Laipelí
Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí


ʻĪmisi
Ngoue ko Ketisemaní

Fakahinohino ki hono Ako ʻo e Ongoongoleleí

Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

Ko e feilaulau ʻa hotau Fakamoʻuí mo hotau hala pē ʻe taha ki he Tamai Hēvaní

Kapau kuo fakamavaheʻi koe mei ha taha ʻokú ke ʻofa ai, ʻe mahino leva kiate koe—ʻi ha kiʻi tuʻunga siʻisiʻi—ʻa e ʻuhinga ʻoku finangalo ai ʻa e ʻOtua ko e Tamaí ke tau foki ʻo nofo mo Ia ʻo taʻengatá. ʻOku ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻiate kitautolu, peá Ne fekau mai Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí ke hoko ko hotau Fakamoʻui. Naʻe hāʻele mai ʻa Sīsū ki he māmaní ke fakafoki kitautolu ki he ʻOtuá.

Naʻe fakahoko ʻeni ʻe Sīsū ʻo fakafou ʻi Heʻene mamahí mo e feilaulaú—ʻa e meʻa ʻoku ui ʻe he folofolá ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻe ikunaʻi ʻe Sīsū ʻi Heʻene Fakaleleí ʻa e ngaahi nunuʻa kotoa ʻo e Hinga ʻa ʻĀtamá: ʻa e mamahí mo e faingataʻaʻiá kae pehē ki he mate fakatuʻasinó mo fakalaumālié. Naʻá Ne teuteu ʻa e halá maʻatautolu ʻo ʻikai ngata pē ʻi heʻetau foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ka ke tau hoko foki ʻo hangē ko e ʻOtuá. ʻI he ʻuhinga ko iá, ʻe lava ke ʻomi kitautolu ʻe Sīsū ke tau ofi ange ki heʻetau Tamai ʻi Hēvaní ʻi ha toe taimi kimuʻa.

Ke ako ʻa e ngaahi meʻa naʻe hoko fekauʻaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, toe vakaiʻi ʻa e tefito “Mortal Ministry of Jesus Christ.”

Ko e hā ‘A e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí?

ʻOku kau ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ʻa ʻEne mamahi ʻi Ketisemaní pea ʻi he kolosí, ʻEne pekiá, mo ʻEne Toetuʻú. ʻI he mamahi ko ʻení naʻe toʻo ai ʻe Sīsū Kalaisi kiate Ia ʻa ʻetau ngaahi mamahí, loto-mamahí, angahalá mo e maté, ʻo malava ai ke tau toe foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá pea maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.

Vakai fakalūkufua ki he tefitó: Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

Ngaahi fakahinohino felāveʻi mo hono ako ʻo e ongoongoleleí: Sīsū Kalaisi, Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, Mortal Life of Jesus Christ, Fakamoʻuí, Palani ʻo e Fakamoʻuí

Konga 1

ʻOku Tau Fiemaʻu ha Fakamoʻui—ʻa Sīsū Kalaisi

Ke mahino ʻa e founga ʻoku fakahaofi ai kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí, ʻe lava ke tokoni haʻatau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻoku fiemaʻu ai ke fakahaofi kitautolú. ʻOku fakahaofi kitautolu ʻe Sīsū mei he hā? ʻI hono fakalea ʻe tahá, ko e hā ʻokú ne fakatupu ʻa e mavahevahe ʻiate kitautolu mo e ʻOtuá?

ʻOku haohaoa, māfimafi, mo taʻe-faʻa-mate ʻa e ʻOtuá. ʻOku tau tōnounou, vaivai, pea moʻulaloa ki he maté. Ko e konga ko hotau foʻui—ko ha ola ʻo ʻetau ngaahi angahalá mo e ngaahi fili ʻoku koví. Ka ko ha ola foki ia ʻo e moʻui ʻi ha māmani hinga. (Ke maʻu ha fakamatala lahi ange ʻi he tefito ko iá, vakai ki he “Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví.” ʻE tokoni hono ako e Hingá ke mahino kakato ange kiate koe ʻa e taumuʻa mo e fiemaʻu e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.)

ʻE lava ʻe Sīsū Kalaisi ʻo fakamaʻa kitautolu mei he angahalá mo fokotuʻu kitautolu mei he maté ʻo fakafou ʻi Heʻene Fakaleleí. Te Ne lava ʻo foaki mai ʻa e “[mālohi ʻoku ope atu ʻi hotau mālohí].”1 Naʻe fili ʻe he ʻOtuá ʻa Sīsū Kalaisi, kimuʻa pea fakatupu ʻa e māmaní, ke hoko ko hotau Fakamoʻui (vakai, Mōsese 4:1–2; ʻĒpalahame 3:26–27). Ko hono moʻoní, ko Ia tokotaha pē naʻe lava ke hoko ko hotau Fakamoʻuí.

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • Kapau ʻe ʻeke atu ʻe ha taha kiate koe “Ko e hā ʻoku ou fiemaʻu ai ha Fakamoʻuí?” ko e hā hoʻo talí? Lau ʻo kau ki he anga hono tali ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ha fehuʻi tatau ʻi heʻene lea “Ko e Hā Kuo Fai ʻe Hotau Fakamoʻuí Maʻatautolú?2 Fakakaukau leva ke hiki hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo e meʻa kuo fai ʻe Sisu Kalaisi maʻaú.

