សេចក្ដីណែនាំចំពោះគម្ពីរកិច្ចការនៃពួកសាវក
ហេតុអ្វីបានជាត្រូវសិក្សាគម្ពីរនេះ ?
គម្ពីរកិច្ចការនៃពួកសាវកបង្កើត ជាស្ពានមួយរវាងកំណត់ត្រាអំពីជីវិតរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ និងការបង្រៀននៅក្នុងដំណឹងល្អទាំងបួន ហើយនឹងការសរសេរ និងកិច្ចការរបស់ពួកសាវកទាំងឡាយរបស់ទ្រង់ ។ គម្ពីរកិច្ចការបង្ហាញអំពីរបៀបដែលព្រះអង្គសង្គ្រោះបានបន្ដដឹកនាំសាសនាចក្រទ្រង់ តាមរយៈការបំផុសគំនិតពីព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធដល់អ្នកទាំងឡាយណា ដែលកាន់កូនសោបព្វជិតភាព ។ ព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធ បានបើកសម្ដែងសេចក្ដីពិតដល់ពួកសាវក ដែលក្រោយមកបានដឹកនាំ និងបង្រៀនដល់សាសនាចក្រ ។ ពួកសាវកក៏បានធ្វើអព្ភូតហេតុ នៅក្នុងព្រះនាមរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទផងដែរ ។ តាមរយៈការសិក្សារបស់ពួកគេក្នុងគម្ពីរនេះ សិស្សនឹងរៀនអំពីរបៀប ដែលសាសនាចក្រនៃព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទបានចាប់ផ្ដើមរីកដុះដាលមកពីទីក្រុងយេរូសាឡិម « រហូតដល់ចុងផែនដីបំផុត » (កិច្ចការ ១:៨) ។ ការសិក្សាគម្ពីរនេះ ក៏អាចជួយសិស្សឲ្យមើលឃើញនូវប្រាជ្ញានៃការធ្វើតាមពួកព្យាការី និងពួកសាវកសម័យទំនើប ហើយអាចបំផុសគំនិតពួកគេឲ្យឈរធ្វើជាសាក្សីដ៏មុតមាំរបស់ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ។
តើនរណាជាអ្នកសរសេរគម្ពីរនេះ ?
លូកា បានសរសេរគម្ពីរកិច្ចការនៃពួកសាវកជា « ផ្នែកទីពីរនៃកិច្ចការទាំងពីរផ្នែក ។ … ផ្នែកទីមួយត្រូវបានស្គាល់ថាជា ដំណឹងល្អស្របតាមលូកា » ( សេចក្ដីណែនាំដល់បទគម្ពីរទាំងឡាយ« កិច្ចការនៃពួកសាវក »scriptures.lds.org, សូមមើលផងដែរ លូកា ១:១-៤,កិច្ចការ ១:១) ។
តើនៅពេលណា និង នៅកន្លែងណាដែលគម្ពីរនេះត្រូវបានសរសេរ ?
គម្ពីរកិច្ចការត្រូវបានសរសេរ បន្ទាប់ពីដំណឹងល្អរបស់លូកា ( សូមមើលកិច្ចការ ១:១) ដែលទំនងជាត្រូវបានសរសេរហាសិបឆ្នាំចុងក្រោយនៃសតវត្សរ៍ទីមួយនៃគ.ស ។យើងពុំដឹងថា វាត្រូវបានសរសេរនៅកន្លែងណានោះទេ ។
តើគម្ពីរនេះត្រូវបានសរសេរដល់នរណា ហើយតើហេតុអ្វី ?
លូកា បានថ្លែងអំពីគម្ពីរកិច្ចការទៅកាន់បុរសម្នាក់ឈ្មោះ ថេវភីល ( សូមមើល កិច្ចការ ១:១) ។
តើលក្ខណៈពិសេសមួយចំនួន នៅក្នុងគម្ពីរនេះមានអ្វីខ្លះ ?
