Na Matabete— E dua na iSolisoli Tabu

iVakatakilakila

Kemuni na taciqu, eda soqoni vata ena yakavi nikua e dua na ilawalawa qaqa ni matabete, eke ena Vale ni Koniferedi, ka vakakina ena veivanua e veiyasai vuravura. Au doka na gauna vinaka e soli vei au meu vosa kina vei kemuni. Au masulaka na veivakauqeti ni Turaga me na tubera na noqu vakanananu ka vakauqeta na noqu vosa.

Ena vica na macawa sa oti, niu vakananuma tiko vakabibi na ka meu tukuna vei kemuni ena bogi nikua, au a taleva tale tiko kina vakawasoma ena noqu vakananuma na veivakalougatataki e noda ni da sa lewe ni matabete tabu ni Kalou. Ni da raica na vuravura taucoko, kei na iwiliwili ni tamata era tawana e sivia na 6 1/2 na bilioni, eda vakila ni da wilivata ka da lewena e dua na ilawalawa lailai, digitaki. Oi keda ka da lewena na matabete eda, ena vosa nei Pita na iApositolo, “Na itabatamata digitaki, a matabete vakaturaga.”¹

E vakamacalataka na matabete ko Peresitedi Joseph F. Smith me “na kaukauwa ni Kalou e lesi vua na tamata me cakacaka kina e vuravura ena nodra vakabulai na matavuvale ni kawatamata, … me ra vosataka kina na [tagane] na loma ni Kalou me vaka ke ra tiko eke na agilosi me ra vosataka vakaira; sai koya era vakaukauwataki kina na tagane me ra vauca e vuravura ena vauci mai lomalagi, ka sereka e vuravura ena sereki mai lomalagi.” E tomana ko Peresitedi Smith, “[Na matabete] e vakalou, ia e dodonu me vakalou na nodra taura na tamata.”²

Kemuni na taciqu, na matabete e dua na isolisoli ka kauta vata mai e sega walega ni veivakalougataki uasivi ia e vakatalega kina na itavi bibi. E noda itavi me da bulataka tu ga na bula e kilikili kaya na matabete eda lewena. Eda bula donuya e dua na gauna ka wavokiti keda tu e levu na ka ka nakiti me bacani keda ki na veisalatu me muataki keda ki na noda vakarusai. Me levei na veisalatu oqori e gadrevi na inaki dei kei na yalodei.

E wili na yalodei. Na dina oqo e a lako mai vei au ena dua na sala makare ka veivakayavalati ena vica vata na yabaki sa oti. Au a veiqaravi tiko vakabisopi ena gauna ko ya. E a vakayacori tiko na neitou koniferedi raraba ni iteki ena Olo ni Soqoni ena Lomanibai ni Valetabu e Salt Lake City. Me veisautaki na mataveiliutaki ni neitou iteki. Eratou vakarautaka tiko na sere kei na ivakatagi ni koniferedi na Matabete i Eroni, oka kina na lewe ni matabisopi. Ni lagati oti na imatai ni sere, e duri yani ki na itutu ni vunau ko Peresitedi Joseph Fielding Smith, na neitou vulagi ena koniferedi, ka wilika na yacadratou na mataveiliutaki vou ni iteki me ra laveligataki ni veitokoni. E qai cavuta ni ko Percy Fetzer, na neitou peresitedi vou ni iteki, kei John Burt, na imatai ni daunivakasala— ka rau a sa daunivakasala ruarua oti ena mataveiliutaki vakaperesitedi e liu—ka sa tukuni oti vei rau nodrau ilesilesi vou ni bera ni tekivu na koniferedi. Ia, e vakaraitaka ni koi au kau sa kacivi meu karua ni daunivakasala ena mataveiliutaki vou vakaperesitedi au a sa sega ni kila na veikacivi ko ya ka au qai rogoca ena imatai ni gauna ena gauna e kacivaki kina na yacaqu me tokoni. E qai kacivaka ko Peresitedi Smith, “Kevaka e sa duavata ki na veikacivi oqo ko Baraca Monson me dua na daunivakasala ena mataveiliutaki ni iteki, ena ka marautaki me da rogoci koya ena gauna oqo.”

Niu tucake tu ena itutu ni vunau kau rai yani ki na ivavakoso levu oqo, au nanuma na sere keimami a se qai lagata oti. E baleta na Vosa ni Vuku ka kena iulutaga na, “Mo Yalodei, Noqu Tagane, mo Tukuna Sega.” Ena siga ko ya au digia me iulutaga ni noqu sa ciqoma, “Mo Yalodei, Noqu Tagane, mo Tukuna Io.” Na veikacivi ni yalodei e dau lako mai vei keda yadua—na yalodei me da tudei ki na noda vakabauta, na yalodei me da vakayacora kina na noda ilesilesi, na yalodei me da doka na noda matabete.