  • Naʻe akoʻi ʻe he palōfita ko Līhaí te tau lava ʻo nofo mo e ʻOtuá ʻo fakafou pē ʻi he “ngaahi ngāue māʻoniʻoni, mo e ʻaloʻofa, mo e manavaʻofa” ʻa Sīsū Kalaisí (2 Nīfai 2:8). Kuó ke fakakaukau nai pe ko e hā ʻa e ngaahi ngāue māʻoniʻoni ko iá? Ko e hā e meʻa fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi ʻokú ne hoko ai—ko e tokotaha pē—ʻe lava ke hoko ko hotau Fakamoʻuí? Fakalaulauloto ki ai ʻi hoʻo lau e ngaahi potufolofola ko ʻení: Hepelū 4:15; 2 Nīfai 2:6–9; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:21–25.

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Mahalo ʻe lava ke tokoni atu ha lēsoni fakataumuʻa ke ke fakahaaʻi ʻa e lahi ʻo ʻetau fiemaʻu ha Fakamoʻuí. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo faʻu ha hala ʻoku fonu ʻi he ngaahi faingataʻa mo e ngaahi fakafeʻātungia pea fakafehoanaki ia ki heʻetau moʻuí. Pe mahalo te ke lava ʻo vahevahe ha ngaahi aʻusia ʻi he taimi naʻá ke faingataʻaʻia ai pe ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki pea fiemaʻu ha taha ke ne fakahaofi koe. (ʻOku ʻomi ʻe he vitiō “Where Justice, Love, and Mercy Meet” [5:36] ha sīpinga lelei.) ʻE lava ke iku ʻeni ki ha fepōtalanoaʻaki fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku tau fiemaʻu kotoa ai ʻa Sīsū Kalaisi ke ne fakahaofi kitautolú.

Ako Lahi Ange

Konga 2

Naʻe Ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Maté Maʻatautolu

ʻĪmisi
Kuó Ne toe tuʻu

ʻOku ʻi ai ha meʻa ʻoku faitatau ai ʻa e tokotaha kotoa pē ʻi he māmaní: te tau mate kotoa pē. Naʻe maʻu ʻe Sīsū mei Heʻene faʻē ko Melé, ʻa e malava ko ia ke maté. Ka ʻi Heʻene hoko ko e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, naʻá Ne maʻu foki ʻa e mālohi ki he maté. Naʻá Ne tuʻu hake mei he maté, pea ʻi Heʻene fai iá naʻá Ne maumauʻi ai e haʻi ʻo e maté ʻa ia naʻá ne fakapōpulaʻi kotoa kitautolú. Koeʻuhí naʻá Ne toetuʻu, te tau toetuʻu kotoa pē foki mo kitautolu pea hoko ʻo taʻe-faʻa-mate (vakai, 1 Kolinitō 15:20–22). Ko e founga ia ʻe taha ʻoku tau hoko ai ʻo hangē ko e Tamai Hēvaní, ʻa ia ʻokú Ne maʻu ha sino nāunauʻia mo taʻe-faʻa-mate.

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • Naʻe hanga ʻe he ngaahi akonaki ʻa ʻAmuleki ʻi he Tohi ʻa Molomoná kau ki he toetuʻú ʻo liliu e moʻui ʻa Sisolomé. Lau ʻa e ʻAlamā 11:42–46 ke ʻiloʻi e meʻa naʻe talaange ʻe ʻAmuleki kiate iá, pea fakalaulauloto ki he anga hono hanga ʻe hoʻo ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻo tākiekina hoʻo moʻuí.

  • ʻOku ʻi he Laipeli ʻo e Ongoongoleleí ha ngaahi vitiō ki he Easter ʻoku akoʻi ai fekauʻaki mo e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí pea mo e ʻamanaki lelei mo e fiefia ʻokú Ne foaki mai maʻatautolú. Fakakaukau ke ke mamataʻi ha foʻi vitiō ʻe taha pe lahi ange ʻi heni . Ko e hā ha ngaahi ongo ʻokú ke maʻu kia Sīsū Kalaisi ʻi hoʻo mamata ʻi he ngaahi vitiō ko ʻení?

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Kuo lea ha kau palōfita tokolahi ʻo kau ki he “huhu” ʻo e maté (vakai, 1 Kolinitō 15:55–57; Mōsaia 16:7–8; ʻAlamā 22:14; Molomona 7:5). Ko e hā ʻoku “fakamamahi” ai e taimi ʻoku mate ai ha taha ʻoku tau ʻofa ai? Talanoa fekauʻaki mo e founga ʻoku hanga ai ʻe hoʻo tui kia Sīsū Kalaisí ʻo fakamolū ʻa e huhu ʻo e maté kiate koé.

