Laipelí
Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí


ʻĪmisi
Ko Kalaisi ʻi Ketisemani

Ako ʻo e Tokāteliné

Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

Hangē ko ia ʻoku ngāue ʻaki ʻi he ngaahi folofolá, ʻoku ʻuhinga ʻa e fakaleleí ke fuesia e tautea ʻo e ngaahi angahalá, ʻa ia ʻoku toʻo ai ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá mei he tokotaha faiangahala kuo fakatomalá pea fakaʻatā ia ke ne fakalelei mo e ʻOtuá. Ko Sīsū Kalaisi pē ʻe taha naʻe malava ke fakahoko ai ʻa e Fakaleleí maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. Koeʻuhi ko ʻEne Fakaleleí, ʻe toetuʻu ʻa e kakai kotoa pē, pea ko kinautolu ʻoku nau talangofua ki Heʻene ongoongoleleí te nau maʻu ʻa e meʻaʻofa ʻo e moʻui taʻengata mo e ʻOtuá.

Vakai Fakalūkufuá

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ko e hā ʻa e Fakalelei?

Hangē ko ia ʻoku ngāue ʻaki ʻi he ngaahi folofolá, ʻoku ʻuhinga ʻa e fakaleleí ke fuesia e tautea ʻo e ngaahi angahalá, ʻa ia ʻoku toʻo ai ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e angahalá mei he tokotaha faiangahala kuo fakatomalá pea fakaʻatā ia ke ne fakalelei mo e ʻOtuá. Ko Sīsū Kalaisi pē ʻe taha naʻe malava ke fakahoko ai ʻa e Fakaleleí maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá. Koeʻuhi ko ʻEne Fakaleleí, ʻe toetuʻu ʻa e kakai kotoa pē, pea ko kinautolu ʻoku nau talangofua ki Heʻene ongoongoleleí te nau maʻu ʻa e meʻaʻofa ʻo e moʻui taʻengata mo e ʻOtuá.

ʻOku maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻi heʻenau hoko ko e hako ʻo ʻĀtama mo ʻIví, ʻa e ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá. ʻI hotau tuʻunga hingá leva, ʻoku tau moʻulaloa ai ki he fakafepakí mo e fakatauelé. ʻI he taimi ʻoku tau fakavaivai ai ki he fakatauelé, ʻoku tau mavahe mei he ʻOtuá, pea kapau ʻoku tau hokohoko atu ʻi he faiangahalá, ʻoku tau aʻusia e mate fakalaumālié, ko hono fakamavaheʻi mei Hono ʻaó. ʻOku tau moʻulaloa kotoa ki he mate fakatuʻasinó, ʻa ia ko e mate ʻa e sino fakamatelié (vakai, ʻAlamā 42:6–9; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 29:41–42).

Ko e founga pē taha ke fakahaofi ai kitautolú ko hano fakahaofi kitautolu ʻe ha taha kehe. ʻOku tau fie maʻu ha taha ʻokú ne lava ʻo feau e ngaahi fiemaʻu ki he fakamaau totonú—ke ne fetongi kitautolu peá ne fuesia e mafasia ʻo e Hingá pea totongi ʻetau ngaahi angahalá. Kuo hoko maʻu pē ʻa Sīsū Kalaisi ko e tokotaha ke Ne malava ʻo fai ha faʻahinga feilaulau peheé.

Talu mei hono Fakatupu ʻo e māmaní, ko e Fakamoʻuí pē ʻa hotau ʻamanakiʻanga ki ha “melino ʻi māmani pea mo e moʻui taʻengata ʻi he maama ka hoko maí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 59:23).

Ko Ia pē naʻá Ne maʻu ʻa e mālohi ke foaki ʻEne moʻuí pea toe maʻu iá. Naʻá Ne maʻu mei Heʻene faʻē fakamatelie ko Melé, ʻa e malava ko ia ke maté. Naʻá Ne maʻu mei Heʻene Tamai taʻe-faʻa-maté, ʻa e mālohi ke ikunaʻi ʻa e maté. Naʻá Ne folofola, “He ʻoku hangē ʻoku maʻu ʻe he Tamaí ʻa e moʻuí ʻiate ia pē; pea ʻoku pehē pē ʻene tuku ki he ʻAló, ke ne maʻu ʻa e moʻuí ʻiate ia pē” (Sione 5:26).

Ko Ia toko taha pē ʻokú Ne malava ke huhuʻi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá. Naʻe foaki ʻe he ʻOtua ko e Tamaí ʻa e mālohi ko ʻení kiate Ia (vakai, Hilamani 5:11). Naʻe lava ke maʻu ʻe he Fakamoʻuí ʻa e mālohi ko ʻení mo fakahoko ʻa e Fakaleleí koeʻuhí he naʻá Ne fakahaohaoaʻi Ia mei he angahalá: “Naʻá Ne faingataʻaʻia ʻi he ngaahi ʻahiʻahí, ka naʻe ʻikai te ne fakavaivai ki ai” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 20:22). Naʻá Ne moʻui haohaoa ʻo ʻikai ha angahala, naʻá Ne ʻataʻatā ai mei he ngaahi fiemaʻu ʻa e fakamaau totonú. Koeʻuhí naʻá Ne maʻu ʻa e mālohi ʻo e huhuʻí pea naʻe ʻikai Hano moʻua ki he fakamaau totonú, naʻe lava ai ke Ne totongi ʻa e moʻua ʻo kinautolu ʻoku fakatomalá.