គម្ពីរកិច្ចការរៀបរាប់អំពីការកើតមាន និងការរីកដុះដាលនៃពួកគ្រីស្ទាន ដែលចាប់ផ្ដើមនៅក្នុងទីក្រុងយេរូសាឡិម ជាក្រុងនៃពួកសាសន៍យូដាមកពីខេត្ត ហើយបញ្ចប់នៅក្នុងទីក្រុងរ៉ូម ជាទីក្រុងដ៏ធំនៃអណាចក្ររ៉ូម ។ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងឡាយដែលបានពិពណ៌នានៅក្នុងគម្ពីរកិច្ចការ បានកើតមានឡើងក្នុងរយៈកាលមួយប្រហែលជា ៣០ ឆ្នាំ ( ប្រហែលជាក្នុងគ.ស៣០-៦២ ) ហើយផ្ដោតជាចម្បងទៅលើការបម្រើរបស់ពេត្រុស ( សូមមើល កិច្ចការ ១–១២ ) និង ប៉ុល ( សូមមើលកិច្ចការ ១៣–២៨) ។ បើគ្មានគម្ពីរកិច្ចការទេ នោះចំណេះដឹងរបស់យើងអំពីប្រវត្តិសាសនាចក្រជំនាន់បុរាណ នឹងមានកំណត់ក្នុងកម្រិតដ៏តូច ដែលបានផ្ដល់ឲ្យដោយសំបុត្រទាំងឡាយក្នុងគម្ពីរសញ្ញាថ្មី ។ បន្ថែមពីលើនោះ គម្ពីរកិច្ចការផ្ដល់នូវបរិបទខាងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏មានតម្លៃចំពោះសំបុត្ររបស់ប៉ុល ។
អ្វីដែលសំខាន់ក្នុងការរីកចម្រើនរបស់សាសនាចក្រពីបុរាណ គឺការផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿរបស់ប៉ុល (កិច្ចការ ៩) និងបេសកកម្មជាបន្តបន្ទាប់របស់គាត់ ការនិមិត្តដែលពេត្រុសបានទទួលទាក់ទងនឹងការទទួលយកចូលក្នុងសាសនាចក្រនៃពួកសាសន៍ដទៃ ដែលពុំបានផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿលើសាសនាយូដាកាលពីមុន (កិច្ចការ ១០:៩-១៦, ៣៤-៣៥), និងគោលទ្ធិដែលបានបង្រៀននៅឯសន្និសីទក្នុងក្រុងយេរូសាឡិម (កិច្ចការ ១៥) ។
ដូចបានកត់ត្រានៅក្នុងលូកា ២៤:៤៩ព្រះអង្គសង្គ្រោះបានណែនាំដល់ពួកសាវកថា ពួកគេត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើការបម្រើរបស់ពួកគេ ដរាបណាពួកគេត្រូវបាន « ព្រះចេស្តាពីស្ថានលើបានមកគ្របដណ្តប់លើអ្នករាល់គ្នា។ » គម្ពីរកិច្ចការកត់ត្រាអំពីការប្រទានឲ្យនៃអំណាចនេះដោយព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធ ហើយពិពណ៌នាអំពីលទ្ធផលដ៏អស្ចារ្យ ដែលបានចាប់ផ្ដើមជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿរបស់មនុស្សរាប់ពាន់នាក់ នៅក្នុងបុណ្យថ្ងៃទី ៥០ ( សូមមើលកិច្ចការ ២) ។ ក្នុងគម្ពីរកិច្ចការ លូកាបានគូសបញ្ជាក់អំពីការធ្វើការរបស់ព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធមកលើបុគ្គលម្នាក់ៗ និងក្រុមជំនុំទាំងឡាយ ។ ឃ្លាថា « ព្រះចេស្តាពីស្ថានលើ បានមកគ្របដណ្តប់លើអ្នករាល់គ្នា » ទំនងជាមានន័យថា សាវក « ទទួលបានចំណេះដឹង អំណាច និងពរជ័យជាពិសេសជាក់លាក់ ដែលតាមធម្មតាត្រូវបានប្រគល់ឲ្យតែនៅក្នុងព្រះវិហារបរិសុទ្ធរបស់ព្រះអម្ចាស់តែប៉ុណ្ណោះ » ( ប្រ៊ូស អ័រ ម៉ាក់ខន់ឃី Doctrinal New Testament Commentary, វ៉ុលទី ៣ [ ១៩៦៥–៧៣ ] ១:៨៥៩ ) ។
គម្រោង
