Laipelí
Fakatomalá


ʻĪmisi
ulo atu e laʻaá ʻi he teleʻá

Ako ʻo e Tokāteliné

Fakatomalá

Ko e fakatomalá ko e taha ia ʻo e ngaahi ʻuluaki tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí pea ʻoku fie maʻu ia ki hoʻo fiefia ʻi he moʻui ko ʻení pea aʻu ki ʻitāniti. ʻOku mahulu atu ʻa e fakatomalá ia ʻi he fakahā pē ʻo e ngaahi faihalá. Ko ha liliu ia ʻi he fakakaukaú mo e lotó ʻokú ne ʻoatu ha fakakaukau foʻou fekauʻaki mo e ʻOtuá, fekauʻaki mo kitautolu, pea fekauʻaki mo māmani. ʻOku kau ai ʻa e siʻaki ʻo e angahalá pea tafoki ki he ʻOtuá ke maʻu ha fakamolemolé. ʻOku hoko ʻa e fakatomalá koeʻuhi ko Sīsū Kalaisi mo ʻEne feilaulau fakaleleí.

Vakai Fakalūkufuá

Ko e fakatomalá ko e taha ia ʻo e ngaahi ʻuluaki tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí pea ʻoku fie maʻu ia ki hoʻo fiefia ʻi he moʻui ko ʻení pea aʻu ki ʻitāniti. ʻOku mahulu atu ia ʻi he fakahā pē ʻo e ngaahi faihalá. Ko ha liliu ia ʻi he fakakaukaú mo e lotó ʻokú ne ʻoatu ha fakakaukau foʻou fekauʻaki mo e ʻOtuá, fekauʻaki mo kitautolu, pea fekauʻaki mo māmani. ʻOku kau ai ʻa e siʻaki ʻo e angahalá pea tafoki ki he ʻOtuá ke maʻu ha fakamolemolé. ʻOku fakatupu ia ʻe he ʻofa ki he ʻOtuá pea mo e holi moʻoni ke talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

Ko e Fie maʻu ke Fakatomalá

Naʻe folofola ʻe he ʻEikí “ʻoku ʻikai lava ke maʻu ʻe ha meʻa taʻemaʻa ʻa e puleʻanga ʻo e langí” (ʻAlamā 11:37). ʻOku ʻai kitautolu ʻe he faiangahalá ke tau taʻemaʻa—taʻetaau ke foki ʻo nofo ʻi he ʻao ʻo ʻetau Tamai Hēvaní. ʻOku nau ʻomi foki ha mamahi ki hotau laumālié ʻi he moʻuí ni.

Tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, kuo ʻomi ai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ʻa e founga pē taha maʻatautolu ke fakamolemoleʻi ai ʻetau ngaahi angahalá (vakai, Fakamolemolé). Naʻe fua ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e tautea ʻo ʻetau ngaahi angahalá kae lava ke fakamolemoleʻi kitautolu kapau te tau fakatomala moʻoni. ʻI heʻetau fakatomala mo falala ki Heʻene ʻaloʻofa faifakamoʻuí, ʻe fakamaʻa kitautolu mei he angahalá.

Ko e Ngaahi ʻElemēniti ʻo e Fakatomalá

Ko e fakatomalá ko ha ngāue fakamamahi, ka ʻoku fakatau ki he fakamolemolé mo ha nonga ʻoku tolonga. Naʻe folofola ʻa e ʻEikí ʻo fakafou ʻi he palōfita ko ʻĪsaiá, “Neongo ʻa e tatau hoʻomou angahalá mo e kula ʻahoʻahó, ʻe hoko ia ʻo hinehina ʻo hangē ko e ʻuha hina ekiaki; kapau ʻoku kulokula ia ʻo hangē ko e kulamumū, ʻe tatau ia mo e fulufuluʻi sipi” (ʻĪsaia 1:18). Kuo talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he kuongá ni, “Ko ia ia kuó ne fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá, ʻoku fakamolemoleʻi ia, pea ko au ko e ʻEikí ʻoku ʻikai te u toe manatu ki ai” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:42). ʻOku kau ʻi he fakatomalá ʻa e ngaahi ʻelemēniti ko ʻení:

Tui ki Heʻetau Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. Ko e mālohi ʻo e faiangahalá ʻoku lahi. Ke tauʻatāina mei ai, kuo pau ke tau tafoki ki heʻetau Tamai Hēvaní mo lotu ʻi he tui, pea ngāue ʻo fakatatau mo e meʻa ʻokú Ne kole mai ke tau faí. ʻE ala feinga ʻa Sētane ke ne fakalotoʻi kitautolu ʻoku ʻikai ke tau taau ke lotu—pea ʻoku hōifua ʻa e Tamai Hēvaní kiate kitautolu pea he ʻikai ke Ne teitei fanongo ki heʻetau ngaahi lotú. Ko ha loi ʻeni. ʻOku mateuteu maʻu pē ʻa e Tamai Hēvaní ke tokoni mai kapau te tau haʻu kiate Ia ʻi he loto-fakatomala. ʻOkú Ne maʻu ʻa e mālohi ke fakamoʻui kitautolu pea mo tokoni mai ke tau ikunaʻi ʻa e angahalá.