E vei na vanua eda lako kina, e lako vata kei keda na noda matabete. Eda tucake tu beka ena “vanua tabu”?³ E kaya ko Peresitedi J. Reuben Clark Jr., ka vakayabaki na nona veiqaravi vakadaunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada: “Na Matabete e sega ni vaka na isulu mo daramaka ka luvata… . Me vakatau vei keda, [sai koya] e dua na edaumeni tawamudu.” E tomana: “Kevaka e tu dina vei keda … na kila deivaki vaka ko ya … ni da sega ni rawa ni biuta vakatikitiki tu [na matabete], ka da na saumi taro vua na Kalou ke da [vakarogorogocataka], ena maroroi keda mai na noda vakayacora e levu na ka, maroroi keda mai na noda veilakoyaki ki na levu sara na vanua. Kevaka, ena veigauna kece eda tekivu me da gole tani mai na sala dodonu ka qiqo, ka da nanuma mai, ‘Au kauta tiko oqo na noqu Matabete. Meu vakayacora beka?’ ena sega ni dede na noda cakacakataka me da lesu tale ki na sala dodonu ka qiqo.”⁴

E kaya o Peresitedi Spencer W. Kimball, “E sega ni vakaiyalayala na kaukauwa ni matabete ko ni taura tu. Ko ni yalana kevaka ko ni sega ni bula veiyaloni kei na Yalo ni Turaga ka ko na yalani iko ena kaukauwa ko vakayagataka mo cakacaka kina.” ⁵

Kemuni na taciqu lewe ni matabete—mai vei koya e gone duadua kivei koya e qase sara—ko sa bulataka tiko li na nomu bula me vaka e gadreva na Turaga? Ko ni sa kilikili li mo ni lewena na matabete ni Kalou? Ke o sega tiko, vakayacora na nomu vakatulewa eke, edaidai, vakasoqona na yalodei e gadrevi mo kilikili kina, ka tekivuna na veisau e yaga me rawa kina na nomu bula me vaka na bula e dodonu me vakakina. Me da taqomaki ena ilakolako ni bula oqo, eda gadreva na veidusimaki ni daunisoko tawamudu—ko Jiova sa cecere sara mada ga. Kevaka eda cakava tiko na cakacaka ni Turaga, sa noda ivotavota dodonu na veivuke ni Turaga.

Na Nona veivuke e sa yaco mai vei au ena veigauna ena noqu bula kece. Ni vakarau oti tiko na iKarua ni iValu Levu, au sa yacova na yabaki 18 kau tabaki meu italatalaqase—ni vo e dua na macawa meu biubiu ki na mataivalu e wai. E a mai veitalatala vei au ena siteseni ni sitimanivanua e dua na lewe ni matabisopi ena neitou tabanalevu. Ena gauna ni vakavodo, sa qai solia mai ki ligaqu e dua na ivola kau vakaraitaka tiko yani oqo vei kemuni ena bogi nikua. Na yacana: Na iVolavakarau ni Daukaulotu. Au dredre kau tukuna, “Au na tiko ena mataivalu e wai—sega ena kaulotu.” E sauma mai, “Kauta mada ga. De na qai yaga.”

E qai vakakina. Ena gauna ni vakatovotovo taumada e vakasalataki keimami na neimami iliuliu ni kabani na ivakarau vinaka me tawani kina na neimami isulu ena kato levu ni dausoko. E qai veivakasalataki, “Ke tiko e dua na ka kaukauwa, tutuiva balavu ka tautauvata e ya rua na tutuna (rectangular) ka rawa ni biu ena boto ni kato ko ya, era na tuvai vakavinaka ka dei na nomu isulu.” Au vakananuma, “Au na raica mai vei e dua na ka kaukauwa, tutuiva balavu (rectangular)?” E vakasauri sara na noqu nanuma na tutuiva balavu (rectangular) dodonu—Na iVolavakarau ni Daukaulotu. Au a vakayagataka ekea me 12 na macawa ena boto ni kato ni dausoko.

Na bogi ni bera na neimami gade ni Kirisimasi, na neimami vakanananu, e vaka ga na kena ivakarau, tu sara mai ena neimami dui vuvale. E vakanomodi na bareki. E vakasauri au vakila ni noqu itokani ka davo taravi au—e lewe ni Lotu, o Leland Merrill—e vutugu tiko ena mosi. Au taroga yani, “E vakacava, Merrill?”

E sauma mai, “Au tauvimate. Au tauvimate saraga vakalevu.”

Au vakasalataki koya me lako ki na valeniwai ni mataivalu, ia e sauma mai ni kila ni na tarova na nona tiko kei na nona vuvale ena Kirisimasi oqori. Au qai vakatura me tiko lo me keirau kua ni vakayadrati ira kece kina ena bareki.

