Laipelí
Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí


ʻĪmisi
Ko hono maʻu ʻe Siosefa Sāmita e lakanga fakataulaʻeikí

Ako ʻo e Tokāteliné

Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

Vakai Fakalūkufuá

ʻI he ʻi māmani ʻa Sīsū Kalaisí, naʻá Ne fokotuʻu Hono Siasí pea foaki e lakanga fakataulaʻeikí ki Heʻene Kau ʻAposetoló, ʻa ia ko e mālohi ke ngāue ʻi Hono huafá (vakai, Luke 9:1–2). Hili Hono Tutukí mo e pekia ʻo ʻEne Kau ʻAposetoló, naʻe ʻave e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo hono kakato ʻo e ongoongoleleí mei he māmaní koeʻuhi ko e faiangahalá mo hono fakafisingaʻi e moʻoní (vakai, 2 Tesalonika 2:1–3).

Naʻe fakafoki mai ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻa e ongoongoleleí ki he māmaní ʻi he 1800 tupú ʻo fakafou ʻi he Palōfita ko Siosefa Sāmitá. ʻOku kau ʻi hono Fakafoki Mai ko ʻení ʻa hono fakafoki mai ʻo e mālohi mo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Lolotonga e ngāue ʻa Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ki hono liliu ʻo e Tohi ʻa Molomoná, naʻá na lau fekauʻaki mo e papitaiso ki he fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá. ʻI he ʻaho 15 ʻo Mē ʻo e 1829, naʻá na ʻalu ai ki ha vaoʻakau ofi ki he ʻapi ʻo Siosefá ʻi Hāmoni, Penisilivēnia, ʻo lotu fekauʻaki mo e meʻa ne na akó.

ʻI he tali ki heʻena lotú, naʻe hā mai ʻa Sione Papitaiso ʻi he fakahinohino ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, peá ne foaki kiate kinaua ʻa e Lakanga Fakataulaʻeiki ʻo ʻĒloné, ʻo ne pehē “ʻI he huafa ʻo e Mīsaiá, ʻoku ou foaki kiate kimoua, ʻa hoku ongo kaungā-tamaioʻeiki, ʻa e Lakanga Fakataulaʻeiki ʻo ʻĒloné, ʻa ia ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e tauhi mai ʻa e kau ʻāngeló, pea mo e ongoongolelei ʻo e fakatomalá, pea mo e papitaiso ʻi he fakauku ke fakamolemole ʻa e ngaahi angahalá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 13:1). Hili e ngaahi fakahinohino ʻa Sioné, naʻe fepapitaisoʻaki mo fefakanofoʻaki ʻa Siosefa mo ʻŌliva ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné (vakai, Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:68–72.)

Hili ha vahaʻa taimi mei he hā ʻa Sione Papitaisó, naʻe toe hā mai foki mo e Kau ʻAposetolo fakakuongamuʻa ko Pita, Sēmisi, mo Sioné kia Siosefa mo ʻŌliva, ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa Sīsū Kalaisí, pea foaki kiate kinaua ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 128:20). “ʻOku maʻu ʻe he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻa e totonu ʻo e lakanga fakapalesitení, pea ʻokú ne maʻu ʻa e mālohi mo e mafai ki he ngaahi lakanga kotoa pē ʻi he siasí ʻi he ngaahi kuonga kotoa pē ʻo e māmaní, ke fakahoko ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:8). ʻI he toe ʻi māmani ʻa e mafai ko ʻení, ʻe lava leva ke toe fakafoki kakato mai e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí.

Naʻe fakafoki mai mo ha toe ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he ʻaho 3 ʻo ʻEpeleli 1836, ko ha konga ia ʻo e hokohoko atu hono fakafoki maí. Naʻe hā e kau palōfita fakakuongamuʻa ko Mōsese, ʻIlaiase, mo ʻIlaisiā kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautele ʻi he Temipale Ketilaní pea tuku e ngaahi kī ʻo honau ngaahi kuonga fakakosipelí kiate kinaua. Naʻe ʻomi ʻe Mōsese ʻa e ngaahi kī ʻo hono tānaki ʻo ʻIsilelí. Naʻe fakafoki mai ʻe ʻIlaiase ʻa e ngaahi kī ʻo e ongoongolelei ʻo ʻĒpalahamé. Naʻe ʻomi ʻe ʻIlaisiā ʻa e ngaahi kī faisilá, ʻa ia ʻe lava ai ke silaʻi fakataha ʻa e ngaahi fāmilí ʻo taʻengata. (Vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110.)

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Folofolá

Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofolá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ako Folofolá

Ngaahi Pōpoaki mei he Kau Taki ʻo e Siasí

Ngaahi Pōpoaki Lahi Angé

 

 

 

  

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakaakó.

 

 

   

 

 

 

 

 

Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ki Hono Akoʻí

Ngaahi Fokotuʻutuʻu Ki Hono Akoʻí

 

 

 

 

 

Ngaahi ʻAtá