Ako Lahi Ange

Konga 3

Naʻe Ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e Angahalá Maʻatautolu

ʻĪmisi
ko e kolosí

ʻOku feinga hotau tokolahi tahá ke hoko ko ha kakai lelei. Ka neongo ʻetau feinga mālohí, ʻoku tau fai kotoa ha ngaahi meʻa ʻoku tau ʻiloʻi ʻoku ʻikai totonu ke tau fakahoko. ʻOku tau faiangahala kotoa pē, pea ʻokú ne taʻofi ai kitautolu mei heʻetau lava ʻo nofo ʻi he māʻoniʻoni mo e haohaoa ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá—he ʻikai pē ke totonu ia (vakai, ʻAlamā 42:12–15). Ka ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tau nofo ʻo taʻengata ʻi Hono ʻaó, ko ia naʻá Ne teuteu ai ʻi he ʻaloʻofa ha founga ke tau ikunaʻi ai ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá: naʻá Ne fekauʻi mai ʻa Sīsū Kalaisi ke ne toʻo kiate Ia ʻa e ngaahi angahala ko iá. Ko ia ai, ko kinautolu kotoa pē ʻoku fakatomala fakamātoató ʻe lava ke fakamolemoleʻi kinautolu pea foki ʻo nofo mo ʻetau Tamai Hēvaní.

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • ʻOku malava fēfē ʻe he palani ʻa e ʻOtuá ʻo fakaʻatā ʻa Sīsū ke ne totongi ʻa e tautea ki heʻetau ngaahi angahalá? Fakakaukau ke ke ako ʻa e ʻAlamā 42:9–27 pea fakakaukauʻi e fehuʻi ko iá. Ko e hā haʻo ngaahi fakakaukaú mo e ongo fakalaumālié ?

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • ʻOku fakamoʻoni ha ngaahi himi lahi ki he mālohi ʻo Sīsū Kalaisi ke fakahaofi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá. ʻOku tautautefito hono fakahoko lelei ʻeni ʻe he ngaahi himi sākalamēnítí (hangē ko ʻení, vakai ki he, “Tau Lotu pea Tau Hū3 pe “ʻOku Fakaofo4). Mahalo te mou fakakaukau ke hivaʻi pe fanongo fakataha ki ha niʻihi ʻo e ngaahi hiva ʻoku mou saiʻia taha aí. ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi kupuʻi lea ʻi he ngaahi himi ko ʻení ʻokú ne langaki hoʻo tui ki he Fakamoʻuí mo ʻEne Fakaleleí?

Ako Lahi Ange

Konga 4

ʻOku Mahino kia Sīsū Kalaisi pea Lava ke Ne Tokoniʻi Kitautolu

ʻĪmisi
taʻahine ʻoku fakalaulauloto

Ko hoʻo ngaahi aʻusiá—kau ai hoʻo ngaahi aʻusia faingataʻa tahá—ʻoku ʻaʻau ia. Mahalo ne foua ʻe ha niʻihi kehe ha ngaahi meʻa tatau, ka ko e toko taha pē ʻokú ne ʻiloʻi lelei e ongo ʻokú ke maʻú. Naʻe kātekina ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e “ngaahi mamahí mo e ngaahi faingataʻá pea mo e ngaahi ʻahiʻahi kehekehe kotoa pē.” Naʻá Ne toʻo kiate Ia “ʻa e ngaahi mamahi mo e ngaahi mahaki ʻoku moʻua ai hono kakaí” (ʻAlamā 7:11). Ko e hā naʻá Ne fakahoko ai iá? Koeʻuhí “ke ne ʻafioʻi ʻo fakatatau ki he kakanó ʻa e founga ke tokoniʻi [pe poupouʻi] ai ʻa hono kakaí ʻo fakatatau ki honau ngaahi vaivaí” (ʻAlamā 7:12). Naʻá Ne fai iá koeʻuhí ke ʻi ai ha taha ke ke tafoki ki ai, ha taha ʻoku mahino kiate ia, ha taha ʻokú ne maʻu ʻa e ivi mo malava ke tokoni, tatau ai pē pe ko e hā te ke faingataʻaʻia aí (vakai, Hepelū 4:14–16).

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Kuó ke fifili nai ki hono ʻuhinga e kātakiʻi ʻe he Fakamoʻuí “ʻa e ngaahi mamahi ʻa e kakai moʻui kotoa pē, ʻa e kakai tangata, mo e kakai fefine fakatouʻosi, pea mo e fānau”? (2 Nīfai 9:21). Mahalo te ke lava ʻo fakakaukauʻi mo e niʻihi kehé ha niʻihi ʻo e ngaahi mamahi ʻe kau ki aí—hangē ko e ngaahi mamahi fakaesino mo fakaeloto kuó ke ongoʻí, kuo ongoʻi ʻe he niʻihi ʻokú ke ʻofa aí, pea mahalo kuó ke fanongo ai ʻi he niʻihi kehé. He ʻikai pē kakato hoʻo lisí, ka ʻe tokoni fēfē hoʻo lisi taʻekakató ki he anga hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 7:11–13? ʻOku tokoni fēfē hono ʻiloʻi e meʻa naʻe kātekina ʻe Sīsū Kalaisí ki hoʻo ongo kiate Iá?

Ako Lahi Ange