E toso tiko na auwa; e tubu cake na nona vutugu. Ena gauna ko ya, ena taqaya, e vakasolokakana, “Monson, o sega beka ni italatalaqase?” Au vakadonuya yani, ka vakamamasu mai o koya, “Solia vei au e dua na veivakalougatataki.”

Au vakila vakalevu niu se bera ni solia vakadua e dua na veivakalougatataki. Au se sega ni ciqoma e dua na veivakalougatataki vaka ko ya; au se bera ni raica me dua na veivakalougatataki me soli. Na noqu masu vua na Kalou e a kere veivuke. E gole mai na kena isau: “Rai e boto ni kato ni dausoko.” Ka vakakina, ena 2 na kaloko ena mataka lailai au sovara na iusana ni noqu kato ki na fuloa. Au qai kauta ki na rarama ni bogi na ka kaukauwa, tutuiva ko ya, Na iVolavakarau ni Daukaulotu, ka wilika me vakalougatataki vakacava e dua e tauvimate. Ena matadra e rauta e 120 na kai waqa lomatarotaro, au ia na veivakalougatataki. Ni bera niu tawana lesu tale na noqu iyaya, sa moce vaka e dua na gone, ko Leland Merrill.

Ena mataka ka tarava, e matadredredre mai vei au ko Merrill ka kaya, “Monson, au marau ni ko taura tu na matabete!” E sivita sara yani na nona marau na noqu vakavinavinaka. Na nona marau —na vakavinavinaka sega walega ni baleta na matabete ia ena kilikili meu ciqoma na veivuke au gadreva ena dua na gauna e gadrevi vakalevu kina ka vakatovotovotaka na kaukauwa ni matabete.

Kemuni na taciqu, e tukuna na noda Turaga ka noda iVakabula, “Mo lako mai, mo muri au.”⁶ Ni da ciqoma na Nona veisureti ka muria na we ni yavana, ena vakadodonutaka na noda ilakolako.

Au vakila na mataqali veidusimaki vaka ko ya, ena Epereli, 2000. Au a taura e dua na qiri mai vei Rosa Salas Gifford, e dua kau sega ni kila. E vakamacalataka ni rau gade mai Costa Rica na nona itubutubu me vica ga na vula ka vo e dua na macawa na nona qiri au mai a laki laurai vakavuniwai ko Bernardo Agusto Salas, na tamana, ka sa tauva tiko na kenisa ni liva. E vakaraitaka ni ra sa tukutuku na vuniwai vei iratou na matavuvale ni na bula tiko ko tamana me vica ga na siga. E nona gagadre levu ko tamana, e vakamacalataka, me sotavi au ni bera ni mate. E solia mai na vanua e tiko kina ka kerea ke rawa niu gole yani ki na nona vale e Salt Lake City meu laki sikova na tamana.

Baleta na bose kei na itavi, e a sa via bera na noqu qai biuta yani na valenivolavola. Au sega ni mani lako vakadodonu ki vale, au mani vakauqeti meu draiva sobu ki na ceva meu sikovi Baraca Salas ena yakavi sara ga ko ya. Mai na ilavelave ni itikotiko e ligaqu, au saga meu vakasaqara na nona itikotiko. Ena gaunisala osooso kei na karobo, au draiva sivita na vanua e dodonu me tiko kina na gaunisala ki na nona itikotiko. Au sega ni raica rawa e dua na ka. Ia au sega ni dau sorosoro rawarawa. Au draiva wavokita na veivale kau lesu tale. Sa sega ga ni dua na ka. Au saga vakadua tale ka sa sega ga ni dua na ivakatakilakila ni gaunisala. Au vakasamataka ni sa vakataudeitaki meu sa mua lesu ki vale. Au sa saga e dua na sasaga qaqa ka sega ni rawa ni kunea na itikotiko. Ia, au kere veivuke ena dua na masu lo. Na veivakauqeti e lako mai ni dodonu meu curuma yani na vanua mai na muana e veibasai. Au draiva vakayawa toka ka vagolea lesu na motoka meu sa tiko oqo ena yasa ni gaunisala kadua. Ena noqu goleva na mua oqo, e galala vinaka cake na gaunisala. Niu volekata tale yani na vanua ko ya, au rawa ni raica, ena cina buwawa, e dua na vakatakilakila ni gaunisala ka sa vakabalei tu— ka davo tu e tutuna ena yasa ni gaunisala—kei na dua na gaunisala sega ni laurai vinaka, tubua e vakadodonu tiko ki na dua na vale lailai ka tu taudua ga, ena itikotiko lailai ka yawa toka mai na gaunisala levu. Niu draiva yani ki na veivale, e dua na gone yalewa lailai vakaivinivo vulavula e yalovi au mai, kau kila sara niu sa kunei iratou na matavuvale.

