Laipelí
Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí


“Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí,” Ngaahi Tefitó mo e Ngaahi Fehuʻí (2023)

ʻĪmisi
Ko e tāpuakiʻi ʻe Melekisēteki ʻa ʻEpalamé

Fakahinohino ki hono Ako ʻo e Ongoongoleleí

Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí

Ko e mālohi mo e mafai ʻo e ʻOtuá ke tāpuakiʻi ʻEne fānaú

ʻOku mateuteu ʻa e Tamai Hēvaní ke tokoniʻi koe ke ke maʻu ha mālohi fakalaumālie mo ha fakahinohino ʻi hoʻo hala fononga ki he moʻui taʻengatá. ʻOku fakaʻatā ʻe he mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá ke lava ‘o maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻe he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá ʻoku fili ke haʻu kiate Iá. Naʻe akoʻi ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá: “Ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí … ko e halanga ia ʻoku fakahā mai ai ʻa e ʻiló, tokāteliné, palani ʻo e fakamoʻuí, pea mo e meʻa mahuʻinga kotoa pē mei he langí.”1 ʻI he mālohi ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, ʻe lava ai ke [fakahoko] ʻe he ngaahi foha mo e ngaahi ʻofefine kotoa ʻo e ʻOtuá ha ngaahi fuakava mo maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻokú ne tokoniʻi kinautolu ke nau hoko ʻo hangē ko e Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:52–60; 84:19–22).

Ko e Hā ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki?

Ko e lakanga fakataulaʻeikí ko e mālohi mo e mafai taʻengata ia naʻe fakatupu mo puleʻi ʻaki ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi langí mo e māmaní. ʻOku ʻi ai ha lakanga fakataulaʻeiki ʻe ua ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí: ko e Faka-ʻĒlone mo e Faka-Melekisēteki. Ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ko e lakanga fakataulaʻeiki māʻolunga pe lahi angé ia pea kuo foaki maʻu pē ia ki he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi naʻe ʻi māmani ai ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí. ʻI he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e mafai fakataulaʻeiki ‘oku foakí, ʻoku fakamafaiʻi ai ʻa e kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá ke nau malanga ʻaki ʻa e ongoongoleleí, fakahoko ʻa e ouau ʻo e fakamoʻuí mo e hākeakiʻí, mo puleʻi ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi māmani.

Vakai fakalūkufua ki he tefitó: Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí

Ngaahi fakahinohino ʻoku fekauʻaki mo e ako ʻo e ongoongoleleí: Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné, Ngaahi Kī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí, Ko Hono Fakafoki Mai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

Konga 1

ʻOku Foaki ʻe he ʻOtuá ʻa e Mafai mo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí ki Heʻene Kau Tamaioʻeikí

ʻĪmisi
Ko e fakanofo ʻe Pita, Sēmisi, mo Sione ʻa Siosefa Sāmitá

ʻI he hisitōliá kotoa, kuo foaki ai ʻe he ʻOtuá ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki Heʻene kau tamaioʻeikí ke ngāue ʻi Hono huafá pea tokoni ʻi he fakamoʻui mo e hākeakiʻi ʻo ʻEne fānaú. Naʻe akoʻi ʻe Siosefa Sāmita, “Naʻe maʻu ʻe he kau palōfitá kotoa ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.”2

ʻI he kuonga muʻá, naʻe ui ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ko e “Lakanga Fakataulaʻeiki Toputapu ʻi he Lakanga ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. Ka ko e meʻa pē ke fakaʻapaʻapa pe ʻapasia ai ki he huafa ʻo e ʻOtua Fakalevelevá, koeʻuhi ke ʻoua naʻa fuʻu tuʻo lahi ʻa hono lea ʻaki ʻa [e] huafa [ʻo e ʻEikí],” naʻe ui ʻa e lakanga fakataulaʻeikí ko e “Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:3–4). Ko Melekisētekí ko ha taulaʻeiki lahi mo ha palōfita angatonu ʻi he lolotonga ʻo e kuonga ʻo e Fuakava Motuʻá. ʻI he lea faka-Hepeluú, ko e hingoa Melekisētekí ʻoku ʻuhinga ia ko e “tuʻi ʻo e māʻoniʻoni” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Melekisēteki,” Gospel Library).

ʻOku tau ʻilo ʻi he Fuakava Foʻoú, naʻe fakanofo ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá mo foaki kiate kinautolu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí (vakai, Luke 9:1–2; Sione 15:16; Hepelū 5:1–10). ʻI he Moʻunga ʻo e Liliú, naʻe maʻu ai ʻe Pita, Sēmisi, mo Sione ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻI he ngaahi kī ko iá, naʻe maʻu ai ʻe he kau ʻAposetoló ʻa e mafai ke hokohoko atu e ngāue ʻa e Siasi ʻo Kalaisí ʻi he hili ʻo ʻEne Hāʻele Haké (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Liliú,” Gospel Library; vakai foki, Mātiu 16:15–19; 17:1–9; Ngāue 1:21–26; ʻEfesō 4:11–13).