Naʻe fakahoko ʻa e feilaulau fakalelei ʻa Sīsuú ʻi he Ngoue ko Ketisemaní pea ʻi he funga kolosi ʻi Kalevalé. ʻI Ketisemaní, naʻá Ne tukulolo ki he finangalo ʻo e Tamaí pea kamata ke Ne toʻo kiate Ia ʻa e ngaahi angahala ʻa e kakai kotoa pē. Kuó Ne fakahaaʻi mai ha niʻihi ʻo e meʻa naʻá Ne aʻusiá ʻi Heʻene totongi huhuʻi ʻetau ngaahi angahalá:

“Ko au, ko e ʻOtuá, kuó u kātakiʻi ʻa e ngaahi meʻá ni maʻá e kakai kotoa pē, koeʻuhi ke ʻoua naʻa nau mamahi ʻo kapau te nau fakatomala;

“Ka ʻo kapau ʻe ʻikai te nau fakatomala kuo pau ke nau mamahi ʻo hangē pē ko aú;

“ʻA ia ko e mamahi naʻe langaki ai ʻa ʻeku tetetete ʻaʻaku, ʻa ia ko e ʻOtuá, ko e tokotaha ʻoku mālohi tahá, koeʻuhí ko e mamahi pea mo e tafe ʻa e totó ʻi he ava kotoa ʻo hoku kilí, mo e mamahiʻia ʻi he sinó mo e laumālié fakatouʻosi—peá u loto ke ʻoua naʻá ku inu ʻi he ipu mahí, peá u holomui ai—

“Ka neongo iá, kae tuku ʻa e lāngilangí ki he Tamaí, pea naʻá ku inu ai ʻo fakaʻosi ʻa ʻeku ngaahi teuteu ki he fānau ʻa e tangatá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16–19; vakai foki, Luke 22:44; Mōsaia 3:7).

Naʻe hoko atu hono fuesia ʻe he Fakamoʻuí ʻa ʻetau ngaahi angahalá ʻi he taimi naʻá Ne fakaʻatā ai ke tutuki Iá—“hiki hake ia ki he kolosí ʻo tāmateʻi koeʻuhi ko e angahala ʻa māmaní” (1 Nīfai 11:33).

ʻI he kolosí, naʻá Ne fakaʻatā Ia ke Ne pekia. Naʻe tuku leva Hono sinó ʻi ha fonualoto kae ʻoua kuó Ne toetuʻu ʻo hoko “ko e ʻuluaki fua ʻo kinautolu naʻe mohé” (1 Kolinitō 15:20). Makatuʻunga ʻi Heʻene pekiá mo e Toetuʻú, naʻá Ne ikunaʻi ai ʻa e mate fakatuʻasinó maʻatautolu kotoa.

ʻOku huhuʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e kakai kotoa pē mei he ngaahi nunuʻa ʻo e Hingá. Ko e kakai kotoa pē kuo nau moʻui ʻi he māmaní pea mo kinautolu te nau moʻui ʻi he māmaní, te nau toetuʻu pea ʻomi ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamaauʻi (vakai, 2 Nīfai 2:5–10; Hilamani 14:15–17). Makatuʻunga ʻi he meʻafoaki ʻo e ʻaloʻofa mo e huhuʻi manavaʻofa ʻa e Fakamoʻuí, te tau maʻu kotoa ʻa e meʻafoaki ʻo e moʻui fakamatelié pea moʻui ʻo taʻengata ʻi ha ngaahi sino kuo toetuʻu mo nāunauʻia.

Neongo ʻoku huhuʻi taʻefakangatangata kitautolu mei he ngaahi nunuʻa fakakātoa ʻo e Hingá, ka ʻoku tau haʻisia ki heʻetau ngaahi angahalá. Ka ʻe lava ke fakamolemoleʻi mo fakamaʻa kitautolu mei he ʻuli ʻo e angahalá kapau te tau “ngāue ʻaki ʻa e taʻataʻa fakalelei ʻo Kalaisí” (Mōsaia 4:2). Kuo pau ke tau ngāue ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisi, fakatomala, mo papitaiso ke fakamolemoleʻi ʻa e ngaahi angahalá, pea maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Ngaahi Folofolá

Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofolá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ako Folofolá

Ngaahi Pōpoaki mei he Kau Taki ʻo e Siasí

Ngaahi Pōpoaki Lahi Angé

Ngaahi Vitioó

 

 

 

“Ko e Mamahi ʻa e Fakamoʻuí ʻi Ketisemaní”

“Ko e ʻOhomohe Fakaʻosí”

 

ʻĪmisi
Fakaʻilonga hingoa ʻo e Kuaea Tāpanekalé

Ngaahi Vitiō ʻa e Kuaea Tāpanekalé

Come unto Jesus (Haʻu Kia Sīsū)

I Stand All Amazed (ʻOku Fakaofo)

 

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakaakó.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakalūkufua

Fakatomalá,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú

Ngaahi Makasini ʻa e Siasí

Ko e Fakalelei ʻa Kalaisí ko e Fakamoʻoni ia e ʻOfa ʻa e ʻOtuá,” Liahona, Fēpueli 2017

Jonathan Taylor, “Ko e Mana Moʻoni ʻo e Faifakamoʻuí,” Liahona, Fēpueli 2017

Elizabeth Lloyd Lund, “Ko Hono Maʻu e Melinó ʻi he Ngaahi Fehalākí,” Liahona, Fēpueli 2017

 

Ngaahi Tohi Lēsoni Akó

Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí

Ngaahi Talanoá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ki Hono Akoʻí

Ngaahi Fokotuʻutuʻu Ki Hono Akoʻí

 

 

Mītiá

Mūsiká