Ko e fakatomalá ko ha ngāue ia ʻi he tui kia Sīsū Kalaisi—ko ha fakamoʻoniʻi ia ʻo e mālohi ʻo ʻEne Fakaleleí. ʻE toki lava pē ʻo fakamolemoleʻi kitautolu ʻo fakatatau mo ʻEne ngaahi foungá. Ko e taimi te tau fakahā ai ʻi he loto-houngaʻia ʻEne Fakaleleí pea mo Hono mālohi ke fakamaʻa kitautolu mei he ngaahi angahalá, te tau lava ke “ngāue ʻaki [ʻetau] tuí ke fakatomala” (ʻAlamā 34:17)

Mamahi ʻi he Angahalá. Koeʻuhí ke lava ʻo fakamolemoleʻi kitautolu, kuo pau ke tau ʻuluaki fakahaaʻi ʻiate kitautolu pē kuo tau faiangahala. Kapau ʻoku tau feinga ke moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí ʻe iku ʻa e fakahaaʻi ko iá ki he “mamahi fakaeʻotua,” ʻa ia te ne “langaki ʻa e fakatomalá ki he fakamoʻuí” (2 Kolinitō 7:10). ʻOku ʻikai hoko mai ʻa e mamahi fakaeʻotuá ia koeʻuhí ko ha ngaahi nunuʻa fakanatula ʻo e angahalá pe koeʻuhí ko ha manavahē ki hano tautea; ka, ʻoku hoko mai ia mei hono ʻiloʻi kuo hoko ʻetau ngaahi angafaí ke ʻikai fakahōifua ki heʻetau Tamai Hēvaní mo hotau Fakamoʻuí. Ko e taimi te tau ongoʻi ai ʻa e mamahi fakaeʻotuá, te tau maʻu leva ha holi ke liliu pea mo ha loto ke talangofua ki he ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku fie maʻu ki he fakamolemoleʻí.

Vete ʻo e Angahalá. “ʻE ʻikai monūʻia ia ʻa ia ʻoku ʻufiʻufi ʻa ʻene ngaahi angahalá: ka ko ia ʻoku vete ia mo liʻakí, ʻe maʻu ʻe ia ʻa e ʻaloʻofá” (Lea Fakatātā 28:13). ʻOku mahuʻinga ki he fakamolemolé ʻa e loto-fiemālie ke fakahā kakato ki heʻetau Tamai Hēvaní ʻa e meʻa kotoa pē kuo tau fakahokó. Kuo pau ke tau tūʻulutui ʻi Hono ʻaó ʻo lotu ʻi he loto-fakatōkilalo, ʻo fakahaaʻi ʻetau ngaahi angahalá. ʻOku tau vete ʻetau fakamaá mo ʻetau halaiá, pea tau toki kole leva ha tokoni.

Ko e ngaahi maumaufono mamafa, hangē ko hono maumauʻi e fono ʻo e angamaʻá, ʻe lava ke fakatuʻutāmaki ia ki ho tuʻunga mēmipa he Siasí. Ko ia, ʻe fie maʻu ke vete ʻa e ngaahi angahala ko ʻení ki he ʻEikí mo Hono kau fakafofonga lakanga fakataulaʻeiki ʻi he Siasí. ʻOku fakahoko ʻeni ʻi he malumalu ʻo ha pīsope pe palesiteni fakakolo pea mahalo mo ha palesiteni fakasiteiki pe fakamisiona, ʻa ia ʻoku nau hoko ko ha kau tangata leʻo mo e kau fakamaau ʻi he Siasí. Neongo ko e ʻEikí pē te ne lava ke fakamolemoleʻi ʻa e ngaahi angahalá, ka ʻoku fakahoko ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeiki ko ʻení ha fatongia mahuʻinga ʻi he founga ʻo e fakatomalá. Te nau tauhi ke malu hoʻo vetehia ʻe fakahokó pea tokoniʻi koe ʻi he founga ʻo e fakatomalá.

Siʻaki ʻo e Angahalá. Neongo ko e vete ʻo e angahalá ko ha ʻelemēniti mahuʻinga ia ʻi he fakatomalá, ka ʻoku ʻikai feʻunga ia. Ne ʻosi folofola ʻa e ʻEikí, “Te mou ʻilo ʻi he meʻá ni ʻo kapau ʻoku fakatomala ha taha mei heʻene ngaahi angahalá—vakai, te ne vete ia pea liʻaki ia” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:43).