Au vakacurumi ki vale ka curu ki na rumu e davo koto kina ko Baraca Salas. Eratou wavokita toka na nona idavodavo e tolu na luvena yalewa kei na dua na vugona (son-in-law), ka vakakina ko Sisita Salas. Eratou lako kece mai Costa Rica ka vakavo ga na vugona. E vakaraitaki ena irairai kei Baraca Salas na bibi ni nona ituvaki. E dua na tiki ni sulu suasua ka sa tasere tu na muana—e sega ni tauwelu se tauwelu ni mata ia e dua na tiki ni sulu suasua ka sa tataseresere tu na muana— e biu toka e yadrena ka vakabibitaka toka na malumalumu ni nodratou ituvaki vakailavo na matavuvale.

Ena veicikevi, e dolava na matana ko Baraca Salas, ka dua na matadredredre malumalumu e laurai mai na tebenigusuna niu taura cake na ligana. Au vosa ka kaya, “Au sa lako mai oqo meu sotavi iko.” E tonawanawa na dui matai keirau.

Au taroga se ratou vinakata meu vakalougatataki koya, ia eratou sauma kece mai ena io. Me vaka ni sega ni lewe ni matabete o vugona (son-in-law), au sa cakacaka taudua ga meu solia vua e dua na veivakalougatataki vakabete. E taladrodro na vosa ena veidusimaki ni Yalo ni Turaga. Au okata na vosa ni iVakabula e laurai ena Vunau kei na Veiyalayalati, wase 84, tikina e 88: “Niu sa lako vata kei kemudou. Au na tiko e yasamudou e matau kau na tiko talega e yasamudou imawi, na noqu Yalotabu ena tiko e yalomudou, era na vakavolivoliti kemudou na noqu agilosi, ka laveti kemudou cake.” Ni oti na veivakalougatataki, au wasea eso na vosa ni veivakacegui vei iratou na lewe ni matavuvale yalorarawa. Au tuvana vakavinaka na noqu vosa me ratou kila vinaka na noqu vosa Vakavalagi. Ka qai, ena vosa vaka-Sipeni vakaiyalayala ga au kila toka, au vakaraitaka vei iratou niu lomani iratou ka na vakalougatataki iratou na Tamadratou Vakalomalagi.

Au kerea na iVolatabu ni matavuvale ka vagolei iratou ki na ika 3 ni Joni, tikina e 4: “Sa ka levu na noqu reki ena vuku ni ka e duabauga oqo, sa rogoca era muria na dina ko ira na luvequ.” Au tukuna vei iratou, “Na ka oqo ena vinakata ko watimu kei tamamudou mo dou nanuma ni vakarau tiko me biuta na bula vakavuravura oqo.”

Ena kena drodro sobu tu mai na wai ni matana, e qai kerea na watina daulomani ko Baraca Salas meu vola na iwase ni ivola ni ivolanikalou au se qai wasea vata kei iratou me rawa ni ratou wilika tale na lewe ni matavuvale. Me vaka e sega na pepa meu volavola kina, e a taura mai na loma ni nona pausi ko Sisita Salas e dua na tiki ni pepa lailai. Niu taura mai vua, au kunea ni risiti ni ikatini. E uqeti na utoqu niu qai kila o ya, e dina ga ni ratou sotava na dredre vakailavo, ia eratou sauma na nodratou ikatini ena yalodina.

Ni oti e dua na veitalatala vakaciriloloma, eratou tomani au ki na noqu motoka. Niu draiva ka vakanaulu ki vale, au vakasamataka na yalo uasivi keitou vakila. Au sotava, talega, me vaka e dau vakalevu e liu, e dua na yalo ni vakavinavinaka ni a sauma mai vei au na Tamada Vakalomalagi na nona masu e dua tani tale na tamata.

Kemuni na taciqu, me da nanuma tikoga ni matabete ni Kalou eda lewena e isolisoli vakalou ka kauta mai vei keda kei ira eda qarava na veivakalougatataki vakalomalagi. Me da rawa mada ga, ena vanua cava ga eda tiko kina, doka ka maroroya na matabete ko ya. Me da vakaitavi tiko mada ga ena cakacaka ni Turaga, me noda ivotavota tikoga kina na veivuke ni Turaga.

E dua na ivalu me baleta na yalo ni tamata e valuti tiko—nomu kei na noqu. E toso tikoga ka sega ni vakaberaberataki. E matata tu na veikacivi ni Turaga vei iko kei au ka vakakina vei ira na matabete e veivanua kece: “Raica sa kilikili kina tamata yadua, me vulica ka kila na nona itavi, io me vakayacora ena yalodina na itavi ni ilesilesi, sa digitaki kina.”⁷

Me tu mada ga vei keda na yalodei me da cakava vakakina, au masulaka, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.