កិច្ចការ ១-២ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទបម្រើដល់ពួកសិស្សរបស់ទ្រង់រយៈពេល ៤០ ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីការរស់ឡើងវិញរបស់ទ្រង់ រួចហើយយាងទៅស្ថានសួគ៌វិញ ។ តាមរយៈការបំផុសគំនិត ពួកសាវកបានហៅ ម៉ាធាស ឲ្យបំពេញកិច្ចការនៅក្នុងកូរ៉ុមនៃពួកសាវកដប់ពីរនាក់ ។ ព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធ ត្រូវបានចាក់ស្រោចមកលើថ្ងៃនៃបុណ្យថ្ងៃទី ៥០ ។ ពេត្រុសបានថ្លែងទីបន្ទាល់យ៉ាងមោះមុតអំពីព្រះអង្គសង្គ្រោះ ដែលបានរស់ឡើងវិញ ហើយមានប្រជាជនប្រហែលជាបីពាន់នាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿ ។
កិច្ចការ ៣-៨ពេត្រុស និងយ៉ូហាន បានព្យាបាលបុរសម្នាក់ដែលខ្វិនតាំងពីកំណើត ។ ពេត្រុស និង យ៉ូហាន ត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនដោយសារតែការផ្សាយ និងការព្យាបាល នៅក្នុងព្រះនាមនៃព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ ហើយត្រូវបានរំដោះចេញពីគុគ ។ ពួកសាវកបានហៅបុរសប្រាំពីរនាក់ឲ្យជួយពួកគេ នៅក្នុងការបម្រើរបស់ពួកគេ ម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងប្រាំពីរនេះ មានឈ្មោះថា ស្ទេផាន បានថ្លែងទីបន្ទាល់ពីមុខក្រុមប្រឹក្សាពួកយូដា ហើយសមាជិកក្រុមប្រឹក្សានោះបានសំឡាប់គាត់ ។ ភីលីព ផ្សព្វផ្សាយនៅពេញដែនដីសាម៉ារី ។
កិច្ចការ ៩-១២សូល បានផ្លាស់ប្រែចិត្ត ហើយបានចាប់ផ្ដើមការបម្រើរបស់គាត់ ។ នៅក្នុងការនិមិត្តមួយ ពេត្រុសបានដឹងថា ដំណឹងល្អគួរតែត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដល់ពួកសាសន៍ដទៃ ។ ហេរ៉ូឌ អាគ្រីប៉ា ទី១ បានយកសាវកយ៉ាកុប ( បងប្រុសរបស់យ៉ូហាន ) ទៅសំឡាប់ ហើយចាប់ពេត្រុសដាក់គុក ។
កិច្ចការ ១៣-១៥សូល និង បាណាបាស ត្រូវបានហៅឲ្យធ្វើជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនា ។ ពួកគេបានជួបនឹងការប្រឆាំងជំទាស់មកពីពួកយូដា ហើយត្រូវបានទទួលយកដោយពួកសាសន៍ដទៃមួយចំនួន ។ ពួកអ្នកដឹកនាំសាសនាចក្រជួបជុំគ្នានៅក្នុងទីក្រុងយេរូសាឡិម ហើយប្ដេជ្ញាចិត្តថា អ្នកផ្លាស់ប្រែចិត្តជឿដែលជាសាសន៍ដទៃ ពុំចាំបាច់ត្រូវកាត់ស្បែកទេ ( ឬបន្ដប្រតិបត្តិតាមក្រឹត្យវិន័យលោកម៉ូសេ ) នៅពេលពួកគេចូលរួមក្នុងសាសនាចក្រ ។ ប៉ុល ( ដែលឥឡូវត្រូវបានហៅថា សូល ) បានចេញដំណើរផ្សព្វផ្សាយសាសនាលើកទីពីររបស់គាត់ ទៅជាមួយនឹងស៊ីឡាស ។
កិច្ចការ ១៦-២០ប៉ុល និងស៊ីឡាស បានពង្រឹងដល់ព្រះវិហារនានាជាច្រើន ដែលត្រូវបានស្ថាបនាឡើងពីមុនមក ។ នៅលើភ្នំម៉ាស ទីក្រុងអាថែន ប៉ុលបានផ្សាយថា « យើងរាល់គ្នា ជាពូជព្រះ » (កិច្ចការ ១៧:២៩) ។ ប៉ុលបានបញ្ចប់បេសកកម្មទីពីររបស់គាត់ ហើយបានចេញដំណើរបេសកកម្មទីបីទូទាំងអាស៊ី ។ ប៉ុលបានប្ដេជ្ញាចិត្តត្រឡប់ទៅកាន់ទីក្រុងយេរូសាឡិមវិញ ។
កិច្ចការ ២១-២៨នៅក្នុងទីក្រុងយេរូសាឡិម ប៉ុលត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន ហើយលោកនៅបន្ដថ្លែងទីបន្ទាល់អំពីព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទទៀត ។ ព្រះអម្ចាស់បានបង្ហាញព្រះកាយម្ដងទៀតដល់ប៉ុល ។ ពួកយូដាជាច្រើន បានមានកលល្បិចរកសំឡាប់ប៉ុល ។ នៅក្នុងស្រុងសេសារា គាត់បានថ្លែងទីបន្ទាល់ចំពោះមុខ លោកភេលីច ភេស្ទុស និង អ័គ្រីប៉ា ។ ប៉ុលត្រូវបានជាប់គាំងនៅតាមផ្លូវទៅទីក្រុងរ៉ូម ។ ប៉ុលផ្សាយដំណឹងល្អ ខណៈដែលស្ថិតក្នុងការចាប់ខ្លួននៅក្នុងទីក្រុងរ៉ូម ។