ʻI he ngaahi senituli hili e pekia ʻa e kau ʻAposetolo ʻa e ʻEikí, naʻe mole ai ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mei māmani. ʻI hotau kuongá, naʻe fakafoki mai ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻia Pita, Sēmisi, mo Sione ki he Palōfita ko Siosefa Sāmitá mo ʻŌliva Kautele (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 27:12–13; Siosefa Sāmita—Hisitōlia 1:72). Naʻe foaki kimui ange ʻe ha kau talafekau fakalangi kehe ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kiate kinautolu ʻi he Temipale Ketilaní ʻi ʻOhaiō, USA (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:11–16).

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • Naʻe fakahā ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi ʻo pehē, “Ko e lakanga fakataulaʻeikí ko ha mālohi mo ha mafai fakalangi ia kuo tuku mai ki he ngāue ʻa e ʻOtuá ki he lelei ʻEne fānaú kotoa. ʻOku ʻikai ko e lakanga fakataulaʻeikí ʻa kinautolu kuo fakanofo ki ha tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí pe ko kinautolu ʻoku nau ngāue ʻaki hono mafaí. ʻOku ʻikai ko e lakanga fakataulaʻeikí ʻa e houʻeiki tangata ʻoku nau maʻu e lakanga fakataulaʻeikí. Neongo ʻoku ʻikai totonu ke tau ui ʻa e houʻeiki tangata kuo fakanofó ko e lakanga fakataulaʻeikí ia, ka ʻe lelei ke tau ui kinautolu ko e kau maʻu lakanga fakataulaʻeiki.3 Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakafaikehekeheʻi ʻa e lakanga fakataulaʻeikí mo e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí?

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Naʻe pehē ʻe Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī, “ʻOku ʻi heni ʻa e lakanga fakataulaʻeikí. … ʻOku tau ʻiloʻi, he kuo tau mamata, ki he mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ko ʻení. Kuo tau mamata ki he fakamoʻui ʻo e mahakí, ki he ʻeveʻeva ʻa e pipikí, pea mo e maʻu ʻo e māmá mo e mahinó ʻe kinautolu naʻe ʻi he fakapoʻulí.”4 Ko e hā ha ngaahi fakamoʻoni kuó ke mamata ai ʻoku ngāue ʻa e mālohi mo e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻa e ʻOtuá ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí ʻi hotau kuongá ni?

Ako lahi ange

Konga 2

Te Ke Lava ʻo Teuteu ke Foki ki he ʻAo ʻo e ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he Ngaahi Fuakava mo e Ngaahi Ouau ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí

ʻĪmisi
kau fafine mo ha kiʻi tamasiʻi ʻi tuʻa ʻi he temipalé

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Pilikihami ʻIongi, “Ko e Ongoongoleleí pea mo e Lakanga Fakataulaʻeikí [ko e founga ia ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he ʻOtuá] ke fakamoʻui pea mo hākeakiʻi ʻEne fānau talangofuá, ke nau maʻu fakataha mo [Ia] ʻa e nāunau pea mo e mālohi tatau ke fakakalauni ʻaki kinautolu ʻa e kalauni ʻo e nāunaú, moʻui taʻe-faʻa-maté pea mo e moʻui taʻengatá.”5 Te tau lava ‘o fai ha ngaahi fuakava mo e ‘Otuá pea mo maʻu ‘a e ngaahi ouau toputapu ʻoku fiemaʻú ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • Ko e taimi ʻoku maʻu ai ʻe ha tangata ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí pea fakanofo ki ha tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, ʻokú ne fakahoko ai ʻa e “fakapapau mo e fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.” Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:33–44. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fuakava ha taha maʻu lakanga fakataulaʻeiki ke ne fakahokó? Ko e hā ha talaʻofa fakalangi ʻoku fai ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku nau maʻu mo fakahoko totonu honau uiuiʻí?

ʻEkitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Fakaafeʻi ʻa e kau mēmipa hoʻo kulupú ke nau lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:17–22 pea aleaʻi ʻa e meʻa naʻe fakahā ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e lakanga fakataulaʻeikí. Ke fakamahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e potufolofolá, fakakaukau ke fakamatalaʻi ko e “ngaahi meʻa lilo ʻo e puleʻangá” ko ha “ngaahi moʻoni fakalaumālie ʻoku toki ʻiloʻi pē ʻi he fakahā” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Ngaahi Meʻa Lilo ʻa e ʻOtuá,” Gospel Library). Mahalo naʻa ala ʻaonga ke fakamatalaʻi ko e mālohi ʻo e anga faka-ʻOtuá ko e mālohi ia ʻo e anga māʻoniʻoni, ʻoku tau lava ai ʻo ʻilo ʻa e ʻOtuá pea hoko ʻo tatau mo Ia (vakai, Bruce R. McConkie, The Promised Messiah [1978], 589). Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke tataki ai kitautolu ʻe he ngaahi ouau toputapú ke mahino kiate kitautolu ʻa e ʻOtuá mo teuteuʻi kitautolu ke tau tatau lahi ange mo Ia?