Kuo pau ke tau tauhi maʻu ha tukupā taʻe toe ueʻia he ʻikai ke tau toe fakahoko ʻa e maumaufonó. ʻI heʻetau tauhi ʻa e tukupā ko ʻení, he ʻikai ʻaupito te tau toe foua ʻa e mamahi ʻo e angahala ko iá. Kuo pau ke tau hola vave mei ha faʻahinga tūkunga fakatuʻutāmaki. Kapau ʻoku fakatupu ʻe ha faʻahinga tūkunga ke tau faiangahala pe ala ʻai kitautolu ke tau faiangahala, kuo pau ke tau mavahe. He ʻikai ke tau nofo ai pē ʻi he fakatauelé pea tau ʻamanaki te tau ikunaʻi ʻa e angahalá.

Totongi Huhuʻí. Kuo pau ke tau totongi huhuʻi ki he lahi taha te tau lavá ʻa e meʻa ne maumauʻi ʻe heʻetau angafaí, tatau ai pē pe ko ha koloa ʻa ha taha pe ko e ongoongo ʻo ha taha. ʻOku fakahaaʻi ʻe he totongi huhuʻi ʻi he loto-fiemālié ki he ʻEikí, te tau fakahoko ʻa e meʻa kotoa pē te tau lavá ke fakatomala.

Moʻui Māʻoniʻoni. ʻOku ʻikai feʻunga ʻa e feinga pē ke tekeʻi ʻa e koví pe fakamaʻa ʻetau moʻui angahalaʻiá. Kuo pau ke tau fakafonu ʻetau moʻuí ʻaki ʻa e māʻoniʻoní pea mo kau ʻi he ngaahi ʻekitivitī ko ē ʻokú ne ʻomi ʻa e mālohi fakalaumālié. Kuo pau ke tau fakaʻutumauku ʻi he folofolá pea lotu fakaʻaho ke ʻomi ʻe he ʻEikí ha mālohi kiate kitautolu ʻoku mahulu hake ʻi he mālohi ʻoku tau maʻú. ʻOku totonu ke tau ʻaukai ʻi ha ngaahi taimi ki ha ngaahi tāpuaki makehe.

ʻOku ʻomi ʻe he talangofua kakató ʻa e mālohi kakato ʻo e ongoongoleleí ki heʻetau moʻuí, kau ai hono fakalahi e ivi ke tau ikunaʻi ʻaki hotau ngaahi vaivaí. ʻOku kau ʻi he talangofua ko ʻení ha ngaahi tōʻonga he ʻikai ke tau fakakaukau ko ha konga ia ʻo e fakatomalá, hangē ko e maʻulotú, totongi vahehongofulú, ngāue tokoní, mo e fakamolemoleʻi ʻo e niʻihi kehé. Naʻe talaʻofa ʻa e ʻEikí, “Kae ʻilonga ia ʻoku fakatomala peá ne fai ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí, ʻe fakamolemoleʻi ia” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 1:32).

Ngaahi Tefito Fekauʻakí

Ngaahi Folofolá

Ngaahi Fakamoʻoni Fakafolofolá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ako Folofolá

Ngaahi Pōpoaki mei he Kau Taki ʻo e Siasí

Ngaahi Pōpoaki Lahi Angé

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e Kuaea Tāpanekalé

Ngaahi Vitiō ʻa e Kuaea Tāpanekalé

Do What Is Right (Faitotonu Neongo ʻa e Luma)

Keep the Commandments (Tauhi ʻa e Ngaahi Fekaú)

Lead, Kindly Light (Kosipeli ko e Maama Lelei)

More Holiness Give Me (Fakatapuʻi Au)

O Divine Redeemer

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakaakó.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Fakalūkufuá

Fakatomalá,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú

ʻŪ Makasini ʻa e Siasí

David A. Edwards, “Ngaahi ʻUhinga ʻe 7 ʻOku Tau Manavahē Ai ʻi he Fakatomalá: Mo e ʻUhinga Ke ʻOua Te Tau Manavahē Aí,” Liahona, Māʻasi 2017

Charlotte Larcabal, “Ko e Meʻa Pē Naʻe Tuʻutuʻuni ʻe he Toketaá,” Liahona, Māʻasi 2017

David A. Bednar, “Tauhi Maʻu Ai Pē ha Fakamolemole ʻo Hoʻomou Ngaahi Angahalá,” Liahona, Mē 2016

Ko e Ngaahi Talatupuʻa ʻe Valu fekauʻaki mo e Fakatomalá,” Liahona, Māʻasi 2016

 

 

 

 

 

ʻOku Malava ʻa e Fakatomalá Makatuʻunga ʻi he Fakaleleí,” Liahona, Fepueli 2011

 

Repentance and the Atonement,” Liahona, Māʻasi 2004

 

 

Ngaahi Tohi Lēsoni Akó

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí

Ngaahi Talanoá

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Ki Hono Akoʻí

Ngaahi Fokotuʻutuʻu Ki Hono Akoʻí

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hivá