai man booki aika tabu, maroroakin booki aika tabu ni mweengam ao waaki ni kukurei riki tabeua, bootaki n te tairiki, reirei n te utu, te mwakuri ao te takakaro ni kabane, ibuobuoki imarenara, ao tibwauaan te euangkerio ma kaain rarikira. E reke naba te Tamnei man ara mwakuri n nanorinano, n akoi, ao ni kakabwarabure imarenara ao ni bwain reirei man te euangkerio n te bootaki ni kamronron inanon te utu. Te mweenga bon te tabo are ti karekea iai te rabakau ao te ataibwai iaon kokoauan te euangkerio, reirei ao maiuakinan koauan te euangkerio ni kabane.”²⁷

E kauringiira ni maiuna ao n ana reirei Beretitenti Kimball bwa ti na kamwakura te atatai n te euangkerio, ao ti kunea te kauring riki ibukin kakaawakin bitaki aika uarereke man kakaawaki n aron ae karaoaki nakon te anene n te Moanrinan ae tangiraki “Ngai natin te Atua” (Anene, no. 301). N aron moan koreana n te ririki 1957, e toki te anene ma taekana aikai: “Reireinai bwaai aika N na riai n atai bwa I aonga ni maeka mangaia n te taina.” Tabeua te tai imwiina, Unimwaane Kimball, kaain ngkoa te Kooram n te Tengaun ma Uoman, e kataua bwa e na bitaki teuana te taeka man te kabanea n rain. Ngkai e a toki te anene, “Reireinai bwaai aika N na riai ni karaoi bwa I aonga ni maeka ma ngaia n te taina.”²⁸

Taekan te anene e kabwarabwara raoi ni kakimototoa rongorongon maiun ao ana reirei Beretitenti Kimball. E reirei n te taeka ao n te katooto, bwaai aika ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni maeka ma Tamara are i Karawa teuana te tai. Ngkana ti na ira ana reirei te euangkerio—ni karaoi bwaai aika ti riai ni karaoi—aio ana berita ni burabeti Beretitenti Kimball: “E na kaukaki te auti ni kaubwai ae kakukurei nakoia ake a maiuakina ana euangkerio Iesu Kristo n arona n itiaki ao ni bebete… . Koauan karekean te kabanea ni kakukurei, koauan te maiu ae kororaoi ikai ao te karietataki ao te maiu are akea tokina, e na reke nakoia naake a tia ni baireia bwa a na maiuakina te maiu ae rau ma ana euangkerio Iesu Kristo—ao man teimatoa n te maiu are a tia ni baireia.”²⁹