Ako lahi ange

Konga 3

ʻOku Fakatou Ngāue ʻa e Houʻeiki Fafiné mo e Houʻeiki Tangatá ʻi he Siasi ʻo Kalaisí ʻaki ʻa e Mafai mo e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí

ʻĪmisi
kakai ʻoku nau fakafeʻiloakiʻaki

ʻOku fakatou ui ʻe he ʻOtuá ʻa e houʻeiki fafine mo e houʻeiki tangata ʻi Hono Siasí ke nau tokoni ʻi he ngāue mahuʻinga ʻo e fakamoʻuí mo e hākeakiʻí. Neongo ko e houʻeiki tangatá pē ʻoku fakanofo ki he ngaahi tuʻunga ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ka ʻoku ʻatā e mafai mo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he houʻeiki fafiné mo e houʻeiki tangatá fakatouʻosi, ke tokoni ke nau fakahoko e ngāue ʻa e ʻOtuá. ʻOku maʻu fakafoʻituitui ʻa e mālohi ʻi he lakanga fakataulaʻeikí ʻi he taimi ʻoku tauhi totonu ai ʻe he kau mēmipa ʻo e Siasí ʻa ʻenau ngaahi fuakava mo e ʻEikí. ʻOku vaheʻi ʻa e niʻihi fakafoʻituituí ke nau ngāue ʻi he ngaahi uiuiʻi faka-Siasí ʻo fakatatau mo e fakahinohino ʻa e tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOkú ne maʻu ʻa e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ke fakahoko ʻa e ngaahi fatongia kuo vahe angé, ʻi he hilifaki ʻo e nimá. (Vakai, Dallin H. Oaks, “Ko e Ngaahi Kī mo e Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Liahona, Mē 2014, 50–51).

Ngaahi meʻa ke fakakaukau ki ai

  • Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati: “ʻOku mohu ʻaloʻofa ʻetau Tamai Hēvaní ʻaki Hono mālohí. ʻOku lava ke maʻu ʻe he houʻeiki tangata mo fafine kotoa ʻa e mālohi ko ʻení ke tokoni ʻi heʻenau moʻuí. ʻE lava ke maʻu ʻe kinautolu kotoa kuo nau fai e fuakava toputapu mo e ʻEikí pea fakaʻapaʻapaʻi e ngaahi fuakava ko iá ha fakahā fakatāutaha, ke faitāpuekina ʻi he tauhi mai ʻa e kau ʻāngeló, ke fefolofolai mo e ʻOtuá, ke maʻu ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí, pea ko hono tumutumú, ke hoko ʻa e kau ʻea-hoko fakataha mo Sīsū Kalaisi, ki he meʻa kotoa ʻoku ʻa ʻetau Tamaí.”6 Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ʻoku ʻikai makatuʻunga e ngaahi tāpuaki toputapú ʻi he fakanofo ʻo ha taha ki ha tuʻunga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí?

Ngaahi ʻekitivitī ki he ako mo e niʻihi kehé

  • Lau fakataha mo e kau mēmipa hoʻo kulupú ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní:

    “ʻE lava ke maʻu hangatonu ʻe he fefine mo e tangata kotoa ʻokú ne fai ha fuakava mo e ʻOtuá pea tauhi ʻa e ngaahi fuakava ko iá, pea moʻui taau ʻo kau atu ʻi he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá. ʻOku maʻu ʻe kinautolu kuo fakakoloaʻi ʻi he fale ʻo e ʻEikí ha meʻafoaki ʻo e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻo e ʻOtuá ʻi heʻenau fuakavá fakataha mo ha meʻafoaki ʻo e ʻilo ʻa e founga ke maʻu ai ʻa e mālohi ko iá.

    “ʻOku fakaava tatau mai pē ʻa e langí ki he houʻeiki fafine ʻoku fakakoloaʻi ʻaki e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻa ia ʻoku tafe mai mei heʻenau ngaahi fuakava ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, ʻo hangē pē ko ia ki he houʻeiki tangata ʻoku nau maʻu ʻa e lakanga fakataulaʻeikí.”7

    Aleaʻi ʻa e founga ʻe lava ai ha mēmipa moʻui taau ʻo e Siasí ke fakaʻaongaʻi ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá.

Ako lahi ange

Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita (2011), 124.

  2. Ngaahi Akonaki: Siosefa Sāmita, 126.

  3. Dallin H. Oaks, “Ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo e Ngaahi Kií,” Liahona, Mē 2020, 69.

  4. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Kōtoni B. Hingikelī (2016),234–35.

  5. Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Pilikihami ʻIongi (1997), 21–22.

  6. M. Russell Ballard, “Men and Women in the Work of the Lord,” New Era, April 2014, 4–5.

  7. Russell M. Nelson, “Ngaahi Koloa Fakalaumālié,” Liahona, Nōvema 2019, 77.